Kasbiy faoliyat psixologiyasi

GLOSSARIY
 
№ 
Inglizcha 
 
O‘zbekcha 
Ruscha 
Izoh 
1.
Autonomic
nervous 
system 
Vegetativ nerv
tizimi
Вегетативная 
нервная 
система 
nerv tizimining orga-
nizm ichki a‘zolari
faoliyatini va modda 
almashinuvini boshqarib 
turadigan bir qismi 
2.
Adequacy
Adekvatlik 
Адекватность teng, o‗xshash, muvofiq 
kelmoq
3.
Analogy 
Analogiya
Аналогия 
psixik hodisalar va
xulq-atvor xususiyat-
larining o‗xshashligi 
4.
Attitude 
Ustanovka
Установка 
yo‗nalish, kishining
tevarak-atrofdagi
odamlarga va ob‘yekt-
larga nisbatan qanday 
munosabatda 
bo‗lish, 
ularni 
idrok 
qilish, 
ularga baho berish va 
ularga nisbatan haraka-
tining tayyorlik holati 
5.
Action 
Harakat
Действие 
maqsadga 
muvofiq
yo‗naltirilib, ongli ra-
vishda amalga oshiri-
ladigan 
harakatlar
yig‗indisi. Ongli faoli-
yatning tarkibiy qism-
lari 
va 
motivlaridan 
biridir 
6.
Activity 
Faoliyat
Деятельность insongagina xos, ong
bilan boshqariladigan
ehtiyojlar tufayli paydo
bo‗ladigan va tashqi
olam bilan kishining
o‗z-o‗zini bilishga, uni 
qayta qurishga yo‗nal-
tirilgan faolligi 
7.
Activist 
Faollik
Активность 
tirik 
materiyaning
umumiy xususiyati,
tevarak muhit bilan 
o‗zaro ta‘sirda bo‗li-
shida namoyon bo‗ladi 
8.
Analyse 
Tahlil
Анализ 
tafakkur qilish usuli,

---

205 
bunda 
murakkab
ob‘yektlar qismlarga 
bo‗linib o‗rganiladi 
9.
Apathy
Apatiya
Апатия 
kishining 
tevarak
atrofdagi olamga nis-
batan befarqlik holati 
10.
Association 
Assotsiatsiya 
Ассосиация 
psixik hodisalar orasi-
dagi o‗zaro bog‗lanish,
u ma‘lum qonunlar 
bo‗yicha tarkib topadi 
11.
Asthenic
Astenik 
Астеник 
shaxsning 
faolligini 
susaytiruvchi 
kechin-
malar 
12.
Attraction
Attraksiya
Аттракция 
bir kishini boshqa kishi 
ko‗rib qolganda, idrok -
etishda yuz beradigan 
tafakkur turi 
13.
Audiovisual
perception 
Audiovizual 
idrok
Аудиовизу-
альное 
восприятие 
shaxsning bir vaqt-
ning o‗zida ham eshitib, 
ham ko‗rib idrok qilishi 
14.
Autogen 
training
Autogen mashq Аутогенная 
тренировка 
shaxsning o‗z-o‗zini
ishontirish va o‗z-
o‗zini idora qilishga 
asoslangan 
psixote-
rapevtik usul 
15.
Affect
Affekt
Аффект 
kechinmalar 
sifatida 
ro‗y beradigan psixolo-
gik holat
16.
Behaviorism Bixeviorizm
Бихевиоризм 
psixologiyaning o‗r-
ganish predmeti sifati-
da odam xulq-atvorini 
olinishi nazariyasi 
17.
Biographical
method
Biografik
metod
Биографиче-
ский метод 
odamni uning tarjimai
holi bilan bog‗liq
bo‗lgan hujjatlar orqa-
li o‗rganish usuli 
18.
Capability 
Qobiliyat
Способность 
shaxsning ma‘lum fao-
liyatidagi muvaffaqi-
yatlarini va osonlik 
bilan biror faoliyatni 
egallay olishini ta‘min-
laydigan individual 
psixologik xususiyati 
19.
Collective 
Jamoa
Коллектив 
insonparvarlik va ja-

---

206 
vobgarlik mas‘uli-
yatlariga bog‗liqligi 
bilan xarakterlanadigan
munosabatlar hamda
hamkorlikdagi ijtimoiy 
ijobiy faoliyatiga asos-
langan, kishilarning
tashkil etilgan umu-
miyligi, jamoasidir 
20.
Cognition 
Bilish, anglash Познание 
dunyo haqidagi yangi
bilimlar hisoblanadigan
sub‘yekt va ob‘yekt-
ning o‗zaro ta‘sirini,
voqelikning ruhiyatga
qayta ta‘sir etilishi va 
aks ettirish jarayonidir 
21.
Communicati
on 
Kommunika-
tsiya
Коммуника-
ция 
shaxslararo 
munosa-
batlarda ma‘lumot, ax-
borot, g‗oyalar almashi-
nuvi jarayoni
22.
Communicati
on 
Muloqot
Общение 
ikki yoki undan ortiq 
odamlarning o‗zaro bir-
biriga ta‘sir etishi 
23.
Competence 
Malaka
Умение 
mashq qilish jarayoni-
da ish harakatlar
bajarilishining avtomat-
lashgan usullari
24.
Comparison 
Taqqoslash
Сравнение 
narsa 
va 
hodisalar 
o‗rtasidagi o‗xshashlik 
va tafovutlarni aniqlash-
ga asoslangan fikrlash 
operatsiyasi 
25.
Content 
analysis
Kontent- analiz Контент- 
анализ 
tekshirilayotgan matn-
da so‗z, ibora, abzas-
larni ma‘no-mohiyatini 
takrorlanish darajasiga 
qarab tahlil etish usuli
26.
Conflicts 
Nizolar 
Конфликты 
o‗zaro ta‘sir ko‗rsata-
yotgan 
kishilarning 
qarama-qarshi turishi, 
27.
Conversation 
Suhbat
Беседа 
kuzatuv 
juda 
yetarli 
darajada aniq, bo‗lma-
gan 
zarur 
axborotni 
olish uchun qo‗llana-

---

207 
digan tadqiqot metodi 
28.
Conviction 
E‘tiqod 
Убеждение 
shaxs amal qiladigan
bilim, tamoyil va
hodisalarning qalban va 
asosli 
ishonch 
bilan 
bog‗langan, uning atrof-
muhitga hamda o‗zining 
xatti-harakatlariga bo‗l-
gan sub‘yektiv munosa-
bati 
29.
Conclusion 
Xulosa 
chiqarish
Умозаключе-
ние 
tafakkurning 
mantiqiy 
shakllaridan bo‗lib, bir 
qancha hukmlar asosida
ma‘lum xulosa chiqari-
ladi X.ch. induktiv,
deduktiv va analogik 
turlarga ajratiladi 
30.
Comprehensi
on 
Tushunish
Понимание 
biror narsaning ma‘no-
si va ahamiyatini ang-
lash qobiliyati, asosiy 
erishilgan natijasi 
31.
Concept 
Tushuncha
Понятие 
narsa va hodisalarning 
muhim belgi va xususi-
yatlarini bitta so‗z yoki
so‗zlar guruhi bilan
ifodalashdan iborat ta-
fakkurning mantiqiy 
shakli 
32.
Depression
Depressiya 
Депрессия 
tushkunlik kayfiyati 
33.
Dialog 
Dialog 
Диалог 
ikki va undan ortiq 
kishilarning 
o‗zaro 
og‗zaki gaplashishi 
34.
Distribution 
of the
attention 
Diqqatning
taqsimlanishi
Распределе-
ние внимания 
diqqatning bir vaqtda
bir necha ob‘yektga 
taqsimlanish xususiyati 
35.
Dominant 
person 
Dominant
shaxs
Доминантная 
личность 
boshqalar bilan muo-
mala va munosabat
o‗rnatishda o‗z fikrini 
o‗tkazish 
xislatining 
yorqin 
namoyon 
bo‗lishi 
36.
Educational
process 
Pedagogik 
jarayon
Педагогиче-
ский процесс 
ta‘lim masalalari, uning 
taraqqiyotini hal qilish-
ga qaratilgan, maxsus 

---

208 
tashkil etilgan pedagog 
va 
tarbiyalanuvchi-
larning maqsadli o‗zaro 
munosabatlari 
37.
Educational
competence 
Pedagogik
malaka
Педагогиче-
ское умение 
muayyan toifadagi va-
zifalarni hal qilish 
imkoniyatiga ega bo‗l-
gan mutaxassisning
kasbiy pedagogik tay-
yorgarligi darajasi va 
turi 
38.
Education 
Ta‘lim 
Обучение 
I) shaxsning jismoniy
va ma‘naviy shakllani-
shining yagona jarayon,
ijtimoiy etalonlarning
ijtimoiy ong sifatida u
yoki bu darajada qayd
qilingan, tarixan shart-
langan ideal timsol-
larga ongli yo‗nalti-
rilgan 
ijtimoiylashish
jarayoni; 2) muayyan
bilimlarni 
egallash
g‗oyaviy-axloqiy kadr,
malaka, ko‗nikma,
axloq me‘yorlariga qa-
ratilgan jamiyat a‘zola-
rining ta‘lim va tarbiya-
si vazifasini bajaradigan 
nisbiy mustaqil tizim 
39.
Envy 
Hasad 
Зависть 
o‗zgalarning muvaf-
faqiyatlarini ko‗ra ol-
maslikdan kelib chiqa-
digan tuyg‗u 
40.
Egocentrism 
Egotsentrizm
Эгоцентризм 
men, markaz ma‘nosida 
individualizm va ego-
izmning eng tuban turi 
41.
Extrovert 
Ekstrovert
Экстроверт 
shaxsning har qanday
sharoit va holatlarida
o‗z ichida kechayotgan 
fikrlarini bayon etish 
ehtiyojining yuqoriligi 
42.
Emotion 
Emotsiya
Эмоция 
odam va hayvonlar-
ning sub‘yektiv ifoda-

---

209 
langan ichki va tashqi 
qo‗zg‗atuvchilar ta‘si-
riga javob reaksiyasi 
43.
Empathy 
Empatiya 
Эмпатия 
boshqa 
odamlarning 
psixik holatini tushunish 
qobiliyati 
44.
Empiric 
Empirik
Эмпирик 
tajribaga asoslangan
45.
Empiric stage Empirik
bosqich
Эмпириче-
ский этап 
tadqiqot ob‘yekti to‗-
g‗risida har tomonlama
tasavvur hosil qilish,
ta‘lim amaliyoti, ilmiy
bilimlar saviyasi va
hodisalar 
mohiyatiga
erishishga bo‗lgan ta-
lab o‗rtasidagi ziddi-
yat, ilmiy muammoni 
nomlash 
46.
Family 
Oila 
Семья 
turmush qurish, qarin-
dosh-urug‗chilik asosi-
dagi kichik guruh 
47.
Flegmatic 
Flegmatik 
Флегматик 
temperament turlaridan 
biri bo‗lib, harakatlar 
sekinligi, 
barqarorligi, 
emotsional holatlarning 
tashqi 
ko‗rinishlari 
kuchli 
emasligida 
namoyon bo‗ladi 
48.
Game 
O‗yin
Игра 
faoliyat turlaridan biri
bo‗lib, bolalarning
kattalar faoliyatini, ish
harakatlarini aks etti-
rishda ifodalanadigan
va atrofni bilishga 
qaratilgan faoliyatdir
49.
Generalizition Umumlashtirish Обобщение 
voqelikdagi narsa va
hodisalarning umumiy
va muhim belgilariga 
qarab fikran birlashti-
rishdan iborat tafakkur 
jarayoni 
50.
Genotype 
Genotip 
Генотип 
ota-onadan farzandga 
o‗tadigan irsiy belgilar 
majmui 
51.
Gnostic
Gnostik 
Гностик 
butun borliqni bilishga 

---

210 
yo‗naltirilgan faoliyat 
52.
Goal 
Maqsad 
Цель 
bo‗lg‗usi 
natijalar
haqida har doim aqlan
o‗ylab qurilgan, rivoj-
lantirilgan 
xayo`liy 
tasavvurlar, kelgusidagi 
rejalar 
53.
Group
Guruh
Группа 
odamlarning birga-
likdagi faoliyat maz-
muni yoki muloqotda 
bo‗lish xarakteri kabi 
qator belgilarga asos-
langan ijtimoiy jamoa 
54.
Heterochro-
nicity 
Gerantopsixolo
giya
Гетерохрон-
ность 
psixologiya tarmog‗i,
qarilik davri psixologi-
yasini o‗rganadi 
55.
Habit 
Ko‗nikma
Навыки 
odamning ma‘lum ishni 
bajarishga tayyorligida 
ko‗rinadigan qobiliyati, 
mahoratning 
asosini 
tashkil etadi. 
56.
Individuality Individuallik
Индивидуаль-
ность 
individning boshqa-
lardan farqlanadigan
ijtimoiy xususiyatlari va 
psixikasining 
o‗ziga 
xosligi, qaytarilmasligi 
57.
Interactive 
Interaktiv 
Интерактив-
ность 
O‗zaro 
birgalikdagi 
(hamkorlikdagi) faoliyat 
ko‗rsatish jarayoni 
58.
Introvert 
Introvert
Интроверт 
shaxsning har qanday 
sharoit va holatlarida 
o‗z ichida kechayotgan 
fikrlarini bayon etish 
ehtiyojining nihoyatda 
pastligi 
59.
Interest 
Qiziqish 
Интерес 
shaxsning o‗zi uchun 
qimmatli va yoqimli 
narsa yoki hodisalarga 
munosabati 
60.
Informal 
Norasmiy
Неформаль-
ный 
odamlarning birgalik-
dagi muloqot va
faoliyatlarida 
ular 
orasidagi munosabat-
larning o‗zaro ishonch,

---

211 
bir hil qarash va
maqsadlarning ko‗zda 
to`tilishi
61.
Indo`strial
psychology 
Sanoat
psixologiyasi
Индустриаль-
ная 
психология 
sanoat va ishlab chi-
qarishda turli yuzaga 
keladigan muammo va 
holatlarni psixologik va 
ijtimoiy omillarini tahlil 
qilib olishga qaratilgan 
xizmatlari turi 
62.
Interpersonal
communicatio
n 
Shaxslararo
munosabat
Межличностн
ое общение 
muloqot jarayonidagi
o‗zaro ta‘sir etish 
natijasida ro‗y beradi-
gan ijtimoiy-psixologik 
hodisalar 
63.
Labor
Mehnat
Труд 
inson ehtiyojini qondi-
rish asosida tashqi
olamni o‗zgartirishga 
qaratilgan maqsadli 
faoliyat 
64.
Labor 
psycology
Mehnat
psixologiyasi
Психология 
труда 
kishi mehnat faoliyati
psixologik 
xususiyat-
larini, mehnatni ilmiy
asosda tashkil etish-
ning psixologik jihatla-
rini o‗rganadigan fan
65.
Learning 
O‗qish
Учение 
o‗quvchining o‗z qobi-
liyati, bilimi, malaka
va ko‗nikmalarini rivoj-
lantirishga 
qaratilgan 
harakat 
66.
Learning 
O‗qish
Учение 
shaxsning bilim va
faoliyat 
usullarini
egallashga hamda uni 
mustahkam esda saqlab 
qolish jarayoni 
67.
Lesson 
Dars
Урок 
ma‘lum maqsad aso-
sida, belgilangan vaqt-
da alohida, bir hil 
yoshdagi o‗quvchilar,
yoshlar bilan o‗qituv-
chi rahbarligida olib
boriladigan 
ta‘lim 
jarayoni 

---

212 
68.
Longitute
research 
Longityud
tadqiqot
Лонгитюдное 
исследование 
sinaluvchini 
uzoq
muddat va doimiy
ravishda 
tadqiqot 
o‗rganish 
69.
Melancholic 
Melanxolik 
Меланхолик 
temperament turlaridan 
biri 
bo‗lib, 
psixik 
faollikning sust, tez
ta‘sirlanuvchanlik,
hatto 
arzimagan
narsalar uchun ham
juda chuqur ta‘sirotga 
berilishi 
bilan 
xarakterlanadi
70.
Method
Metod 
Метод 
bilishning nazariy va 
amaliy 
o‗zlashtirish 
usullari
71.
Moral, 
behavior
and efficiency
«Axloq»,
«xulq» 
va
«atvor»
Мораль, 
поведение 
«Axloq», «xulq» va
«atvor» so‗zlari arab-
cha so‗z bo‗lib, ular
o‗zbek tilida ham o‗z 
ma‘nosida qo‗llaniladi 
Axloq kishilarning har 
bir jamiyatga xos xulq 
me‘yorlari 
majmuidir 
Axloq 
ijtimoiy 
ong 
shakllaridan biri bo‗lib, 
hamma sohalarda kishi-
larning 
xatti-harakat-
larini 
tartibga 
solish 
funksiyalarini bajaradi 
72.
Monolog 
Monolog
Монолог 
ma‘ro`zachi tomonidan
nutq so‗zlanishi, ma‘-
ruzachi aktiv, tinglov-
chi 
passiv 
bo‗lgan 
jarayon
73.
Monologue
speech 
Monologik nutq Монологиче-
ская речь 
bir 
odamning 
o‗z 
fikrlarini og‗zaki yoki 
yozma 
ravishda
ifodalash nutqi 
74.
Motive 
Motiv
Мотив 
ma‘lum ehtiyojlarni
qondirish bilan bog‗liq
faoliyatga 
75.
Motivation 
Motivatsiya 
Мотивация 
odamni faol faoliyatga 
undovchi 
sabablar 

---

213 
majmui 
76.
Mental 
processes 
Psixik
jarayonlar
Психические 
процессы 
u yoki bu psixik
mahsulot va natijalarni
(psixik obrazlar, holat-
lar, tushunchalar, his-
siyot va shakllantiruv-
chi va rivojlantiruvchi 
jarayon) hosil qiluvchi 
77.
Mental cases Psixik holatlar Психическое 
состояние 
psixik hayot shakllari,
diqqat, hissiyot, iroda 
jarayonlariga aytiladi 
(xushchaqchaqlik, ruh-
lanish, siqilish, ziyrak-
lik, qat‘iylik, tirish-
qoqlik) 
shaxslarda 
ma‘lum darajada barqa-
ror bo‗lib, ularning 
muayyan 
xususiyatiga 
ham aylanib qoladi
78.
Negativism 
Negativizm
Негативизм 
individning har qanday
sharoitda ham guruh
fikriga qarshi turishi va 
o‗zicha mustaqil fikr, 
mavqeni 
namoyon 
qilishi 
79.
Need 
Ehtiyoj
Потребность 
individning biror narsa-
hodisaga muhtojligi va 
kishining ruhiy quvvati 
hamda faolligi manbai 
hisoblanadigan 
asosiy 
xususiyati 
80.
Nonverbal 
Noverbal 
Новербал 
nutqsiz ifodalangan
harakat, 
mimika,
holatlarning boshqa 
shaxsga yo‗naltirilishi
81.
Object of
research 
Tadqiqot
ob‘yekti
Объект 
исследования 
ziddiyat va muammoli
vaziyat tug‗diruvchi,
bilishga qaratilgan ilmiy 
tahlilga muhtoj ob‘yekt 
82.
Observation 
Kuzatish
Наблюдение 
sinaluvchini 
aniq 
maqsad, faoliyat, vaqt, 
guruh bilan bog‗liq 
ravishda 
tekshirish, 
o‗rganish, ma‘lumotlar 

---

214 
to‗plash metodi
83.
Orientation 
Yo‗nalganlik
Направлен-
ность 
shaxsning xatti-harakati
va faoliyatini aniq
sharoitlardan 
qat‘iy 
nazar ma‘lum yo‗lga 
yo‗naltiruvchi barqaror 
motivlar yig‗indisi 
84.
Outlook 
Dunyoqarash
Мировоззре-
ние 
odamning 
tevarak-
atrofdagi 
olamga 
va 
unda o‗zining tutgan 
o‗rniga qarashlaridan
kelib chiqqan tizim. 
Uning falsafiy, siyosiy,
ilmiy, diniy, aqliy va 
estetik 
qarashlari 
yig‗indisi 
85.
Pedagogical 
skill 
Pedagogik 
mahorat
Педагогиче-
ское 
мастерство 
- pedagogik jarayonni 
bilish, uni tashkil eta 
olish, harakatga keltira
olish (A S Makarenko),
pedagogik jarayonning
yuqori samaradorligini 
belgilovchi 
shaxsning 
ish 
sifati 
va 
xususiyatlari sintezi 
86.
Pedagogical
Communica-
tion 
Pedagogik 
muloqot
Педагогиче-
ское общение 
ta‘lim 
oluvchilarning 
maqsadlari hamda ular-
ning birgalikdagi faoli-
yatlari mazmunidan
kelib chiqadigan o‗za-
ro aloqalarni o‗rnatish
va rivojlantirishni, bir-
birini anglash va
qo‗llab-quvvatlashni 
tashkil etishning ko‗p 
qirrali jarayoni 
87.
Pedagogical 
tacts 
Pedagogik takt Педагогиче-
ский такт 
shaxslar 
faoliyatining 
turli doiralarida ular 
bilan 
muloqotda 
bo‗lishning pedagogik 
tamoyili, 
o‗lchovi, 
talabalar bilan ularning 
shaxsiy xususiyatlarini
hisobga olgan holda

---

215 
to‗g‗ri 
muloqotda
bo‗la olish malakasi 
88.
Pedagogical
technique 
Pedagogik 
texnika
Педагогиче-
ская техника 
1) har bir ta‘lim 
oluvchiga va jamoaga 
pedagogik 
ta‘sir 
o‗tkazishning samarali 
qo‗llash uchun zarur 
bo‗lgan 
malaka 
va 
ko‗nikmalar majmuasi;
2) har bir ta‘lim
oluvchi va jamoaning
faolligini pedagogik 
jihatdan 
ta‘minlash 
uchun zarur bo‗lgan 
malaka va ko‗nikmalar 
89.
Person 
Shaxs
Личность 
ijtimoiy munosabat-
larga kiruvchi va ongli
faoliyat bilan shug‗ul-
lanuvchi betakror odam 
90.
Perceptual 
side 
Perseptiv
tomon
Перцептивная 
сторона 
shaxslararo munosa-
batlarda tushunish, his
etish, 
idrok 
etishga 
qaratilgan jarayon 
91.
Pilot research Pilotaj tadqiqot Пилотажное 
исследование 
tadqiqotning muam-
moli izlovchi turi,
asosiy 
tadqiqotgacha 
o‗tkaziladigan 
va 
soddalashtirilgan shakli
92.
Polilog 
Polilog
Полилог 
guruh ichidagi muno-
zara bo‗lib, barcha
ishtirokchilar 
faollashuvi kuzatiladi 
93.
Profession 
Kasb
Профессия 
faoliyat shakllari bir-
lashmasi bo‗lib, maz-
mun, vositalar, tashki-
lotlar, mehnat natijalari
hamda mehnat sub‘-
yektini tayyorlashga
94.
Professio-
gram 
Professiogram-
ma
Профессио-
грамма 
kasbning turli ob‘yek-
tiv xarakteristikalari-
ning tasnifi 
95.
Professio-
graphy 
Professiografiya Профессио-
графия 
mehnat sub‘yektining
faoliyat 
tarkiblari
(uning 
mazmuni,

---

216 
vositalari, sharoitlari,
tashkilot) bilan o‗zaro
munosabati va bog‗liq-
ligini 
o‗rganish 
va 
aniqlashga 
qaratilgan 
kompleks metod 
96.
Psyche 
Psixika
Психика 
yuksak darajada tash-
kil topgan materiya,
miyaning funksiyasi 
bo‗lib, uning mohiyati 
tuyg‗ular, 
idrok, 
tasavvur, fikrlar, iroda 
va boshqalar ko‗rinishi-
da aks ettirishdan iborat 
97.
Psychodiag-
nostics 
Psixodiagno-
stika
Психодиагно-
стика 
shaxsning individual-
psixologik xususiyat-
larini 
aniqlovchi 
va 
o‗lchashni ishlab chi-
quvchi psixologiya usuli 
psixik hodisalarni va
ularning qonuniyatlarini 
ilmiy tomondan o‗rga-
nishning asosiy yo‗l-
yo‗riq va usullari
98.
Psyco-
correction 
Psixokorreksiya Психокоррек-
ция 
shaxsning psixik rivoj-
lanishidagi 
kamchi-
liklarni tuzatish usulla-
rini qo‗llash jarayoni 
99.
Psychological
services 
Psixologik
xizmat
Психологиче-
ская служба 
psixologiyani amali-
yotda qo‗llash tizimi U
turli sohalarda diagnos-
tika, konsultatsiya, eks-
pertiza vazifalarini baja-
radi. Psixologik masla-
hat - shaxsning turli
darajadagi o‗z muam-
molarini yakka tartibda
psixolog bilan tahlil
etishiga 
qaratilgan
psixologik xizmat turi
100.
Psychology 
Psixologiya 
Психология 
odamning 
ob‘yektiv 
borliqni sezgi, idrok, 
tafakkur, 
tuyg‗u-his-
siyot va boshqa psixik 

---

217 
holatlar orqali aks etti-
rish jarayonini o‗rgana-
digan fan 
101.
Psycology 
Psixologiya 
Психология 
I) shaxsning ob‘yektiv
borliqni faol aks etti-
rish jarayonini o‗rga-
nuvchi fan; 2) ma‘lum 
bir faoliyat to`rining 
o‗zaro shartlangan psi-
xik jarayonlar to‗plami; 
3) psixika, xarakter xu-
susiyati, ko‗ngil xazi-
nasi 
102.
Psychology
methods 
Psixologiya
metodlari
Методы 
психологии 
psixik hodisalarni va
ularning qonuniyatlarini 
ilmiy 
tomondan 
o‗rganishning 
asosiy 
yo‗l-yo‗riq va usullari 
103.
Questionnaire Anketa
Анкета 
metodlardan biri bo‗lib, 
respondent to‗g‗risida 
aniq ko‗zlangan ma‘lu-
motlarni yig‗ish maqsa-
dida qo‗llaniladi
104.
Questioning 
So‗rov
Опрос 
asosiy metodlardan bi-
ri bo‗lib, nutq mulo-
qoti yordamida bevosi-
ta yoki bavosita ma‘lu-
mot 
olinadi 
Ta‘lim
maskanlari psixodia-
gnostikasi shaxsni ta‘-
lim tizimda qobiliyati, 
iqtidori, 
iste‘dodini 
aniqlab olish maqsadida 
olib 
boriladigan 
psixologik xizmat turi 
105.
Range 
of 
attention 
Diqqatning 
ko‗lami
Объѐм 
внимания 
bir 
vaqtning o‗zida 
diqqatning bir qancha 
ob‘yektga qaratilishi 
imkoniyati 
106.
Relaxation 
Relaksatsiya
Релаксация 
kuchli 
hayajon 
va 
jismoniy 
zo‗riqishdan 
so‗ng yengil yurish, 
tinchlanishning umumiy 
holati 

---

218 
107.
Retrospective Retrospektiv 
Ретроспектив o‗tmishga 
murojaat 
etish
108.
Reference 
group 
Referent guruh Референтная 
группа 
shaxsning har tomon-
lama ishongan, o‗ziga
yaqin tutgan guruhi 
109.
Rigid 
personality 
Rigid shaxs
Ригидная 
личность 
shaxsning bir faoliyat
turidan 
boshqasiga
o‗tish va moslashish 
imkoniyatining 
past 
darajada kuzatilishi 
110.
Self-
assesment 
O‗z-o‗ziga 
baho berish
Самооценива-
ние 
shaxsning 
o‗z-o‗ziga 
baho berishi 
111.
Self 
evaluation
(assesment) 
O‗z-o‗zini
baholash 
Самооценка 
shaxsning o‗z psixolo-
gik 
sifatlari, 
xulqi, 
yutuqlari va muvaffaqi-
yatsizliklari, qadr-qim-
mati, 
kamchiliklarini 
baholay olishi 
112.
Self 
–
upbringing 
O‗z-o‗zini 
tarbiyalash
Самовоспита-
ние 
I) shaxsga xos bo‗lgan 
madaniyatning 
shakl-
lanishi va rivojlanishiga
qaratilgan izchil va
ongli faoliyati; 2)
shaxsning o‗z jismoniy, 
ruhiy va axloqiy sifat-
larini tinmay amalga 
oshirish 
113.
Small group 
Kichik guruh
Малая группа a‘zolari birgalikdagi
faoliyat 
bilan
shug‗ullanuvchi va 
bevosita 
shaxslararo 
munosabatda bo‗luvchi 
kishilar guruhi
114.
Sanguine 
person 
Sangvinik
Сангвиник 
temperament turlaridan
bo‗lib, chaqqon, hara-
katchan, 
taassurotlari 
tez o‗zgaradigan, bosh-
qalarga nisbatan dil-
kashlik, 
mehribonlik
xislatlari 
bilan 
xarakterlanadi 
115.
Sanguine 
person 
Sangvinik
Сангвиник 
temperament turlaridan
bo‗lib, chaqqon, hara-
katchan, 
taassurotlari 

---

219 
tez o‗zgaradigan, bosh-
qalarga nisbatan dil-
kashlik, 
mehribonlik
xislatlari 
bilan 
xarakterlanadi 
116.
Socialization 
of
person 
Shaxs
ijtimoiylashuvi
Социализация 
личности 
inson 
tomonidan
ijtimoiy 
tajribani 
egallash va hayot - 
faoliyat jarayonida uni 
faol tarzda o‗zlashtirish 
jarayonidir
117.
Sympathy 
Simpatiya
Симпатия 
bir kishida boshqasiga 
nisbatan kuzatiladigan 
moyillik va yoqimlilik 
hislarining 
ichki 
namoyon bo‗lishi 
118.
Subject of
research 
Tadqiqot 
predmeti
Предмет 
исследования 
- bevosita o‗rganilishi 
lozim bo‗lgan va amaliy 
yoki nazariy jihatdan
muhim ahamiyat kasb
etadigan ob‘yektning
mohiyati, ma‘lum bir 
tomoni, xususiyati
119.
Sympathy 
Simpatiya
Симпатия 
bir kishida boshqasiga 
nisbatan kuzatiladigan 
moyillik va yoqimlilik 
hislarining 
ichki 
namoyon bo‗lishi 
120.
Social
psychological
experiment 
Ijtimoiy
psixologik
eksperiment
Социально-
психологиче-
ский 
эксперимент 
asosiy 
metodlardan
biri bo‗lib, o‗zgaruv-
chan mustaqil jarayon-
larga ta‘sir etishdagi 
aniq 
ma‘lumotlariga 
tayanadi
121.
Social
imagination 
Ijtimoiy
tasavvurlar
Социальное 
представление 
shaxsga jamiyat orqali
ta‘sir etgan narsa va 
hodisalarning 
yaqqol 
obrazi
122.
Social
psychology 
Ijtimoiy 
psixologiya 
Социальная 
психология 
psixologiya 
fanining 
o‗ziga 
xos 
maxsus 
tarmog‗i bo‗lib, unda 
psixik 
va 
jamiyat 
taraqqiyoti 
qonunlari 
o‗rganiladi

---

220 
123.
Socialization Ijtimoiylashuv Социализация inson 
tomonidan
ijtimoiy 
tajribani
egallash va hayot - 
faoliyat jarayonida uni 
faol tarzda o‗zlashtirish 
jarayoni 
124.
Stability 
of 
the
attention 
Diqqatning
barqarorligi
Устойчивость 
внимания 
diqqatning ma‘lum
ob‘yektga uzoq vaqt 
davomida 
muttasil 
qaratilishi 
125.
Subjectivity 
of
perception 
Idrokning
predmetliligi
Предметность 
восприятия 
jamiki 
olamdan
olingan ma‘lumotlarni
ichki olam ob‘yektiga 
kiritish xususiyati 
126.
Talent
Iste‘dod 
Талант 
shaxsning ma‘lum fao-
liyatda 
ifodalanadigan 
qobiliyatining yuqori 
darajasi 
127.
The stages 
Bosqichlar
Этапы 
muloqotda mavjud
bo‗lgan shaxsning o‗zi
bilan, boshqalar bilan 
va 
avlodlar 
orasida 
kechadigan jarayoni 
128.
Textbook 
Darslik
Учебник 
maxsus 
ravishda
o‗quvchilar 
uchun
yozilgan kitob darslik
deb ataladi 
129.
Thoght 
Tafakkur 
Мышление 
inson aqliy faoliya-
tining oliy shakli,
insonlarni o‗rab olgan
dunyodagi 
o‗zaro
bog‗langan narsa va
hodisalarni bilish jara-
yoni, muhim hayotiy 
jarayonlarni his qilish 
va muammolarni hal 
qilish, ma‘lum bo‗lma-
gan voqea hodisalarni 
qidirish, kelajakni ko‗ra 
olish Tafakkur, tushun-
cha, 
hukm, 
xulosa 
shakllarida 
namoyon 
bo‗ladi 
130.
Temperament Temperament
Темперамент 
shaxsning 
individual-

---

221 
psixologik xususiyatlari 
majmui bo‗lib, u kishida 
faoliyat 
va 
xulq-
atvorning dinamik va 
emotsional 
tomonlari 
bilan xarakterlanadi 
131.
Temperament Temperament 
Темперамент 
1) shaxsning psixik
faoliyati dinamikasi-
ning turli jihatlarini
bildiradigan turg‗un
individual xususiyat-
larining qonuniy muno-
sabatlari; 2) shaxsning 
dinamik 
xususiyatlari: 
intensivlik, tezlik, temp, 
psixik 
jarayonlar 
va 
holatlar ritmi 
132.
Testing 
Test
Тест 
sinaluvchini tekshirish
jarayonida 
maxsus
qo‗llaniladigan metod-
lardan biri bo‗lib, bu
metod orqali aniq bir
psixologik xususiyat 
aniqlanadi
133.
Training 
Trening
Тренинг 
mashq 
qilmoq, 
guruhlarda muloqotning 
samarali tashkil etish 
usuli bo‗lib, shaxsning
muloqotga o‗rgatish va
obro‗li 
bo‗lishini 
rivojlantirish maqsadida 
o‗tkaziladi 
134.
Teaching 
O‗qitish 
Обучение 
ta‘lim 
oluvchining 
bilish 
faoliyatini 
boshqarishga qaratilgan 
o‗qituvchining faoliyati 
135.
Upbringing 
Tarbiya 
Воспитание 
1) shaxsning ma‘naviy
va jismoniy holatiga
muntazam va maqsadga
muvofiq, ta‘sir etish;
2) pedagogik jarayon-
da ta‘lim maqsadlarini 
amalga oshirish uchun 
pedagog va tarbiyala-

---

222 
nuvchilarning 
maxsus 
tashkil etilgan faoliyati 
136.
Changing of 
the
attention 
Diqqatning
ko‗chishi
Переключение 
внимания 
diqqatni ixtiyoriy ra-
vishda bir ob‘yektdan 
ikkinchisiga ko‗chirish 
137.
Character 
Xarakter
Характер 
kishidagi 
barqaror
psixik xususiyatlarining
individual birligi bo‗-
lib, shaxsning mehnat-
ga, narsa va hodisa-
larga, o‗ziga va bosh-
qa kishilarga munosa-
batlarida 
namoyon 
bo‗ladi 
138.
Choleric 
Xolerik
Холерик 
temperament turi bo‗-
lib, hissiyot jo‗sh-
qinligi, qayfiyatning 
tezda o‗zgarishi, hissi-
yotning muvozanat-
sizligi va umuman
harakatchanligi 
bilan 
ajralib turishi xosdir 
139.
Verbal
Verbal 
Вербал 
og‗zaki 
ifodalangan 
nutq 
140.
Working 
memory 
Operativ xotira Оперативная 
память 
xotira turlaridan biri
bo‗lib, faoliyat bajarish 
jarayonida 
uzoq 
xotiradan 
vaqtincha 
foydalaniladi
141.
Autonomic
nervous 
system 
Vegetativ nerv
tizimi
Вегетативная 
нервная 
система 
nerv 
tizimining
organizm ichki a‘zolari
faoliyatini va modda 
almashinuvini boshqarib 
turadigan bir qismi 
142.
Adequacy
Adekvatlik 
Адекватность teng, o‗xshash, muvofiq 
kelmoq
143.
Analogy 
Analogiya
Аналогия 
psixik hodisalar va
xulq-atvor xususiyat-
larining o‗xshashligi 
144.
Attitude 
Ustanovka
Установка 
yo‗nalish, kishining
tevarak-atrofdagi
odamlarga va ob‘yekt-
larga nisbatan qanday 
munosabatda 
bo‗lish, 

---

223 
ularni 
idrok 
qilish, 
ularga baho berish va 
ularga nisbatan haraka-
tining tayyorlik holati 
145.
Action 
Harakat
Действие 
maqsadga 
muvofiq
yo‗naltirilib, 
ongli
ravishda amalga oshiri-
ladigan 
harakatlar
yig‗indisi. Ongli faoli-
yatning tarkibiy qism-
lari 
va 
motivlaridan 
biridir 
146.
Activity 
Faoliyat
Деятельность insongagina xos, ong
bilan boshqariladigan
ehtiyojlar tufayli paydo
bo‗ladigan va tashqi
olam bilan kishining
o‗z-o‗zini bilishga, uni 
qayta 
qurishga 
yo‗naltirilgan faolligi 
147.
Activist 
Faollik
Активность 
tirik 
materiyaning
umumiy xususiyati,
tevarak muhit bilan 
o‗zaro 
ta‘sirda 
bo‗lishida 
namoyon 
bo‗ladi 
148.
Analyse 
Tahlil
Анализ 
tafakkur qilish usuli,
bunda 
murakkab
ob‘yektlar qismlarga 
bo‗linib o‗rganiladi 
149.
Apathy
Apatiya
Апатия 
kishining tevarak at-
rofdagi olamga nis-
batan befarqlik holati 
150.
Association 
Assotsiatsiya 
Ассосиация 
psixik hodisalar orasi-
dagi o‗zaro bog‗lanish,
u ma‘lum qonunlar 
bo‗yicha tarkib topadi