Kadrlar tayyorlash milliy dasturi

55.“72 ga 12” intelektual o’yini 
O’yin qoidalari 
O’yinda tarkibi 4 o’quvchidan iborat 3 jamoa ishtirok etadi. O’yin 3 bosqich 
va finaldan iborat. Jamoalarning jami 12 ishtirokchisi o’qituvchi tomonidan 
tuzilgan 72 ta savolga qarshi o’ynaydi. Savollar fizikaning ma’lum bob yoki 
bo’limi o’tib bo’lingandan keyin shu bob yoki bo’lim doirasida tuziladi. 
Savollarning tartib raqami maxsus savol kataloglarida aks ettirilgan bo’lib, ular 9 
ta katalogga 8 tadan qilib ajratiladi. Bu kataloglarda quyidagilar kiradi (o’qituvchi 
ularni o’zgartirishi ham mumkin): 
1. Fizik olimlar va fizika tarixi (61,62,63,68,69,70,71,72, savollar) 
2. Fizik kattaliklar – (7,8,9,17,18,25,26,27) 
3. Fizikaviy asboblar – (1,2,3,4,10,19,20,28) 
4. Fizikaviy o’lchov birliklar – (55,56,58,59,64,65,66,67) 
5. Fizikaviy hodisalar va atamalar – (11,12,21,29,30,31,32,41) 
6. Fanlarda fizika aksi – (42,43,44,49,50,51,52,60) 
7. Mustaqillik va vatan timsollari – (37,38,39,40,46,47,48,57) 
8. Olamning ming bir jilosi - (5,6,13,14,15,16,22,23) 
9. Sport olami yoki olam sporti – (24,33,34,35,36,45,53,54) 
Savollar katalogi yozuv taxtasiga kattalashtirib yozilib osib qo’yiladi. 
Tanlanib bo’lingan savollarni chalkashtirib yubormaslik maqsadida o’qituvchiga 
yordam beruvchi sekundant tanlangan savol raqamlari ustiga 
x
belgisini chizib, har 
bir savolga o’ylash uchun beriladigan 10 soniyalik vaqtni belgilab boradi. O’yinni 
qaysi jamoa boshlab berishini qur’a tashlash yo’li bilan yoki quyidagi dastlabki 
bosqich savollari bilan aniqlab olish mumkin: 
1. Yadrodagi zaryadga ega bo’lmagan zarracha qanday ataladi va uning 
massasi proton massasidan qanday farq qiladi. 
2. Qanday zarrachalar erkin elektronlar deyiladi. 
3. Vodorod atomi tuzilishini tushuntirib bering. 
O’yinning har bir bosqichidagi jamoaning ishtiroki faqat bir o’yinchi orqali va 
u savolga xato javob berguncha davom etadi. Har bir to’g’ri javob uchun jamoaga 
1 ball berilib boriladi. Mabodo, savolning javobi jamoadoshlari yoki boshqalar 
tomonidan aytib qo’yilsa, savol shu raqamdagi boshqa savol bilan almashtiriladi. 
Shuningdek 
ketma-ket 
3 marta to’g’ri javob topgan ishtirokchiga 
rag’batlantiruvchi ball berilishi ham ko’zda tutilgan. Buning uchun u 
shkatulkalarga yashirilgan “0” yoki “1” degan yozuvli maxsus kartochkalardan “1” 
degan yozuvlisini topa olishi kerak. Shu tariqa o’yinni tugatgan ishtirokchi jamoani 
tark etib, I bosqichdan keyin jamoalarda 3 nafardan ishtirokchi, II bosqichdan 

---

56 
keyin 2 nafardan ishtirokchi, III bosqichdan keyin sardorlargina qolib ular finalda 
bellashadilar. O’yin g’olibi yakunida eng ko’p ball to’plagan jamoa bo’ladi va u 
o’qituvchi yoki maktab ma’muriyati tomonidan rag’batlantiriladi. 
O’yin o’qituvchining ushbu so’zlari bilan boshlanadi: 
Insoniyatning eng qimmatli dur-gavhari-shubhasiz, bilimdir. U hamisha 
insonni nochorlikdan qutqarib, ezgulikka yetaklab kelgan lekin, bizning cheksiz, 
sir-sinoatda boy bu dunyoda bilganlarimiz hali ulkan bir ummondan olingan bir 
tomchi suv kabidir. Buyuk fransuz matematigi Laplas: “Bilganlarimizning cheki 
bor, bilolmagan narsalarimizning esa had-chegarasi yo’q” deganida juda ham haq 
edi. Shu sabab ham, ingliz yozuvchisi Bernard Shoy aytganidek “bilimga eltuvchi 
yagona yo’l, bu - faoliyatdir”. Shunday ekan, bilimi maromiga yetgan yoki ko’proq 
blishga intilgan har bir insonni ana shunday qutlug’ faoliyatga chorlab qolamiz. 
“72” ga “12” intellektual o’yini bu borada sizning yaqin ko’makchingiz bo’lib 
qolishiga umid qilamiz. 
Shundan so’ng o’qituvchi jamoalar tarkibini e’lon qilib, ularni o’yin stollari 
atrofiga chaqiradi. O’yin qoidalari bilan tanishtirib, jamoalar qay tartibda o’yinni 
boshlashini aniqlab olgach I bosqichni quyidagicha e’lon qiladi: 
Ulug’ rus yozuvchisi Maksim Gorkiy “Bilimdan qudratliroq kuch yo’q. Bilim 
bilan qurollangan odam yengilmasdir”, - degan edi. Men sizlarga ana shunday 
kuch hamisha hamroh bo’lishini tilab I bosqichni ochiq deb e’lon qilaman. I – 
raund (bong yangraydi. Bunda kamertondan foydalansa bo’ladi). Xuddi shu kabi 
bosqichlar orasida u quyidalarni aytishi mumkin: