Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti (90 daqiqa)	Faoliyat
	ta`limberuvchi		ta`limoluvchilar
1-bosqich. 5 daqiqa 15 daqiqa	Nazariyqism 1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish 1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi (ilova №.8) 1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)		Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar
2-bosqich. 5daqiqa 10 daqiqa 10daqiqa 15 daqiqa	Analitikqism 2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3) 2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4) 2.4Tanafus. 2.5Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)		Javob beradilar YOzadilar. Guruhlarda ishlaydilar, taqdimotqiladilar vabosh.
3-bosqich. 10daqiqa 5daqiqa 10 daqiqa 5daqiqa	Amaliyqism 3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5) 3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e`tiborini qaratadi. 3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv mashg`ulotining maqsadga erishish darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7) 3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uningbaholashmezonlarinietkazadi		Amaliy kunikmalarni bajaradilar O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savolberadilar Topshiriqniyozadilar
		1.Kirish 1.1 Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, tonometr, fonendoskop, zinapoya, sekundomervaboshqalar.) 1.2. Motivatsiya

Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash,organizmningishbajarishqobiliyativatiklanishjarayonlarihakidabilish,olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlash, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholashvaqo’llashalohidaahamiyatgaegadir. Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalaresa, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.

1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan

2. Nazariy qism 2.1. MAShG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI

Garvardstep-testikuchlanishlijismoniyyuklamagaasoslanganbo’lib, organizmningtiklanishjarayonlarinibaholashgaimkonyaratadi. Jismoniyyuklamaerkaklaruchun 50smvaayollaruchun 43smbalandlikdagizinapoyagako’tarilibtushishdaniborat. Zinapoyagako’tarilibtushishvaqti 5daqiqabo’lib, 1daqiqada 30martako’tarilibtushishtezligida bajariladi. Agarbajaruvchi 5 daqiqamobaynidayuklamanibajaraolmasa, baholash vaqtidafaqatginabajarilganmashqlarningvaqtibelgilanadi. Bajaruvchiningbo’yi, yoshivaboshqako’rsatkichlarinihisobgaolib, turlimodifikatsiyasinovlario’tkazilganliginita`kidlashlozim. Pulschastotasitiklanishvaqtining 2-3-4 daqiqalarining birinchi 30 soniyasidaregistratsiyaqilinadi. TestnatijalariGarvardstep-testiningindeksshakldaaksetiriladi: GSTI= t *100 / (f1+f2+f3)*2buerdat-belgilangantempdazinapoyagako’tarilib tushishvaqti; f1-f2-f3-pulschastotasiningtiklanishvaqtidagi 2-3-4 daqiqalarining birinchi 30 soniyasidagi ko’ratkichi. Ma`lumki, jismoniymashqlardarajasiningko’tarilishiGSTIko’payishibilanbog`liq. Jismoniymashqlardarajasiningpasayishiyuklamanito’liqbajaraolmasligibilanbelgilanadi.Shunita`kidlashjoizki,step-testinigumumiyyuklamasibirozmushkul, shusabablisinovfaqatginasog`lominsonlargamo’ljallangan.Sog`lominsonlaruchunGarvardstep-testiindeksiningbaholashtizimi 2-jadvaldaberilgan.
Garvardstep-testiningbaholashnatijalari:

Garvardstep-testiningindeksi	Jismoniymashqlarningbaholanishi
55 dankam	qoniqarsiz
55-64	o’rtachadanpast
65-79	qoniqarli
80-89	yaxshi
90 vaundanortiq	a`lo

Maxsustadqiqotlarnatijalarigako’raYUCHS 5 daqiqasidasinovlarnio’tkazish 1 daqiqada 175 kambo’lmasligikerak,kislorodiste`molio’rtacha 3ltashqilqilishikerak.

2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
«Aylana stol»o’yinnio’tkazishmetodi:
Ish uchun zarur:

1.Savollar va vaziyatli masalalarto’plamialohidaqog`ozlarda.

2.Guruhdagitalabalar soni bo’yicha jerebevka uchun raqamlar

3.Toza qog`ozlar, ruchkalar.

Ish yo’li:

1.Hamma talabalar kur`a bo’yicha 3 guruhga bo’linadi.

2.Harbittaguruhalohidastolgao’tiradivatozaqog`ozbilanruchkanitayyorlaydi.

3.Qog`ozdasana, guruhningraqami, fakultet, talabalarning F.I.ko’rsatiladi (o’yinning nomi).

4.Harbittaguruhningishtirokchisiqonvertdansavololadi.

5.Talabalar o’z vazifasini qog`ozgayozadi.

6.Bu qog`ozaylanabo’yichaberiladi.

7.Harbittatalabao’zinijavobiniyozibqog`ozniboshqasigaberadi.

8.Harbittatalabaningjavobiga 3 daqiqaberiladi.

9.Vaqttugagachqog`ozo’qituvchigatopshiriladi.

10.Hammaishtirokchilarnatijalarnimuhokamaqilibengto’g`risinitanlab, ungamaksimallballqo’yishadi.

11.Muhokamaga 15 daqiqaberiladi.

12.Talabalar javoblari uchun ballni mashg`ulotninazariyqisminingreytingiga asoslanib olishadi.

13.Talabaning olgan balli mashg`ulotuchunbahodahisobgaolinadi.

14.Talabalarning ishi o’qituvchidaqoladi.

15.Javoblarning analizi o’tkaziladi.

Savol:1Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibiniyozibbering?

Javob:Jismoniyyuklamaerkaklaruchun 50smvaayollaruchun 43smbalanlikdazinapoyagako’tarilishdaniborat. Ko’tarilishvaqti 5daqiqa, biroyoqdanikkinchioyoqqako’tarilishchastotasi 1daqiqada 30 tanitashqilqiladi.Agarsinaluvchi 5 daqiqamobaynidayuklamanibajarolmasa, faqatginabajarilganmashqlarningvaqtibelgilanadi. Sinaluvchilarningbo’yi, yoshivaboshqaxususiyatlarinihisobgaolib,turlimodifikatsiyasinovlario’tkazilganliginita`kidlashlozim. Pulsningchastotasitiklanishvaqtidagi 2-4 birinchidaqiqasining 30 soniyasio’tirganholatdaregistratsiyaqilinadi. TestnatijalariGarvardstep-testiniindeksshakldaaksetiriladi: GSTI= t *100\(f1+f2+f3)*2 buerda t-belgilangantempdazinapoyagako’tarilishvaqti; f1-f2-f3-pulschastotasiningbirinchi 30soniyasitiklanishvaqtining 2-3-4 daqiqalarigateng.
Savol:2Garvardstep-testiningbaholashnatijalari.

Javob: 55dankam-qoniqarsiz, 55-64 –o’rtachadanpast,65-79 –qoniqarli,80-89 – yahshi, 90 vaundanyuqori- a`lo.
Baholashmezoni

Maksimalball 20-19	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
A`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

3.TAHLILIYQISM

3.1.Klaster,organayzer
Klasternito’zishqoidasi
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.

2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.

3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.

Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball

Guruh №	Tushunarlivaaniqjavob (5)	Ko’rgazma-lilik (5)	Reglamentgaamalqilish (2,5)	Guruhfaolligi (2,5)	Jamiball
1.
2.

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

Garvard stop-testi uchun jismoniy yuklama

Erkaklar uchun

Ayollar uchun

50smli zinapoya ko’tarilish

43 smli zinapoya ko’tarilish

3 min

5 min

5 min

3 min

Puls chastotasi soni

Puls chastotasi soni

IGST=(t*100)/((f1+f2+f3)*2)

IGST=(t(c)*100)/(f2*5,5)

3.1.1.K L A ST E R.

3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi

1 MASALA

Sportchi Ubaydullaev B.shifokor nazoratiga keldi. Unga Garvard-step testini o’tkazish buyurildi. Uning natijalari quyidagicha: sinamagacha puls soni-76 ta,sinamadan keyingi puls-f1=51,f2=46, f3=43. Aytinchi GSTI nechaga teng va unga og`ir yuklama bilan shug`ullanishi mumkinmi?

Javob: IGST=107, (90 va ko’proq a`lo.)

2 MASALA

SportchiXodjabekovA.gaGarvard-steptestinibajarishbuyurildi, ammouningjismoniyimqoniyatlari 5 daqiqadavomidamashqbajarishimqoniyatinibermadi. Uning GSTIsi qanday va qaysi formula orqali topiladi? U sportchi normativlarini bajara oladimi?

Javob: Uning GSTIsi t(c)*100/f2*5.5 formula buyicha topiladi, sportchi normativlarni topshira olmaydi.

3 MASALA

Odatdasportmusobakasidanoldinsportchilarmeditsinakurigidano’tkaziladi, ammokomandashifokoribugungiko’rikkaozginakechikibkelishinima`lumqildivao’zyordamchisidanko’rikniboshlayverishiniiltimosqildi. Xo’shungaqandaynatijalarniolishtalabqilinadi?

Javob:Antrapometriya, somatoskopiya, tordoiradagimutaxasislarko’rigivaxokazalar.

Testlar

1.Garvard step-testi o’tkazishdagi asosiy belgini ko’rsating ?

1. 
   *yuklamagachapulsnianiqlash
   
2. 
   yuklamagachanafassoninianiqlash
   
3. 
   2 daqiqadavomidadamolish
   
4. 
   10 soniyadavomidapulsnio’lchash
   

2. Garvard step-testi o’tkazilishvaqtiqanchagateng?

A.*5min.

B.5soat

V.1min.

G.1soat

3. Garvard step-testi o’tkazilgandankeyinqanchadamolinadi?

A.*1min

B.2min

V. 3min

G.4min

4. Garvard step-testi o’tkazilgandankeyinqaysivaqtlardapulssanaladi?

A.*2,3,4 minda

B.3.4.5 minda

V.1,2,3 minda

G.2,3 minda

5. Garvard step-testida 2-3-4minutlarningqaysiqismidapulssanaladi?

A.*1-30soniya

B.2-30soniya

V.1-10soniya

G.oxirgi 10 soniya

Baholash mezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
20-16-a`lo	15-12-yaxshi	11-7-o’rta	6-4-qoniqarsiz	3 vaundankam-yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

4. Amaliyqism

4.1.Amaliy ko’nikmani bajarilishi (qadamma-qadam)

Maksad : talabalargatekshiriluvchiorganizminingishbajarishqobiliyatinivatiklanishjarayonlarinianiqlashvabaholash. Garvardstep-testsinamasinito’g`rio’tkazishtexnikasigao’rgatish.

Bajariladiganboskichlar :

№	Bajariladiganishnomi	Bajarmadi (0 ball)	To’liqto’g`ribajarildi
1	Sinamao’tkazishuchunharxilbaland-likdagizinapoyalarni,stol-stul, sekun-domernitayyorlash	0	10
2	Tekshiriluvchibilakarteriyasidao’tirganholatida 30 sekunddavomidapulso’lchash	0	20
3	Zinapoyagaminutiga 30 martachiqib-tushish (to’lik) tezligida 5 minutdavomidasinamanibajarish	0	20
4	1 minutdavomidadamberish	0	5
5	Tiklanishdavrining 2-, 3- va 4-minutlariningbirinchi 30 sekundlari-dabilakarteriyasidapulso’lchash	0	20
6	Olingannatijanibaholash	0	25
	Jami	0	100

Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
40-34,4-a`lo	34-28,4-yaxshi	28-22-o’rta	21,6-14,8-qoniqarsiz	14,4 vaundankam-yomon

5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamaxoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari

№	Baho	a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
	O’zlashtirish % hisobida	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
1	Nazariyqism	20-19 ball	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
2	Analitikqism: organayzer	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
3	Test	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
4	Amaliyqism	40-34,4-ball	34-28,4ball	28-22ball	21,6-14,8 ball	14,4 ball
5	Nazoratsavollari	10-7,9	7,75-5,6	5,5-4,25	4,1-2,5	2,4 ball

5.2. Joriynazoratnibaholashmezoni.

	O’zlashtirish %	Baho	Talabaningbilimdarajasi
1	96-100	A`lo «5»	Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
2	91-95		Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
3.	86-90		Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
4	81-85	YAxshi «4»	Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
5	76-80		Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
6.	71-75		Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
7.	66-70	Qoniqarli «3»	Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
8	61-65		Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
9	55-60		Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
10	54-30	Qoniqarsiz «2»	40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
11	20-30		Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.