KadîMÎ’Nİn kerbelâ mersiyeleri


 Mersiyelerin Muhteva Özellikleri



Yüklə 438,88 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/3
tarix06.10.2019
ölçüsü438,88 Kb.
#29297
1   2   3
acarindex-1423933738


 

3.2. Mersiyelerin Muhteva Özellikleri 

Kadîmî’nin  mersiyelerinde  Kerbelâ  hadisesi  özellikle  müseddes  nazım  Ģekliyle  yazılmıĢ 

olanlarında  baĢarıyla  canlandırılmıĢtır.  Olaylar  etkileyici  bir  biçimde  betimlenmiĢtir.  Divan  ve 

semai  baĢlıklı  olanlarında  ise  daha  çok  Kerbelâ  hadisesinden  duyulan  üzüntü  ve  Hz.  Hüseyin 

sevgisi  konu  edilmiĢtir.  ġair  bazı  Ģiirlerinin  üzerine  Ģiirin  yazıldığı  tarihleri  not  etmiĢtir.  Bu 

tarihlerden  anladığımız  kadarıyla  mersiyelerin  bir  kısmı  Muharrem  ayında  yazılmıĢtır.  Üç  Ģiire 

düĢülen  notta  ise  Ģiirlerin  Kerbelâ’ya  gitme  isteğiyle  yazıldığı  belirtilmektedir.  Bu  isteğinin 

gerçekleĢip gerçekleĢmediği meçhuldür.   

Genel  olarak  Kerbelâ  mersiyelerinde  övgü,  yas,  dünyanın  geçiciliği,  feleğe  sitem,  dua  ve 

beddua  gibi  bölümler  bulunur

14

.  Kadîmî’nin  mersiyelerinde  de  bu  bölümlerin  birçoğu 



bulunmaktadır.  

 

3.2.1. Kerbelâ Hadisesi  

Kadîmî;  Kerbelâ  hadisesini,  baĢlangıcından  itibaren  Ģiirlerinde  ele  almıĢtır.  AĢağıda 

Kadîmî’nin  beyitleriyle  anlattığımız  Kerbelâ  hadisesi,  Muâviye’nin  ölmeden  önce  kendi  yerine 

oğlu Yezid’i halife olarak ataması ve halkın biatını istemesi ile baĢlamaktadır: 

Muâviye değil midir bu fitile veren âteĢ 

Dökülsün gözüne vallâh âteĢde kaynamıĢ yağlar ( s. 223 )

15

  

Muâviye,  Hz.  Hasan’la  yapılan  anlaĢmaya  uymamıĢ  ve  oğlunu  kendisinden  sonra  halife 



olarak  atamıĢtır.  Babasının  ölümünden  sonra  Yezid,  iĢ  baĢına  geçtiğinde  valileri  aracılığıyla 

halktan  biat  istemiĢ  ve  bu  konuda  halkı  zorlamıĢtır.  ġair  bu  fitnenin  baĢı  olarak  Muâviye’yi 

görmektedir: 

Muharrik-i silsile-i fesâddı Muâviye 

Döktürdü muhibbâna göz yaĢı mânend-i bârân ( s. 1490 ) 

Bu durum Müslümanlar özellikle de Ehl-i Beyt arasında hoĢ karĢılanmamıĢ ve Hz. Hüseyin, 

Yezid’e  biat  etmemiĢtir.  Yezid,  Medine  Valisi  Velid  b.  Utbe  aracılığıyla  Mervan’dan  Hz. 

Hüseyin’in  biatını  istemiĢtir.  Baskılara  maruz  kalan  Hz.  Hüseyin  ve  ailesi  Medine’den  ayrılarak 

Mekke’ye gider. Burada da onu rahat bırakmazlar. Ailesiyle birlikte zorlamalara maruz kalırlar. Bu 

sırada Kûfe Ģehrinin  ileri  gelenleri bu  durumdan rahatsız  olurlar ve  Hz. Hüseyin’i Kûfe’ye  davet 

eden,  onu  koruyacaklarına  ve  yalnızca  O’na  biat  edeceklerine  dair  yazdıkları  davet  mektuplarını 

Hz. Hüseyin’e gönderirler:  

Nâmeler irsâl eylediler birbiri ardınca 

                                                

14

 Cemil Çiftçi, a. g. e., s. 18; Gülay ġahin, “Zeki Divanı ve Divan’daki Kerbela Mersiyeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, 



Türk Kültürü ve Hacı BektaĢ Veli AraĢtırma Dergisi, Yıl 2011, Sayı 59, s. 244-246.  

 

15



 

Ali  Rıza  Öge,  BektaĢî  ġairleri  Antolojisi,  s.  223.  Makalede  verdiğimiz  beyitlerin  sayfa  numaraları  yer  tasarrufu 

amacıyla beytin veya mısraların sonunda parantez içinde verilmiĢtir. Bu numaralar söz konusu antolojiye aittir. 

 


Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           711 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Turma gel sana bîat edelim cümle yârınca 

Amm-ı zâde Müslim Kûfe Ģehrine varınca 

Anladı hâli, belâlar etrâfını sarınca ( s. 222 ) 

Kûfeliler bir çuval dolusu olduğu ifade edilen bu mektuplarda daha önce hatalar yaptıklarını, 

Hz. Ali ve Hz. Hasan’a yardım edemediklerini, kendilerini affettirmek istediklerini söylemiĢler ve 

Hz. Hüseyin’i ısrarla Kûfe’ye davet etmiĢlerdir. 

Hz. Hüseyin bu mektupları ciddiyetle değerlendirir. ĠstiĢareler yapar. Kûfelilerin daha önce 

babası ve kardeĢini yarı yolda bırakmıĢ ve onları koruyamamıĢ olmaları sebebiyle tereddüt eder. Bu 

durumu yakından  incelemek üzere amcasının oğlu  olan Müslim b. Akîl’i Kûfe’ye  yollar. Müslim 

Kûfe’de  samimiyetle  karĢılanır.  Kûfeliler  Hz.  Hüseyin  adına  Müslim’e  biat  ederler.  Yaptığı 

araĢtırmalar  ve  gözlemleri  neticesinde  gönül  rahatlığıyla  Kûfe’ye  gelebileceklerine  dair  bir  haber 

gönderir:        

Yazıp bîat için nâme Hüseyn’i etdiler davet 

Müslim’i gönderdi önden göründü gör nice hikmet 

Edip ahdlerini inkâr Ģehîd etdiler âkıbet 

 

Ġki masûmunu da kesdiler etmeden merhamet 



Nasıl kıydın çekip hançer Yezîd la’l-i BedahĢân’a 

Bir içim su vermedin koydun Ehl-i Beyt’i atĢâna ( s. 217 ) 

Kûfe’de yaĢananlardan haberdar olan Yezid, bu olanlara göz yuman valisini görevden alır ve 

yerine  Ubeydullah  b.  Ziyâd’ı  atar.  Ziyâd,  Kûfe  halkına  baskı  uygulayarak  onlarda  tereddüt 

oluĢturur:  

Ubeydu’llâh Ziyâd mel’ûn olunca vâlî-i Kûfe 

Yıkıldı dînin esâsı, ser-â-pâ her yer oldu kân ( s. 221 ) 

Valinin  baskıları  neticesinde  Kûfe  halkı  Hz.  Hüseyin  adına  Kûfe’de  bulunan  Müslim’in 

çevresinden  uzaklaĢır.  Müslim  bu  durumu  Hz.  Hüseyin’e  bildirmek  ister.  Kûfelilerin  sözlerinden 

döndüklerini,  gelirse  kendisine  ve  ailesine  bir  zarar  verebileceklerini  bildirmek  üzere  haber 

gönderir.  Ama  bu  haber  ulaĢtığında  artık  çok  geçtir.  Müslim  ve  ona  yardım  edenler  Ziyâd 

tarafından öldürülür. Kadîmî, bu durumu Ģu Ģekilde mısralara dökmüĢtür:  

Bed-mâye Kûfeliler nâmeler irsâl ederek 

Davet etdiler Hüseyn’i imâm-ı Hakk diyerek  

Müslim-i Akîl’i göndermiĢdi fakat giderek 

Ġki oğluyla öldürdüler nakz-ı ahd ederek  

Sandın mı etdiklerin yanına kalacak ey Ģûr 

Sad hezâr lanet olsun cânına ey kelb-i akûr ( s. 218 ) 

Hz. Hüseyin’in bu olanlardan haberi yoktur. O Kûfelilerin heyecanla kendisini beklediklerini 

düĢünmektedir. Yakın çevresi tarafından kendisine yapılan uyarılara rağmen ailesi ve sevenleri ile 

birlikte Kûfe’ye doğru yola çıkar.  

Hz.  Hüseyin  ve  ailesinin  yola  çıkması  üzerine  Yezid,  onların  durdurulması  ve  biatlarının 

alınması emrini verir. Hürr b. Yezid komutasındaki bir ordu Hz. Hüseyin’i takiple görevlendirilir. 


712                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Bu sırada Hz. Hüseyin, Müslim’in Ģehit edildiği ve Kûfelilerin sözlerinden döndükleri haberini alır. 

ġair yaĢananları bir baĢka mersiyede Ģu Ģekilde ifade eder: 

Ġbn-i Ziyâd kâfiri olunca Kûfe’ye vâli 

Muhibb-i Ehl-i Beyt’in âh, diger-gûn oldu hâli 

ġehîd edildi Müslim ile bî-çâre etfâli    

Olmaz mı aceb bir gün olup bu zulmün suâli ( s. 222 ) 

Bu duruma çok üzülür. Fakat yola devam etme kararı verir ve ufak da olsa bir ümit taĢıdığı 

için  yola  devam  ederler.  Hürr  ve  askerleri  Zûhusum  denilen  yerde  önlerini  keser.  Yolculuklarına 

baĢka yöne doğru devam etmeleri veya teslim olmaları istenir. Erzak ve su teminleri engellenir. Bu 

esnada Hz. Hüseyin karĢı tarafa sürekli uyarılarda bulunur. Hak yolunda olmadıklarını hatırlatır:  

Kûfe’ye davetle gelir iken imâm-ı zamân 

Yolunu kesdi bir alay tohm-ı zinâ nâgehân 

Dediler böyle yazıyor Yezîd’den gelen fermân 

Yezîd’e bîat etmedikçe yokdur size emân 

 

Eylediler hâinler din ile Kur’ân’ı inkâr 



Ġmâm-ı zamâna karĢı husûmeti âĢikâr 

Çok nasîhat eyledi tesîr etmedi encâm kâr 

Sa’d-ı laîn bîatde etdi ısrâr üstüne ısrâr ( s. 222 ) 

Hz. Hüseyin ve yanındakiler yollarına devam ederler. Hürr ve ordusu onları takip eder. Hz. 

Hüseyin  Kûfe’de  yaĢananları  öğrenince  gelecekte  kendilerini  neyin  beklediğini  hisseder.  Aslında 

Ģehitliğin kokusunu almaktadır. Zulme ve haksızlığa karĢı durma duygusuyla doğru bildiği yoldan 

dönmez.  

Kûfe  valisi  Ġbn-i  Ziyâd,  biat  etmedikleri  takdirde  onları  öldürmeye  karar  vermiĢtir.  Bu 

sebeple  Hürr’e,  gelenlerin  Fırat  nehri  yakınlarında  erzak  ve  su  temininde  zorlanacakları  bir 

mevkide konaklamalarının sağlanmasını ve orada kuĢatılmalarını emreder:  

EriĢdi Kerbelâ’ya rehi nûr-ı çeĢm-i Zehrâ’nın 

Belirdi askeri ol dem hem Yezîd-i bed-likânın  

Kapatıp her tarafdan yol, etdiler çâk, girîbânın 

Bîat etmezsen Yezîd’e dökeriz dediler kanın 

Nasıl kıydın çekip hançer Yezîd la’l-i BedahĢân’a 

Bir içim su vermedin koydun Ehl-i Beyt’i atĢâna  ( s. 217 ) 

Sa’d  b.  Ebi  Vakkas’ın  oğlu  Ömer,  bir  isyanı  durdurmak  amacıyla  Rey  Ģehrine 

görevlendirildiği esnada Ġbn-i Ziyad tarafından Hz. Hüseyin’in üzerine gönderilir. Rey valiliği için 

Hz. Hüseyin engelini aĢması Ģart koĢulur. Bir sahabe oğlu olan Ömer, bu konuda tereddüt etse de 

makam  sevgisi  ve  hırsı  galip  gelir  ve  görevi  kabul  eder.  Bu  acı  durumu  Kadîmî  Ģu  mısralarla 

anlatır:   

Vâlî olmak zevki ile terk edip dîn ü îmân 



Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           713 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

GelmiĢdi laîn Sa’d’e câzib, Rey’le Taberistân 

Çekdi leĢkerini sahrâ-yı belâya bed-zebân 

Âl-i Resûl’e eylediler zulmü Mervâniyân 

Geldi leĢker-i Yezîdân Kerbelâ’ya hûn-feĢân 

Yağdırdılar mazlûmâna hançer, ĢemĢîr-i bürrân ( s. 1151 ) 

O  zora  baĢvurmadan  Hz.  Hüseyin’in  biatını  almak  ister.  Bu  amaçla  görüĢmeler  yaparlar. 

Fakat Hz. Hüseyin Yezid’e biat etmeyi yine kabul etmez. Bu esnada Fırat nehri ve Hz. Hüseyin’in 

konaklama  yeri  arasında  onların  suya  eriĢmelerini  engellemek  amacıyla  askerler  yerleĢtirir. 

Böylece Hz. Hüseyin ve ailesi susuz kalır: 

Çekip asker zulm oklarını atdı Yezîdân o kerem-kâre 

Akıtdı sel gibi kanın açıp yetmiĢ iki yâre 

Çevirdi nehr-i Fırât’ı mübâh iken her figâre 

Yezîdin hem yüzü gibi dîni imânı da kâre 

Çevirip Kerbelâ deĢtin hem ol Ģâha kılıp udvân 

Su vermedi Ģehîd etdi Hüseyn’i ol ġemir Mervân ( s. 289 ) 

AnlaĢma yapmak  için  gizlice Hz. Hüseyin  ile  görüĢen Ömer b. Sa’d, üç teklif  götürür. Bu 

tekliflerden  birinin  kabul  edilmesini  isteyen  Ömer  bu  isteğini  Kûfe  valisi  Ubeydullah’a  kabul 

ettiremez. Bunda ġemir b. ZilcevĢen isimli kiĢinin tahriki etkili olur.  

9  Muharrem  gecesi  olacakları  hisseden  Hz.  Hüseyin,  yanındakilere  isteyenlerin  geri 

dönebileceklerini  söylese  de  hiç  kimse  onu  yalnız  bırakmak  istemez.  O  geceyi  ibadet  ederek 

geçirirler.  Ertesi  gün  yani  10  Muharrem  61/  10  Ekim  680  Cuma  günü  sabah  namazından  sonra 

Ömer  b.  Sa’d  emrindeki  askerler  Hz.  Hüseyin  ve  ailesinin  karĢısında  savaĢ  vaziyeti  alır.  Farklı 

rakamlar telaffuz edilmekle birlikte ağırlıklı görüĢ olarak 6000 kiĢiden oluĢan Ömer ordusu ile 32 

süvari, 40 piyadeden oluĢan bir avuç Hz. Hüseyin ordusu karĢı karĢıya gelir:  

YetmiĢ iki dîn fedâîsi bir zümre-i kalîl 

KarĢısında otuz bin Yezîdân oldu zelîl 

ġühedâ baĢlarına kondu nûrdan birer iklîl 

Zîrâ böyle görmek istemiĢ ol zât-ı Celîl 

Sandın mı etdiklerin yanına kalacak ey Ģûr 

Sad hezâr lanet olsun cânına ey kelb-i akûr ( s. 219 ) 

KarĢı  tarafa  son  uyarılarını  yapan  Hz.  Hüseyin,  kendisinin  son  peygamber  Hz. 

Muhammed’in torunu olduğunu söyler. Kûfelileri de uyarır. Kendisini davet ettiklerini söyler. Ama 

karĢılık bulamaz.  

Bu  sırada  Hz.  Hüseyin’le  vuruĢacağını  anlayan  Hürr,  yaptıklarından  piĢman  olur  ve  Hz. 

Hüseyin  safına  geçer.  ÇarpıĢmalar  baĢlar.  Hürr  ve  bazı  aile  fertleri  Ģehit  düĢer.  Susuzluktan 

kıvranarak çarpıĢan Hz. Hüseyin askerlerinden birçoğu da Ģehit olur:  

Yezîd’in askeri saldı kudurmuĢ kelb gibi birden 

PerîĢân oldu düĢmanlar, hücûm-ı Alî Ekber’den 


714                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Fezâ doldu hây hûy-ı Alî Ekber-i dilâverden 

Melekler ins ü cin hizmet diler ol tâc-ı efserden  

Nasıl kıydın çekip hançer Yezîd la’l-i BedahĢân’a 

Bir içim su vermedin koydun Ehl-i Beyt’i atĢâna ( s. 218 ) 

 

Atası sâkî-i Kevser iken susuz Ģehîd oldu 



Hüseyn’e cân fedâ eyler muhibbân karalar bağlar ( s. 223 ) 

Oğullarından  Ali  Ekber,  Ebu  Bekir,  Cafer,  Osman  ve  küçük  yaĢlardaki  Abdullah’ın  ve 

yeğeninin  de  Ģehit  olduğu  çarpıĢmalarda  Hz.  Hüseyin  su  içmek  için  Fırat’ın  kenarına  vardığında 

ağzından vurulur:  

Bir içim su için hâin Yezîd rahm etmedi aslâ 

El-atĢ el-atĢ diye feryâd ederken leb-teĢne-gân 

 

Süd emen mâsûm-ı pâk-ı Asgar’a



 

yağdırdılar ok 

Hüseyn’in kalbini billâh bu yüzden etdiler sûzân 

 

Gönül turmaz figân eyler döker yaĢı Muharrem’de 



Nasıl sabr eylesin insân tahammül edemez vicdân  ( s. 221 ) 

Birçok  kılıç  ve  ok  yarası  alan  Hz.  Hüseyin’in,  Ģiirlerde  ġemir  olduğu  söylenen  fakat  diğer 

kaynaklarda Sinan isimli bir kiĢi tarafından baĢı gövdesinden ayrılır. Kadîmî, peygamberin öpmeye 

kıyamadığı  o nazik gerdanı bir Cuma günü  gövdesinden ayıranlara karĢı hissettiklerini Ģu Ģekilde 

anlatır:  

Kıyamazken o nâzik gerdânı bûs etmeye Resûl 

Hudâ’dan korkmadan saldırdılar hâric-i ez-ukûl 

Ayırıp re’s-i pâkini bedenden ol ġemir fusûl 

Cenâb-ı Fâtıma oldu bu hâlden gâyetle melûl 

Kırılsın ellerin ġemir, kör olsun gözlerin Mervân 

TutuĢsun âteĢîn tabut içinde kalmasın niĢân  ( s. 1149 ) 

 

ġehîd etdi o Ģâhı âh ġemir mel’ûn edip ikdâm 



Namâza say ederken Cuma günü atĢân-ber-atĢân ( s. 1490 ) 

Tarih  böyle  zulüm  görmemiĢtir.  Bazı  müdahaleler  olmasa  zalimler  kadın  ve  çocukların 

çadırlarına da saldırmak isterler. Çadırdaki kadınlardan Hz. Hüseyin’in kız kardeĢi Hz. Zeynep’in 

ağzından söylendiği hissedilen bu sesleniĢ oldukça dikkat çekicidir: 

Ol demde hayme-gâhdan iĢitildi Ģöyle nidâ 

YetiĢ imdâd-ı Hüseyn’e yâ Aliyye’l-Murtazâ 



Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           715 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Gerdenin bûs etdiğin Hüseyn gitdi yâ Mustafâ 

Öksüzleri kaldı garîb nerede imdâd-ı Hudâ 

KâĢ destin kırılaydı kim Murtazâ gül-terîne 

Urmaz olaydın tîgın beden-i nâzik-terîne   ( s. 216 ) 

Hz.  Hüseyin’in  adamlarından  yetmiĢ  iki  kiĢi  Ģehit  düĢmüĢtür.  Karargâhlar  yağma  edilir. 

YaĢananlar katlanılır Ģeyler değildir. SavaĢ bittikten sonra Ģehitler, köylüler tarafından defnedilir: 

Verdi niĢân Hayder-i Kerrâr’dan harbde düĢmana 

Etdi dîn uğruna Ģevk ile Hüseyn terk-i hayât 

 

Akdığı dem Kerbelâ’ya sel gibi hûn-ı Hüseyn 



Olmadı o an neden, hâk ile yeksân kâinât   ( s. 1491 ) 

Bir  gün sonra da Hz. Hüseyin  ve  diğer Ģehitlerin baĢları kabileler arasında taksim  edilerek 

mızrakların uçlarına geçirilmiĢ bir Ģekilde, hayatta kalan aile fertleri de periĢan köleler gibi Kûfe’ye 

götürülürler.  YaĢananlar  hiçbir  akıl  sahibinin  kabul  edebileceği  Ģeyler  değildir.  Bu  olayın 

utancından ay bile yüzüne bulutlardan perde çekmiĢtir:   

Görünce nîzeler üzre o Ģâhın re’sini eyvâh 

Hicâbından çekip perde bulutlardan yüzüne mâh 

Figâna baĢladı ol dem harem-gâhda bütün efvâh 

Feleklerde melekler hep bu hâle oldular güvâh 

Çevirip Kerbelâ deĢtin hem ol Ģâha kılıp udvân 

Su vermedi Ģehîd etdi Hüseyn’i ol ġemir Mervân  ( s. 289 )

 

Hz.  Hüseyin’in  baĢını  Havaley  isimli  bir  kiĢi  Ubeydullah  b.  Ziyâd’a  götürür.  Elindeki  bir 



değnekle  Hz.  Hüseyin’in  dudaklarına  vuran  Ġbn-i  Ziyâd,  yanındakiler  tarafından  ikaz  edilir.  Bazı 

rivayetlerde bu hareketi yapanın Yezid olduğu söylenmektedir:  

Muhterem baĢı nîzede görünce Yezîd nâ-pâk 

Tutduğu kazîble mübârek diĢlere uracak 

Titredi âh ederek ol,  rûh-ı Resûl levlâk 

Neden yere geçmedi ol demde semâ, nüh felek  

Sandın mı etdiklerin yanına kalacak ey Ģûr 

Sad hezâr lanet olsun cânına ey kelb-i akûr   ( s. 219 ) 

Hz. Hüseyin’in hayatta kalan ve o sırada hasta olan oğlu Zeynelabidin, kız kardeĢi Zeynep, 

kızları ve Hz. Hüseyin’in kesik baĢı Yezid’e gönderilir

16

.  


Kerbelâ sahrâsı toldu nâle-i efgân ile 

Nâkalar üstünde ġâm’a giden ġehribân ile 

                                                

16

  Kadîmî’nin  Ģiirleri  ıĢığında  ele  aldığımız  Kerbelâ  hadisesi,  Ģu  eserden  özetlenmiĢtir:  GeniĢ  bilgi  için  bkz.  Mehmet 



Arslan ve Mehtap Erdoğan, Kerbelâ Mersiyeleri, Grafiker Yay., Ankara  2009, s. 8-38. 

 


716                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 

Turkish Studies

 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Zeyneb, Rukiyye, hasta Zeynü’l-Abâ hicrân ile  

AğlaĢırdı vâh Hüseynâ göz yaĢları kân ile 

 

Gösterirdi her geçtiği yerde birçok kerâmet 



Kerâmetin gören küfrün terk eder eylerdi  hürmet 

Değnekle dendânına vurdu Yezîd, bu ne cüret 

Kadîmî dâ’im et Yezîd’e a’vânına lanet  ( s. 222 ) 

Ehl-i  Beyt’e  uygulanan  bu  zulüm  tarih  boyunca  hiç  unutulmamıĢ,  Ģairler  tarafından  bu  acı 

sık sık dile getirilmiĢtir. Kadîmî de bu acıyı baĢarılı bir dille terennüm eden Ģairlerden birisidir.         

 

3.2.2. Duyulan Acı-Yas 

Kadîmî’nin  mersiyelerinden;  Kerbelâ  olayı,  Hz.  Hüseyin  ve  ailesinin  Ģehit  ediliĢi,  olay 

sonrasında  geride  kalanların  durumu  karĢısında  tarifsiz  acılar  yaĢadığı  anlaĢılmaktadır.  ġair, 

anladığımız kadarıyla yaĢananları yürekten hisseder. Hissettiği bu acıyı mısralara dökerken tabiatı 

da  acısına  ortak  eder.  YaĢananlar  karĢısında  güneĢ,  siyah  bir  bulutun  altına  girmekte,  Fırat  nehri, 

suyunu  susuz  kalan  mazlumlara  veremediği  için  kendisini  esir  olarak  görmekte  ve  taĢlarla 

dövünmektedir.  Fâtımâ’nın  gül  destesi  olan  peygamber  evlâdına  hançer  vurulunca  kıyametler 

kopmuĢ, bütün gök ehli, insanlar, cinler, periler, huriler kan ağlamıĢtır:  

Hicâbından Ģems girdi ebr-i siyâh altına âh 

Fırât da


 

döğünüp taĢlarla der ey aduvva’llâh  

Beni de zulm ile bend-i esîr eylediler eyvâh 

Mahrûm-ı Ģefâ’at oldum ey gürûh-ı rû-siyâh 

KâĢ destin kırılaydı kim Murtazâ gül-terîne 

Urmaz olaydın tîgın beden-i nâzik-terîne  ( s. 216 ) 

 

Kopdu ol dem de kıyâmet ağladı sükkân-ı semâ  



Kan ağladı Ģafak karardı Ģems-i duhâ  

Ġns ü cin dîv ü perî  hûr melek kıldı bükâ 

Murtazâ evlâdına lâyık mıdır bunca cefâ 

Sendin gül-deste-i Fâtıma, zâde-i Peygamber 

Kırılsın o el ki, sana kıymadan urdu hançer  ( s. 220 ) 

Duyulan acı o kadar büyüktür ki Ģairin, Kerbelâ Ģehitlerinin hatırası ile hiç gözyaĢları dinmez 

ve Ģair, daima acıyla feryâd eder:  

ġehîd-i Kerbelâ yâdı ile her dem eder efgân 

Kadîmî Baba’nın turmaz göz yaĢı, akar her an  ( s. 1528 ) 


Kadîmî’nin Kerbelâ Mersiyeleri                                                                                           717 

 

Turkish Studies 



International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 7/1 Winter 2012 

Kerbelâ hadisesi Muharrem ayında yaĢanmıĢtır. Bu sebeple Ģair için bu ay mâtem ayı kabul 

edilir: 

Bu Muharrem mâhıdır, mâtem demidir, ağla gel 

Ol Ģehîd-i Kerbelâ’ya âĢıkân ağlar bu gün  ( s. 1152 ) 

Hz. Peygamber’in Ehl-i Beyt’ini seven bu mâteme katılır. Bu ayda gönüller yanar. Kıyamete 

kadar da bütün cihân bu yası tutacaktır: 

Muhibb-i Ehl-i Beyt olan bu mâtemde olur giryân 

Gönül turmaz Ģehîd-i Kerbelâ için eder efgân 

Gelince yâdıma gözden akar yaĢ yerine hep kân 

Muharrem mâhı geldikçe gönüller olmada sûzân 

ġehîdân mâtemin tutdu semâlarda Kerrûbiyân 

Tâ kıyâmet Hüseyn için tutar mâtem bütün cihân  ( s. 1795 ) 

Kerbelâ  olayını  hatırladıkça  Ģairin  Ģuûru  gitmektedir.  Sadece  onun  değil,  aslında  bütün  bu 

olayı  duyanlar  aklını  kaybetmektedir.  Bu  olay,  bütün  herkes  için  gönülde  bir  yara  olmuĢtur.  Bu 

sebeple herkes yaĢ döker:  

Kerbelâ yâdı ile gitdi Ģu’ûrum çarh-ı dûn 

Çün Ģehîd oldu o Ģâh, geldi bana ol dem cünûn 

 

GûĢ eden bu vak’a-i dil-sûzu aklın gayb eder 



Bu musîbet cümlemize olmada dâğ-ı derûn 

 

Yâ nice yaĢ dökmesin erbâb-ı aĢkın dîdesi 



Yakdı âfâkı bu vak’a, eĢkimiz kıldı füzûn  ( s. 1489 ) 

ġairin  Muharrem  ayı  ve  Kerbelâ  hadisesi  üzerine  hissettikleri  sadece  Ģiirlerinde  karĢımıza 

çıkmaz. O bir mektubunda Muharem ayını nasıl geçirdiğini Ģu Ģekilde anlatır:  “

Mektubuna, hilâf-ı 

mu’tad derhal cevap veremedim. Sebebi ise araya mâtemin girmesidir. Ma’lûm-ı ârifenizdir ki fakir matemde 

kalmamı hesap eder, hiçbir yere mektup yazmam, hatta sokağa bile çıkmam. Bu müddet zarfında yalnız bir 

gün evde AĢura levâzımını mübâye’a etmek için indim. Diğer günlerimi hep fakîrhânede geçirdim okudum 

ve bu müddet zarfında da Cenâb-ı sultânü’Ģ-Ģühedâ-yı Kerbelâ Ġmâm Hüseyin Efendimize bir mersiye ve bir 

iki de Ģiir yazarak vakit geçirdim.

 (01. 10. 1952 tarihli mektup)”

17

 

 



3.2.3. Hz. Hüseyin’e Övgü 

Hz.  Hüseyin,  Ġslam  tarihi  boyunca  Müslümanlar  tarafından  hep  sevgiyle  anılmıĢ  ve  onun 

maruz  kaldığı  zulüm  herkes  tarafından  lanetlenmiĢtir.  Ona  duyulan  sevgi,  peygamberin  soyunu 

devam  ettiren torunu, Hz.  Ali’nin  nûru  ve  Hz. Fâtıma’nın  goncası olması sebebiyledir. Ayrıca  o, 

Kurân’ın vârisi ve hilâfetin asıl sâhibidir:  

Kerbelâ meydânına dikdi alem atĢân-ber-atĢân

 

                                                



17

 Mümine Çakır, a. g. m., s. 380-381.

 


718                                                                                                            Mumine ÇAKIR

 


Yüklə 438,88 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin