Kalp damar sistemine etkiLİ İLAÇlar

2. Lipoprotein katabolizmasını artıran ilaçlar

2.1. Safra asidi bağlayan ilaçlar

2. 3. Diğer ilaçlar

3.1. Lipoprotein sentezini azaltan ilaçlar

1. 
   Hidroksimetilglutaril-koenzim A redüktaz inhibitörleri
   

HMGCoA redüktaz inhibitor etkiye sahip ilaçlar, statinler olarak bilinirler. HMGCoA redüktaz enziminin bu gurup ilaçlarla inhibe edilmesi kolestrolün karaciğerde sentezini engeller.

Bileşik	R	R’
Mevastatin^+ 1,2,3,7,8,8a-hekzahidro-7-metil-8-[2-(tetrahidro-4-hidroksi-6-okso-2H-piran-2-il)etil]-1-naftalenil-2-metilbütirat		H	H
Lovastatin^+ 1,2,3,7,8,8a-hekzahidro-3,7-dimetil-8-[2-(tetrahidro-4-hidroksi-6-okso-2H-piran-2-il)etil]-1-naftalenil-2-metilbütirat		H	CH3
Simvastatin^+ 1,2,3,7,8,8a-hekzahidro-3,7-dimetil-8-[2-(tetrahidro-4-hidroksi-6-okso-2H-piran-2-il)etil]-1-naftalenil-2,2-dimetilbütirat		CH3	CH3

Pravastatin⁺ : 1,2,6,78,8a-hekzahidro-β,δ,6-trihidroksi-2-metil-8-(2-metil-1-oksobütoksi)-1-

naftalenhaptanoik asid sodyum tuzu

Atorvastatin⁺ : 2-(4-florofenil)-β,δ-dihidroksi-5-izopropil-3-fenil-4-(fenilaminokarbonil)-

1H-pirol-1-heptanoik asid

Fluvastatin⁺: 7-[3-(4-florofenil)-1-(1-metiletil)-1H-indol-2-il]-3,5-dihidroksi-6-heptenoik asit

2. 
   Fibaratlar
   

Bileşik	R1	R2
Klofibrat^+ Etil 2-(4-klorofenoksi)-2-metilpropanoat		C2H5	Cl

Bezafibrat^+ 2-[4-[2-(4-klorobenzamido)etil]fenoksi]-2-metilpropanoik asid

H

Fenofibrat^+ İzopropil 2-[4-(4-klorobenzoil)fenoksi]-2-metilpropanoat

-CH(CH3)2

Gemfibrozil⁺ : 5-(2,5-dimetilfenoksi)-2,2-dimetilpentanoik asid

Klofibrat⁺ Sentezi:



3.1.3. Nikotinik asit türevleri
Nikotinik asid⁺ : Piridin-3-karboksilik asid

2. Lipoprotein katabolizmasını artıran ilaçlar

1. 
   Safra asidi bağlayan ilaçlar
   

Kolestiramin⁺


Kolestipol⁺

2. Diğer ilaçlar

Dekstrotiroksin⁺ : (+) 2-amino-3-[4-(4-hidroksi-3,5-diiyodofenoksi)-3,5-diiyodofenil

propiyonik asid

Müstahzarlar:

Atorvastatin : Ator (Sanovel), Lipitor (Pfizer), Tardan (Abdi İbrahim)

Fenofibrat : Lipanthyl (Padeko), Lipofen (Nobel)

Fluvastatin : Lescol (Novartis)

Gemfibrozil : Gemfibril (Sistem), Lipogem (Eczacıbaşı), Lipos (Mustafa Nevzat), Lopid (Eczacıbaşı)

Klofibrat : Atrofort (Doğu)

Kolestiramin : Estramin (Kansuk), Kolestran (İltaş), Colestid (Upjohn)

Lovastatin : Lovagen (Eczacıbaşı), Lovakor (Deva), Mevacor (MSD)

Nikotinikasit: Niconacid (Wander Pharma)

Pravastatin: Marincap (Koçak), Omega III (Nutri Farma), Seven Seas Pulse (Abdi İbrahim)

Simvastatin: Lipovas (İlsan), Simvakol (Nobel), Zocor (MSD), Zovatin (Eczacıbaşı)

Dekstrotroksin: Dynothel (Zaman)

ANTİVARİS İLAÇLAR
Varis, genişleyen, uzayan ve ağrıyan damarlardır.Anüste toplar damar sisteminde (hemoroit), erbezlerinde (varikosel) ve midenin ağız kısmında oluşabilir.Nedeni tam olarak bilinmemektedir.Kalıtsal olduğu yönünde görüşler vardır.Cinsiyet hormonları ile varis arasında bir ilişki olduğu öne sürülmektedir.Varisin kadınlarda daha sık gözlenmesi buna bir işaretse de tam olarak açıklanamamıştır.Başlıca nedeni toplar damarlarda bir zedelenme sonucu ortaya çıkan trombozlardır.Süperfasiyel, bacak venlerinin dilatasyonu olup bağ dokusu zayıflığı , ödem ve atrofi sonucu oluşabilir.Ayrıca mekanik ve hormonol etkilerlede meydana gelebilmektedir. İlgile bölgede dolaşımın aktivasyonu, yürüme, hidroterapi, bisiklete binme ve bacak jimnastiği yararlı olmaktadır.Bu önlemlere ek olarak , antivaris ilaçlar varisli venlerin tedavisinde kullanılırlar.En yaygın olarak kullanılan ilaç sodyum moruhattır.Morina balığının karaciğerinden elde edilir.Varis tedavisinde eskin gibi triterpenik glikozitler kullanıabilir.Diüretik ilaçlarında ödem drenajı yaparak kısmen etkili oldukları bilinmektedir.Varis tedavisinde sıklıkla kullanılan ilaçlar şunlardır:
Benzaron⁺ : 2-Etil-3-(4-hidroksibenzoil) benzofuran

Sentezi :



Trokserutin⁺ : 3’,4’,7’-Tris (2-hidroksietil)rutin



Tribenozit⁺ : Etil-3,5,6-tri-O-benzilglükofuranosit

Polidokanol⁺ : 3,6,9,12,15,18,21,24,27-Nonaoksanonatriyakontan-1-ol

CH₃(CH₂)₁₁(OCH₂CH₂)₉OH

Müstahzarlar
Tribenosit : Procto-glyvenol (Novartis)

Polidokanol : Kortos (Embil), Dentinax (Abdi İbrahim), Aethysklerol (Cem Farma)

DİÜRETİK İLAÇLAR
Diüretik ilaçlar idrar hacmini artıran bileşiklerdir. Vücuttan su ve tuz alımını arttırdıkları için bunlara salüretikler de denir. Diüretikler, böbrekler üzerindeki etkilerine rağmen renal ilaçlar değillerdir. Böbrek hastalıklarının tedavisinde ve böbrek yetmezliği olan hastaların diyaliz başlangıcını geciktirmede kullanılmazlar .Aksine bir çok diüretik (tiyazitler, potasyum tutucu diüretikler) böbrek yetmezliğini arttırabilir. Bu nedenle sadece su elektrolit hareketini etkileyen diüretikler terapötik olarak kullanılabilir.
Diüretikler etki yerlerine göre şöyle sınıflandırılabilirler :

• 
  Proksimal tübül üzerine etkili olanlar
  
  • 
    Karbonik anhidraz inhibitörleri
    
  • 
    Ksantin türevleri
    
  • 
    Ozmotik diüretikler
    
• 
  Henle kulpu üzerine etkili olanlar
  
  • 
    Civalı diüretikler
    
  • 
    Kıvrım diüretikleri
    

- Furosemit tipi kıvrım diüretikleri

- Diğer kıvrım diüretikleri

• 
  Distal tübül üzerine etkili olanlar
  
  • 
    Tiyazit grubu diüretikler
    
  • 
    Potasyum tutucu diüretikler
    

- Aldosteron antagonistleri

- Sikloamidin türevleri

Diüretikler kullanılış yerleri şöyle sıralanabilir:

• 
  Akut ödemler
  
• 
  Kronik ödemler
  
• 
  Hipertoni
  
• 
  Akut ve kronik kalp yetmezliği
  
• 
  Zehirlenmeler bağlı diürez güçlüğü
  
• 
  Diabetes insipidus (şekersiz diabet)
  
• 
  Glokom(karbonik anhidraz inhibitörleri)
  

1. Proksimal tübül üzerine etkili olanlar :
1.1 Karbonik anhidraz inhibitörleri :
Karbonik anhidraz, alyuvarlar, renal korteks, göz, santral sinir sistemi, gastrik mukoza ve renal tübüllerde bulunan bir enzimdir ve karbondioksidin karbonik aside dönüşümünü katalizler. Oluşan karbonik asit ise hidrojen ve bikoarbonat iyonlarına dissosiye olur. Açığa çıkan hidrojen iyonu sodyum ile değişerek sodyum tutulmasını sağlar. Karbonik anhidraz inhidraz inhibitörleri hidrojen oluşumunu ve dolayısıyla bu değişimi engeller. Sonuçta sodyum ve buna bağlı olarak ta suyun reabsorbsiyonu azalır. Ayrıca amonyum oluşumu azalırken amonyumun geri emilmesi artar. Sülfamoil gruplarının yapısal benzerlikleri nedeniyle karbonik anhidraz enziminin aktif noktasına bağlandıkları ve böylece meydana gelen enzim inhibisyonu da hidrojenin konsantrasyonunun azalmasına ve sodyum ile bikarbonat iyonlarının atılımına yol açar.

Karbonik anhidraz inhibitörü diüretiklerin uzun süreli kullanımında , idrar çok fazla alkalileşir ve vücutta asidoz oluşur. Asidoz oluştuğunda karbonik anhidraz inhibitörleri etkinliklerini kaybederler ve vücutta normal asit-baz dengesi oluşana kadar etkisiz kalırlar. Bu nedenle kullanımları sınırlıdır. Ayrıca potasyum kaybına yol açarlar. Karbonik anhidraz inhibitörleri günümüzde nadiren diüretik olarak kullanılmakla birlikte glokom tedavisinde sıkça kullanılmaktadırlar.

Yapı – aktivite ilişkileri :

• 
  Aktivite için yapıda sülfamoil grubu bulunmalıdır.
  
• 
  Sülfamoil grubundaki azot atomu nonsübstitüe olmalıdır.
  
• 
  Sülfamoil grubunun bağlı olduğu halka aromatik karakter taşımalıdır.
  

Aşağıda bazı karbonik anhidraz inhibitörü ilaçlar verilmiştir.

Bileşik Formül

Asetazolamit^+ 5-Asetilamino-1,3,4-tiyadiazol-2-sülfonamit
Metazolamit^+ 5-Asetilimino-4-metil-∆^2-1,3,4-tiyadiazolidin-2-sülfonamit
Etoksazolamit^+ 6-Etoksibenzotiyazol-2-sülfonamit
Diklorfenamit^+ 4,5-Diklorobenzen-1,3-disülfonamit

Asetazolamit⁺ Sentezi :

Diklorfenamit⁺ Sentezi :

1.2. Ksantin türevleri :
Ksantin bir pürin türevidir. Kahve ve çay ekstrelerinde bulunan kafein, teofilin, teobramin gibi ksantinlerin diüretik olarak kullanımları çok eskilere dayanır. Bu bileşikler , adenozin reseptörlerini bloke ederek böbreklerden renal medullaya doğru artan kan akışına neden olurlar.

Bileşik Formül

Kafein^+ 1,3,7-trimetilksantin
Teofilin^+ 1,3-dimetilksantin
Teobromin^+ 3,7-dimetil ksantin

Teofilin⁺ ve Kafein⁺ Sentezi:

1.3. Ozmotik diüretikler :
Düşük molekül ağırlıklı bileşiklerdir. Tam olarak metabolize olamazlar. Başlıca ozmotik diüretikler, mannitol, sorbitol ve izosorbittir. Sorbitol ve mannitol intravenöz uygulamadan sonra glomerülden süzülürler fakat tübüllerde reabsorbe olmazlar. Ozmotik basınçlarına bağlı olarak tübüler lümende su tutarlar ve diürezi arttırırlar.

2. Henle kulpu üzerine etkili olanlar :
2.1. Civalı diüretikler :
Bilinen ilk diüretik ilaçlardır. Kalomel (HgCl) kullanılan ilk civalı diüretiktir. Bu ve diğer civalı diüretiklerin absorbsiyonlarının zayıf olması ve toksik etkileri nedeniyle günümüzde pek kullanılmazlar. Ancak intramüsküler olarak çok şiddetli ödemlerde kullanılırlar.
Mersalil⁺: o-[[3-(Hidroksimerküri)-2-metoksipropil]karbamoil]fenoksiasetikasit sodyum tuzu


Merallürit⁺: N-(ß-Karboksipropionil) -N’-[2-metoksi-3-(teofilin-7-il-merküripropil)]üre



2.2. Kıvrım diüretikleri :
Henle kulpunun çıkan kolunda etki gösterirler. Çok etkilidirler. İki alt grupta incelenirler.

• 
  Furosemit tipi kıvrım diüretikleri
  

Bileşik Formül

Furosemit^+ 4-Kloro-N-(2-furfuril)-5-sülfamoilantranilik asit
Bumetanit^+ 3-(Butilamino)-4-fenoksi-5-sülfamoilbenzoik asit
Piretanit^+ 4-Fenoksi-3-(1-pirolidinil)-5-sülfamoilbenzoikasit
Azosemit^+ 2-Kloro-5-(1H-tetrazol-5-il)-4-[(2-tienilmetil)amino] benzensülfonamit

• 
  Diğer kıvrım diüretikleri
  

Etakrinik asit^+ [2,3-Dikloro-4-(2-metilenbutiril)fenoksi] asetik asit
Etozilin^+ 2-Karbetoksimetilen-3-metil-5-piperidino-4-tiyazolidinon
Ozolinon^+ 2-Karboksimetilen-3-metil-5-piperidino-4-tiazolidinon

Furosimit tipi kıvrım diüretiklerinin yapı etki ilişkileri :

• 
  Bir numaralı konumda mutlaka karboksilik asit grubu bulunmalıdır.
  
• 
  Beş numaraı konumda sülfamoil grubu optimal diüretik aktivite için gereklidir.
  
• 
  Dört numaralı konumda sübstitüent olarak klor, triflorometil, veya fenoksi, alkoksi, anilino, benzil veya benzoil grupları bulunmalıdır.
  
• 
  5-sülfamoil benzoik asitlerin iki serisi arasındaki başlıca fark 2 ve 3 numaralı konumlara sübstitüe olan fonksiyenel grupların yapısıdır. 5-sülfamoil-2-aminobenzoikasit serisinin 2-amino grubundaki sübstitüentler son derece sınırlıdır. Örneğin sadece furfuril, benzil ve tiyenilmetil türevlerimaksimum diüretik aktivite gösterir. Diğer yandan 5-sülfamoil-3-aminobenzoik asitlerin 3-amino grubundaki sübstitüentler optimum optimum diüretik aktiviteyi bozmayacak şekilde çok geniş bir aralıkta değiştirilebilirler.
  

Etakrinik ait türevlerinin yapı etki ilişkileri :

• 
  Molekülün oksiasetik asit kısmı benzen halkasının bir numaralı konumunda bulunduğunda optimum diüretik aktivite elde edilir.
  
• 
  Keton grubu asit grubuna göre para konumunda olmalıdır.
  
• 
  Klor veya metil gibi aktivite edici gruplar keton grubuna göre 3 veya 2 ve 3 numaralı konumlarda bulunmalıdır.
  
• 
  Alkil sübstitüentleri keton grubuna ? konumunda ve 2-4 karbon atomu uzunluğunda olmalıdır.
  
• 
  Çifte bağın doyurulması aktiviteyi azaltır.
  

Furosemit⁺ Sentezi :


Piretanit⁺ Sentezi :


Azosemit⁺ Sentezi :

Etakrinik asit⁺ Sentezi :


Etazolin⁺ sentezi :

3. Distal tübül üzerinde etkili olanlar :
3.1. Tiyazit grubu diüretikler :
Tiyazitler bisiklik sülfonamid türevleridir ve bir tanesi halka sisteminde olmak üzere iki tane sülfonamit grubu taşırlar. Sodyum ve klorür iyonlarının atılımını arttırırlar. Bu arada potasyum ve magnezyum iyonları da artarak elimine olurlar. Buna karşılık kalsiyum ve fosfat iyonlarının atılımında azalma görülür. Kronik tedavide ve metabolik asidoz sırasında etkilidirler.
Yapı – etki ilişkileri :

• 
  2. konumda metil gibi küçük alkil sübstitüentleri olmalıdır.
  
• 
  3. konumda lipofilik grup sübstitüsyonu diüretik etkiyi belirli oranda artırır.
  
• 
  Haloalkil, arilalkil veya tiyoeter sübstitüsyonu molekülün lipit çözünürlüğünü arttırarak diüretik etkinin uzamasını sağlar.
  
• 
  3. ve 4. konumlar arasındaki çifte bağın doyurulmasıyla elde edilen dihidro türevlerinde aktivite on kat daha fazladır.
  
• 
  4.,5. veya 8. konumlarda alkil grubu bulunması diüretik aktiviteyi azaltır.
  
• 
  6. konumda klor, brom, trifluorometil ve nitro gibi gruplar aktiviteyi arttırırken metil veya metoksi gibi gruplar aktiviteyi belirgin olarak azaltır.
  
• 
  7. konumda sülfamoil grubu mutlaka olmalı ve sübstitüent taşımamalıdır.
  

Bileşik R R’ R’’

Bentiyazit^+ -[(Benziltiyo)metil]-6-kloro-7-sülfamoil-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit	-H		-Cl
Klortiyazit^+ -Kloro-7-sülfamoil-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H	- H	-Cl

Hidroklortiyazit^+ 6-Kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit	-H	-H	-Cl
Metilklotiyazit^+ 2-Metil-3-klorometil-6-kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-CH3	-CH2Cl	-Cl
Triklormetiyazit^+ 3,3-Diklorometil-6-kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H	-CHCl2	-Cl
Butizit^+ 3-İzobutil-6-kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H	-CH2CH(CH3) 2	-Cl
Politiyazit^+ 2-Metil-3-[(2,2,2-trifluoroetiltiyo)metil]-6-kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-CH3	-CH2SCH2CF3	-Cl
Bendroflumetiyazit^+ 3-Benzil-6-trifluorometil-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H		-CF3
Hidroflumetiyazit^+ 6-Trifluorometil-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H	-H	-CF3
Siklotiyazit^+ 3-(2-Norbornen-5-il)-6-kloro-7-sülfamoil-3,4-dihidro-2H-1,2,4-benzotiyadiazin-1,1-dioksit		-H		-Cl

Tiyazit benzeri sülfonamit diüretikleri :

Bileşik R R’

Mefrusit^+ 4-Kloro-5-sülfamoil-N-metil-N-(tetrahidro-2-metil-2-furfuril) benzen sülfonamit	-H
Klopamit^+ 4-Kloro-N-(cis-2,6-dimetilpiperidino)-3-sülfamoil benzamit		-H
Klortalidon^+ 2-Kloro-5-(1-hidroksi-3-okso-1H-izoindol-1-il) benzen sülfonamit		-H
Ksipamit^+ 2-Hidroksi-4-kloro-5-sülfamoil-N-(2,6-dimetilfenil) benzamit		-OH
İndapamit^+ 3-Sülfamoil-4-kloro-N-(2,6-dimetil-1-piperidinil) benzamit		-H

Metolazon^+ Fblokörler
Kuinetazon^+ -Kloro-2-etil-1,2,3,4-tetrahidro-4-okso-6-sülfamoilkinazolin

3.2. Potasyum tutucu diüretikler :
Potasyum tutucu diüretikler, aldosteron antagonistleri hariç nadiren tek başlarına verilebilirler. Tiyazitler veya kıvrım diüretikleri ile kombine halde kullanılırlar. İki grup altında incelenirler :
3.2.1. Aldosteron antagonistleri :
Spironolakton ve onun metaboliti olan kanrenon ve potasyum kanrenoat tedavide kullanılır. Bu bileşiklerin etkileri geç başlar ve uzun sürer. Sodyum absorbsiyonunu ve potasyum atılımını azaltırlar.

3.2.2. Sikloamidin türevleri :
Bu grup diüretiklerde sikloamidin yapısı içeren triamteren ve amilorit toplayıcı kanalda ve distal tübülün son kısmında sodyum kanallarını bloke ederek etkilerini gösterirler. Ayrıca iyon proton değişimini de inhibe ederler.
Amilorit Hidroklorür⁺:3,5-Diamino-N-(aminoiminometil)-6-kloropirazino karboksamit

monohidroklorür dihidrat

Triamteren⁺:2,4,7-Triamino-6-fenilpteridin


Sentezi :

Müstahzarlar
Amilorit HCl: Moduretic (MSD)

Asetazolamit: Diazomid (Sanofi-Synthelabo)

Bumetanit: Bumid (Biokem)

Furosemit: Desal (Biofarma), Foromid (Deva), Urex (Biosel)

Hidroklortiyazit: Accuzide (Pfizer), Aldactazide (Ali Raif), Cibadrex (Novartis), Inhibace Plus (Roche), Konveril Plus (Nobel), Rilace Plus (Sanovel), Sinoretik (Eczacıbaşı), Triamteril (Deva), Zestoretic-10 (Abdi İbrahim)

İndapamit: Coversyl Plus (Servier), Flubest (Ali Raif), Fludex (Servier), Flupamid (Sanovel), İndapen (Biofarma),

Kafein: Adafen (Akdeniz), Dalvorin (Eczacıbaşı), Dolviran (Bayer), Spalt (Santa Farma),

Klortalidon: Akuadon (Terra), Hypertens (Soylu), Regroton (Novartis)

Teofilin: Aminocardol (Novartis), Asthmadol (Bozok), Talotren (Novartis), Teokap-SR (Nobel)

Triamteren: Triamteril (Deva)


KAN VE HEMOPOETİK SİSTEME ETKİ EDEN İLAÇLAR
Kan ve hemopoetik sistemi etkileyen ilaçlar şu alt gruplar altında incelenebilir.

• 
  Hemostatik ilaçlar
  
• 
  Antikoagülanlar
  
• 
  Antitrombositik ilaçlar
  
• 
  Trombolitik ilaçlar
  
• 
  Antianemik ilaçlar
  
• 
  Plazma ve plazma yerine geçen maddeler
  
• 
  Su ve elektrolit dengesi bozukluklarında kullanılan ilaçlar
  
• 
  Asit-baz dengesi bozukluklarında kullanılan ilaçlar
  

HEMOSTATİK İLAÇLAR
Hemostatik ilaçlar, kanamayı durdurma amacıyla kullanılan bileşiklerdir. Koagülanlar olarak da bilinirler. Hemostaz kanamanın durması, trombos ise damar içinde trombus (pıhtı) oluşumudur. Hemostaz kan kaybını engellemek için rol alan mekanizmaların tümünü ifade eder. Bu mekanizmalar, koagülasyon, platelet (trombosit) aktivasyonu, fibrinoliz ve damardan kaynaklanan etkileri içermektedir. Hemostazda trombositlerin başlangıçta damar iç yüzeyine yapışması gerçekleşir, ardından fibrin oluşarak kanama önlenmiş olur. Fibrinojen, protrombin, tromboplastin (trombokinaz) ve kalsiyum iyonları önemli pıhtılaşma faktörleridir ve tromboplastin dışındakiler kanda proenzim olarak dolaşırlar. Pıhtılaşmanın iki önemli yönü; platelet agregasyonu (trombositlerin kümeleşmesi) ve fibrin oluşumudur.

Hemostatik ilaçlar sistemik hemostatikler ve lokal olarak kullanılan hemostatikler olarak iki grupta incelenirler.

1.Sistemik hemostatikler :

1. 
   Heparin antagonistleri : Güçlü bazik maddelerdir. Heparinle kompleks oluşturarak onu nötralize ederler. Protamin sülfat bu amaca en sık kullanılan ilaçtır.
   

2. 
   Antifibrinolitik ilaçlar : Bu grup bileşikler, plazminojen aktivitesini inhibe ederek, plazmin oluşumunu azaltarak veya plazmin etkisini antagonize ederek etki gösterirler. Aminokaproik asit , aminometilbenzoikasit bu grup ilaçlardandır. Aprotinin de popipeptid yapısında plazminin etkisiyle fibrinolizisi nhibe eden, pıhtılaşma faktörlerine etki ederek protrombinin trombine dönüşmesini durduran bir bileşiktir.
   

Aminokaproik asit⁺: 6-Aminohekzanoik asit
H₂N(CH₂)₅COOH

3. 
   Vitamin K ve analogları : Pıhtılaşma faktörlerinin inaktif durumdan aktif duruma getirilmesi K vitamini içeren enzimlerle olur. Fitamenadion bu grup ilaçlardandır.
   

Fitomenadion⁺ : 2-Metil-3-Fitil-1,4-naftakinon

4. 
   Kan bileşenleri: Hemofili ve benzer durumlarda replasman için kullanılan ürünler, trombosit bozukluklarında kullanılan bileşikler ve trombosit konsantresi gibi bileşiklerdir. Plazma koagülasyon faktörlerindeki eksiklikler kanamaya neden olabilir. Bu gibi durumlarda plazma fonksiyonları kullanılır.
   
5. 
   Diğer ilaçlar :
   

Etamsilat⁺: 2,5-Dihidroksibenzensülfonik asit dietilamin tuzu

Adrenalon⁺ : 3,4-Dihidroksi-α-metilaminoasetofenon

Karbazokrom⁺ : 1-Metil-3-hidroksi-5,6-indolindion semikarbazonu

2. Lokal hemostatikler
Kanama bölgesine lokal olarak uygulanan maddelerdir. Koagülasyonu hızlandırırlar. Arter ve venerden kaynaklanan kanamalarda etkisidirler. Jelatin süngeri, oksitlenmiş selüloz, toz halde yada jelatin süngere emdirilmiş olarak kullanılabilen trombin, tromboplastin, %1 adrenalin çözeltisi (Sistemik etkileri göz ardı edilmemelidir.), ayrıca gümüş nitrat, potasyum alüminyum sülfat, çinkoklorür, potasyun permanganat, ve demir (III) klorür gibi astrenjan bileşiklerde kanamaları durdurmak amacıyla lokal olarak uygulanabilir.
Müstahzarlar
Aminokaproik asit : Epsamin (İbrahim Ethem)

Aprotinin: Trasylol (Bayer)

Etamsilat: Hemostaz (Yurtoğlu), Dicynone (Biotek)

Fitomenadion: Konakion (Roche), Libavit-K (Liba)

ANTİKOAGÜLAN İLAÇLAR
Kanın koagülasyonunu etkileyerek damar içi kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlardır. Kanın pıhtılaşma zamanını uzatırlar. Kronik damar hastalıkları, miyokard enfarktüsü, tromboz ve emboli oluşumunu engellemede kullanılırlar. Hemofili, aktif ülser, hipertansiyon ve kanama riski olan durumlarda kontrendikedirler. Antikoagülan ilaçlar, venöz tromboz tedavisinde kullanılırlar ama arteriyal trombazda başarısızdırlar.
İki grup altında incelenirler.
1. Direkt etkililer
Pıhtılaşma faktörleriyle doğrudan etkileşen bileşiklerdir. Bunlar; heparin ve heparinoitler, ankrot, hirudin, kan saklamada kullanılan sitrat tuzları ve EDTA gibi bileşiklerdir.
2. İndirekt etkililer ( Oral antikoagülanlar )
2.1. Kumarin türevleri

Bileşik Formül

Dikumarol^+ 3,3’-Metilenbis(4-hidroksikumarin)
Etilbiskumasetat^+ Etil bis-3,3’-(4-hidroksikumarinil) asetat
Varfarin^+ 3-(α-Asetonilbenzil)-4-hidroksikumarin

Nikumalon^+ 3-(α-Asetonil-4-nitrobenzil)-4-hidroksikumarin
Kumaklor^+ 3-(α-Asetonil-4-nitrobenzil)-4-hidroksikumarin
Siklokumarol^+ 3,4-Dihidro-2-metil-2-metoksi-4-fenil-2H,5H-pirano-[3,2,c][1] benzopiran-5-on

2.2. İndandionlar

Bileşik

R

Fenindion^+ 2-Fenil-1,3-indandion	-H
Klorindion^+ 2-(4-Klorofenil)-1,3-indandion		-Cl
Bromindion^+ 2-(4-Bromofenil)-1,3-indandion		-Br
Fluindion^+ 2-(4-Fluorofenil)-1,3-indandion		-F
Anisindion^+ 2-(4-Metoksifenil)-1,3-indandion		-OCH3
Fluindarol^+ 2-(4-Trifluorometilfenil)-1,3-indandion		-CF3

Müstahzarlar
Etil biskumasetat : Tromexan (Geigy)

Fitomenadion: Konakion (Roche), Libavit-K (Liba)

Heparin: Heparin ( Türfarma), Liquemine (Roche), Nevparin (Mustafa Nevzat)

Varfarin: Coumidin (Eczacıbaşı), Orfarin (Drogsan)

ANTİTROMBOSİTİK İLAÇLAR
Antitrombositler (antiptaletler) antiagregan ilaçlardır. Trombus (damar içi pıhtı) oluşumunu engellerler. Trombositler, damar endoleline yapışarak agregasyona (kümelenme) uğrarlar. Antiptalet ilaçlar, özellikle koroner arter hastalıklarındaki koruyucu etkilerinden dolayı son yıllarda üzerinde çok durulan ve yoğun araştırmalar yapılan bir ilaç grubudur. Bu grubun en önemli ilaçları aspirin, sülfinpirazon ve dipiridamoldür.

Dipiridamol⁺: 2,6-Bis[dietanolamino]-4,8-dipiperidinopirimido[5,4-d] pirimidin



Sentezi :


Sülfinpirazon⁺ : 1,2-Difenil-4-[2-(fenilsülfinil)etil] pirazolidin-3,5-dion


Sentezi :

Tiklopidin⁺ : 5-(2-Klorobenzil)-4,5,6,7-tetrahidrotiyeno[3,2-c] piridin


Sentezi :


Ozagrel⁺ : E 3-[4-(1H-imidazol-1-il metil)fenil-2-propenoik asit

Sentezi :

Aspirin⁺ :



Sentezi :

Müstahzarlar
Aspirin : Aspirin (Bayer), Alaspin (Liba), Ataspin (Atabay), Babypin (Pfizer), Bebaspin (Deva), Coraspin (Bayer), Ecoprin (Abdi İbrahim)

Dipiridamol: Drisentin (Sanovel), Kardisentin (Biokem), Rombosit (Fako)

Sülfinpirazon: Anturan (Geigy), Agrelizin (Yurtoğlu)

Tiklopidin: Agretik (Biokem), Ticlid (Sanofi), Ticlocard (Koçak)


TROMBOLİTİK İLAÇLAR
Antikoagülan ilaçların kan damarlarında 72 saatten daha önce oluşan trombus üzerine etkileri yoktur. Trombolitikler damar içinde oluşan trombusu eriten ilaçlardır. Fibrinolitikler olarak da bilinirler.

Fibrinoliz, pıhtılaşma sonucu oluşan fibrinin kimyasal parçalanması sonucu, plazmin (fibrinolizin) adlı enzimin etkisiyle, pıhtının erimesidir. Fibrinolizin nonspesifik bir proteaz olup plazmada plazminojen (profibrinolizin) denen bir prekürsör halinde bulunur. Trombolitikler, endojen plazminojenin fibrinolizine dönüşmesini uyararak etki gösterirler. Oluşan plazmin fibrini parçalar. Trombilitik ilaçlar, protein yapısında olup enzimatik aktiviteye sahiptirler, aynı zamanda plazma viskozitesini ve eritrosit agregasyonunu azaltırlar. Etki mekanizmaları şöyledir;

Plazminojen Plazmin Fibrin Çözünür peptit
Plazminojen, α₂-antiplazmin, streptokinaz, brinolaz, fibrinolizin, defibratit, alteplaz, retaplaz, anistreplaz, ürokinaz trombolitik olarak kullanılan bileşiklerdir. Bu ilaçların neden olduğu kanamalar, aminokaproik asit gibi fibrinolitik inhibitörleri tarafından tedavi edilir.
Müstahzarlar
Alteplaz : Activase (Genentech)

Retaplaz: Rapilysin (Roche)

Streptokinaz: Streptase (Hoescht Marinon Roussel)

Ürokinaz: Urokinase (Onko-Koçsel), Ukidan (Serono)

ANTİANEMİK İLAÇLAR
Anemi (kansızlık tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Anemi; demir, B₁₂ vitamini, folik asit gibi, eritrositler için gerekli bileşenlerin yetersiz olması durumunda ortaya çıkar. Aneminin ortaya çıkışında rol oynayan bazı faktörler şunlardır:

• 
  Kan kaybına bağlı anemiler : Bunlar akut (yaralanma ve arter ve ven yırtılmaları sonucu ortaya çıkar) ve kronik ( peptik ülser, hemoroit ve hemorajiler sonucu gelişen kanamaların sebep olduğu) olabilirler.
  
• 
  Eritrosit yapımındaki yetersizliğe bağlı anemiler, alyuvar yapımı (eritropoezis) ile ilgili faktörlerin yetersizliğine bağlı olup, demir eksikliği anemisi, bakır ve kobalt eksikliği anemisi, B₁₂ vitamini eksikliği anemisi, kemik iliği yetmezliğine bağlı anemi ve folik asit yetmezliğine bağlı anemiler gibi çeşitli alt gruplara ayrılırlar.
  
• 
  Eritrosit parçalanmasına bağlı anemiler (hemolitik anemi)
  
• 
  Eritrositlerin azalmış yapımı ve artmış yıkımı sonucu ortaya çıkan anemiler: Hemoglobinopati ( Hemoglobin molekülünün genel yapısının genetik olarak bozulması hali) ve talasemi (Akdeniz anemisi) bu gruba örnektir.
  

Anemi tedavisinde kullanılan ilaçlar şu gruplarda incelenebilir:

• 
  Demir eksikliğinde kullanılan ilaçlar : Vücuda demir sağlayan ve demir eksikliğinde kullanılan ilaçlara hematinik ilaçlar da denir. Bu amaçla demir preparatları kullanılmaktadır.
  
• 
  Megaloplastik anemide kullanılan ilaçlar : Megaloblast, vitamin B₁₂ ve folik asit yetmezliğinde alyuvarların normalden daha fazla büyümesidir. Bu tip anemide kobalaminler ( Hidroksikobalamin, Siyanokobalamin, Metilkobalamin vs.), lökoverin kullanılır.
  
• 
  Hematopoetik gelişme faktörleri : Kemik iliğinde projenitör hücrelerin açığa çıkmasını ve başkalaşımını düzenleyen faktörlerdir. Başlıca gelişme faktörleri; eritropoietin, koloni stimüle edici faktör (G-CSF) ve interlökindir.
  

Müstahzarlar
Demir fumarat : Fersamal (Glaxo), Vi-Fer (Deva)

Demir Glükonat: Ferro-vital (Eczacıbaşı)

Demir Hidroksit: Ferrum (Abdi İbrahim)

Demir Sodyum Edetat: Sytron (Parke-Davis)

Demir Sorbitol: Jectofer (Eczacıbaşı)

Eritropoetin: Eprex (Gürel), Recormen (İ. Ethem)

İnterlokin: Proleukin (Roche)

Siyanokobalamin: Ctamen (Glaxo), Dodex (Deva)

PLAZMA VE PLAZMA YERİNE GEÇEN BİLEŞİKLER
Kan, dokulara oksijen ve besinlerin taşınması, karbondioksit ve metabolitlerin dokulardan uzaklaştırılması, vücut sıcaklığını ayarlama, çeşitli iyonların dengelenmesi gibi fizyolojik rolleri üstlenmiştir. Normal koşullarda kan hacmi sabittir. Hemoraji, kusma, diyare ve diğer patolojik durumlarda ayrıca, travmalar, yaralanmalar veya cerrahi işlemler sırasında kan hacmi düşer. Bu durumda kan transfüzyonu veya kan bileşenleri verilebilir. Kan transfüzyonunun alerji, enfeksiyon, hemoliz, kontaminasyon ve immün cevap riskleri nedeniyle çoğu zaman tam kan yerine kan bileşenlerinin verilmesi yolu izlenmektedir. Bu yola plazma, albumin, immünoglobulin, plazma protein fraksiyonları, alyuvarlar, granülosiler verilebilmektedir. Bu bileşikler, antijen ve pirojen taşımamalı, toksik olmamalı, kan viskozitesini arttırmamalı, koagülasyon üzerine etkili olmamalı, kolay sterilize edilebilmeli, dayanıklı olmalı, organlarda ve plazma bileşenlerinde harabiyet yapmamalı ve atılımı tam olmalıdır. Plazma ürünleri ve yardımcı maddeler iki grupta incelenirler:
1. Hipovolemide kullanılan maddeler: Bunlar, kan, plazma ve plazma proteinleridir.

2. Plazma yerini tutan maddeler: Bunlar dekstran, jelatin, fluosol DA, hidroksietil nişasta ve tuz çözeltileridir (Serum fizyolojik, Ringer, Laktatlı Ringer çözeltileri ).

Müstahzarlar

Albumin: Albuminar (Farma-Tek), Albumin-LFB (Er-Kim), Human Albumin (Berk), Zenalb (Sodhan)

Dekstran: Dekstran 70:Macrodex (Eczacıbaşı), Dekstran 40:Rheomacrodex (Eczacıbaşı)

Hidroksietil Nişasta: Plasmasteril (Fresenius), HAES-Steril (Fresenius)

Polijelin: Haemaccel (Hoechst)

7.