2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
«Dumaloq stol»o’yinnio’tkazishmetodi:
Topshirikyozibqo’yilganqog`ozvarag`idavrabo’ylabo’tkazilada.Harbirtalabao’ziningjavobvariantiniyozibkuyadivavarakniboshkatalabagauzatadi.Xammatalabalaro’zjavoblariniyozibqo’yishadi,keyinmuxokamabo’ladi: noto’g`rijavoblaro’chiriladi, to’g`rijavoblarningsonigaqarabtalabaningbilimlarigabahoberiladi.Bumetodningfaqatyozmashakldaemas,balkiog`zakishakldaxamkullanishmumkin.Bumetodikadao’rgatuvchi-nazoratqiluvchiprogrammalardanfoydalanishmumkin.Shuniesdatutishkerakki,yaxshiqo’yilgansavol,bu –javobniyarmisiniuzigajoqilgansavoldir.
Savol:1Tipreaktsiyalarinisanabo’ting?
Javob:Normotonik, gipertonik, gipotonik, distonikvapilapoyasimon.
Savol:2 Reaktsiya tipini baholashni asosiy kriteriyalariniaytibbering?.
Javob:
-
birinchi 10 sekund davomida YUQS ni ortishini tiklanishi 50 %
-
sistolikqonbosimini 29% ortishi
-
distolikqonbosimini 0%gaortishi
-
PBni 55%gaortishi
-
YUQSnitiklanishvaqti 3 min. QBvaYUQSnidinamikasiniko’rsatkichlarinitiklanishdavrini 1-chiminutidahisoblana
Savol:3Letunovsinamasimaqsadi:
Javob:sportchiorganizminingtezkorishbajarishgavachidamlikkamoslashuvinibaholashuchunqo’llaniladi.
Baholashmezoni
Maksimalball 20-19
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.Analitikqism
3.1.Klaster, organayzer
Klasternituzishqoidasi
1.Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.
2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.
3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.
Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball
Guruh
№
|
Tushunarlivaaniqjavob (5)
|
Ko’rgazma-lilik
(5)
|
Reglamentgaamalqilish (2,5)
|
Guruhfaolligi
(2,5)
|
Jamiball
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
Baholashmezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
Ommaviy razryadli sportchilarni shifokor nazorati darajalarida aniqlashda qo’llaniladi
3.1.1.Klastertuzilmasi
Ommaviy profilaktik ko’zdan kechirishlarda qo’llaniladi
bosqichlari
Yuklamaga javoban pilsning ko’tarilishi
Normitonik
Gipotonik
Gipertonik
Distonik
Maksimal qon bosim pog’onasimon ko’tarilishi
Qon bosim reaktsiyasining xarakteri
Sinamani aniqlashdagi mezonlar
Aniqlanadigan javob reaktsiyasi tiplari
Martine sinamasi
Qo’liga tanometr manjeti taqiladi va arterial bosim o’lchaniladi, keyin es puls xar 10 sekundda stabillashguncha o’lchaniladi
Sportchi 2-3 daqiqa dam olvoladi
Bajarilib bo’lgandan so’ng, tekshiruvchi joyiga tezlik bilan o’tiradi, tiklanish davrining birinchi minutida, birinchi 10 sekund puls o’lchaniladi va 50 sek arterial bosim ulchawga ketadi
Qo’ldan yechilmay sportchiga 30 sek davomida 20 marta to’lik o’tirib-turishi buyuriladi. O’tirish vaqtida qo’llarini oldinga ko’taradi
Normotonmik
Gipertonik
Gipotonik
Distonik
Maksimal qon bosimini maksimal pog’onasimon ko’tarilishi
Yuklamaga javoban pulsning ko’tarilishi
3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi
1 MASALA.
Bemor Martine sinamasinibajarishdanoldinarterialbosimi 140\90, pulssoni 95ta. BubemorMartinesinamasinio’tkazibto’g`riqildimi? Nega?
Javob:Yuqnoto’g`riqildi, sababiAByuqori (140/90), pulssoni 95.
2 MASALA.
Letunovsinamasinibajarayotganvaxtda,sportchiniyuragitezurib,mazasiqochibqoldi.Sababinimada? Sizningmaslahatingiz?
Javob:Organizmni moslashish xususiyati pasaygani sababli Letunov sinamasini bajara olmagan. Maslaxatimiz: sport bilan muntazam tarzda shug`ullanish.
3 MASALA.
YUrak-qon tomir sistemasining jismoniy yuklamalarinibajaribbo’lganB. ismlisportsmentrenirovkagaborgan. Buto’g`rimi? YOqbo’lsanimaga
Javob:Sportsmenushakunitrenirovkagaborishishartemasedi, chunkiyurak-qontomirsistemasiningjismoniyyuklamalarinibajargan.
Testlar
1. 20 martao’tiribturishsinamasigayurak-qontomirsistemasiningatipikreaktsiyatipiniko’rsating
-
*gipertonik
-
normatonik,tiklanishvaqti 3 daqiqa
-
normoergik
-
giperergik
2.Martinesinamasio’tkazilayotgandabaholanadiganko’rsatkichniayting
-
*yuklamagachavayuklamadanso’ngpuls
-
nafasolishtezligi
-
nafaschiqarishvaqti
-
nafasniushlabturishvaqti
3.Letunov sinamasini o’tkazishda qo’llaniladigan yuklama turini ko’rsating
-
*15 soniya davomida to’rgan joyida maksimal suratda yugurish
-
20 soniyada 30 martao’tiribturish
-
2 daqiqadavomidato’rganjoyida 180 qadamdaqiqatezlikdayugurish
-
30 soniyadavomida 60 martajoyidasakrash
4.Dozalangan jismoniy yuklama bilan funktsional sinama bajarilganda yurak-qon tomir sistemasida bo’ladigan o’zgarishni ko’rsating
-
*pulsningtezlashishi
-
pulsningpasayishi
-
maksimalarterialbosimningpasayishi
-
pulsbosiminingpasayishi
5.Sportchilarning yurak-qon tomir sistemasining funktsional holatidagi harakterli belgini ko’rsating
-
*bradikardiya
-
taxikardiya
-
arterialgipertenziya
-
miokarddistrofiyasi
6.YUrak-qon tomir sistemasining funktsional holatini baholovchi funktsional diagnostik usulni ko’rsating
-
*elektrogardiog`rafiya,fonokardiog`rafiya
-
rentgenog`rafiya
-
Letunovsinamasi
-
GTSOLIFKsinamasi
7.Normotonik reaktsiya tipini harakterlovchi belgini ko’rsating
-
*pulstezlashadi
-
maksimalarterialbosimkeskinortadi
-
minimalarterialbosimkeskinortadi
-
pulskeskintezlashadi
8.Gipertonik reaktsiya tipini harakterlovchi belgini ko’rsating
-
*pulskeskintezlashadi
-
maksimalarterialbosim 15-30%gaortadi
-
minimalarterialbosimpasayadi
-
pulskamayadi
9.Gipotonik reaktsiya tipiga harakterli belgini ko’rsating
-
*puls 120-150 % gatezlashadi
-
pulskamayadi
-
maksimalarterialbosimkamayadi
-
minimalarterialbosimkamayadi
10.Pog`anasimon reaktsiya tipiga xos belgini ko’rsating
-
*maksimal arterial bosim tiklanish davrining 1 minutida 2-3 minutlarga nisbatan past
-
maksimal arterial bosim tiklanish davrining 1 minutida 2-3 minutlarga nisbatan ortadi
-
pulskamayadi
-
maksimal bosim bir me`yorda ortadi
Baholashmezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
20-16-a`lo
|
15-12-yaxshi
|
11-7-o’rta
|
6-4-qoniqarsiz
|
3 vaundankam-yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
4. Amaliyqism
Amaliy ko’nikmani bajarilishi (qadamma-qadam)
1 Martinesinamasi.
Maksad : talabalargatekshiriluvchiningyurakqon-tomirsistemasiningfunktsionalholatinibaholashmaqsadidaqo’llaniladiganMartinesinamasinito’g`rio’tkazishtexnikasigao’rgatish.
Bajariladiganbosqichlar :
№
|
Bajariladiganishnomi
|
Bajarmadi
(0 ball)
|
To’likto’g`ribajarildi
|
1
|
Tekshirishuchunjoy, stol-stul, sekundomer, fonendoskopvatanometrtayyorlash
|
0
|
5
|
2
|
Tekshiriluvchikulayholatda 2-3 minutdavomidao’tirib, tinchlanishi
|
0
|
5
|
3
|
Bilakarteriyasidabirson 3 martaketma-ketqaytarilgunchahar 10 sekunddapulsnio’lchash
|
0
|
10
|
4
|
Tonometrmonjetasichapelkagataqilib, qonbosimianiqlash
|
0
|
10
|
5
|
Monjetaechilmasdantekshiriluvchi 30 sekunddavomida 20 martako’llarinioldingatashlab, to’liqo’tiribturishi
|
0
|
10
|
6
|
Tiklanishdavri 1 minutiningbirinchi 10 sekundidavomidabilakarteriyasidapulso’lchash
|
0
|
10
|
7
|
Tiklanishdavri 1 minutining 10-50 sekundlaridaqonbosiminianiqlash
|
0
|
10
|
8
|
Tiklanishdavri 1 minutiningoxirgi 10 sekundidanboshlab, har 10 sekunddavomidapulsnidastlabkiko’rsatkichgatiklangunchava 3 martaketma-ketqaytarilgunchapulso’lchash
|
0
|
20
|
9
|
Tiklanishdavriminutlariningoxirgisekundlaridaqonbosiminianiqlash
|
0
|
10
|
10
|
Olingannatijanibaholash
|
0
|
10
|
|
Jami
|
0
|
100
|
2 Letunovsinamasi.
Maksad : talabalargatekshiriluvchiningyurakqon-tomirsistemasiningfunktsionalholatinibaholashmaqsadidaqo’llaniladiganko’pbosqichliLetunovsinamasinito’g`rio’tkazishtexnikasigao’rgatish.
Bajariladiganbosqichlar :
№
|
Bajariladiganishnomi
|
Bajarmadi
(0 ball)
|
To’likto’g`ribajarildi
|
1
|
Sinamao’tkazishjoyi, stol-stul, sekun-domer, fonendoskopvatanometrtayyorlabolish
|
0
|
5
|
2
|
Tekshiriluvchikulayholatda 2-3 minutdavomidao’tirib, tinchlanishi
|
0
|
5
|
3
|
Bilakarteriyasidabirson 3 martaketma-ketqaytarilgunchahar 10 sekunddapulsnio’lchash
|
0
|
5
|
4
|
Tonometrmonjetasielkagataqilib, qonbosiminianiqlash
|
0
|
5
|
5
|
Monjetaechilmasdantekshiriluvchi 30 sekunddavomida 20 martako’llarinioldingatashlab, to’liqo’tiribturish
|
0
|
10
|
6
|
Tiklanishdavri 1 minutiningbirinchi 10 sekundidavomidabilakarteriyasidapulsnio’lchash
|
0
|
5
|
7
|
Tiklanishdavri 1 minutining 10-50 sekundlaridaqonbosiminianiqlash
|
0
|
5
|
8
|
Tiklanishdavri 1 minutiningoxirgi 10 sekundidanboshlab, har 10 sekunddavomidapulsnidastlabkiko’rsatkichgatiklangunchao’lchash
|
0
|
10
|
9
|
Pulstiklangachqonbosiminianiqlash
|
0
|
5
|
10
|
To’rganjoyida 15 sekunddavomidamaksimaltezlikdayugurish (songorizontalko’tarilganholatda)
|
0
|
10
|
11
|
4 minutdavomidapulsvaqonbosiminianiqlash (harminutningbirinchivaoxirgi 10 sekundidapuls, ularoralig`idaqonbosimio’lchanadi)
|
0
|
10
|
12
|
To’rganjoyidaminutiga 180 kadamtezlikdayugurish (son 750 ko’tarilganholatda)
|
0
|
10
|
13
|
5 minutdavomidapulsvaqonbosiminianiqlash (harminutningbirinchivaoxirgi 10 sekundidapuls, ularoralig`idaqonbosimio’lchanadi)
|
0
|
10
|
14
|
Olingannatijanibaholash
|
0
|
5
|
|
Jami
|
0
|
100
|
Baholashmezoni:
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
40-34,4-a`lo
|
34-28,4-yaxshi
|
28-22-o’rta
|
21,6-14,8-qoniqarsiz
|
14,4 vaundankam-yomon
|
5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari
- og`zaki;
-
yozma;
-
organayzerlar;
-
test;
-
vaziyatlimasalalarechish;
-
egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamahoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari
№
|
Baho
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
|
O’zlashtirish % hisobida
|
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
1
|
Nazariyqism
|
20-19
ball
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
2
|
Analitikqism:
organayzer
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
3
|
Test
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
4
|
Amaliyqism
|
40-34,4-ball
|
34-28,4ball
|
28-22ball
|
21,6-14,8 ball
|
14,4 ball
|
5
|
Nazoratsavollari
|
10-7,9
|
7,75-5,6
|
5,5-4,25
|
4,1-2,5
|
2,4 ball
|
5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.
№
|
O’zlashtirish %
|
Baho
|
Talabaningbilimdarajasi
|
1
|
96-100
|
A`lo
«5»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
|
2
|
91-95
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
|
3.
|
86-90
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
|
4
|
81-85
|
Yaxshi
«4»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
|
5
|
76-80
|
Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
|
6.
|
71-75
|
Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
|
7.
|
66-70
|
Qoniqarli
«3»
|
Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
|
8
|
61-65
|
Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
|
9
|
55-60
|
Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
|
10
|
54-30
|
Qoniqarsiz
«2»
|
40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
|
11
|
20-30
|
Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.
|
Dostları ilə paylaş: |
