Kashfiyot va ixtirolar

V alter G e rb e t 
va
Frits s te ttle r
tom onidan 
p ^h lo q d a g , teshiklar b ijg ls h
kashf qilingan. 
natijasida hosil b o'ladi

---

Zaxira yeguliklar
Q adim gilar yeguliklarni uzoq vaqt saqlash uchun tu rli usullar- 
ni qo'llab ko'rishgan: m ahsulotlarni muzlatish, quritish va so'litish 
shular jum lasidandir. Buning uchun odam larga katta yordam
beradigan qadoq idishlar 
haqida VI asrda bosh qo ti- 
Hozirgi
ra boshlashdi. Birinchi kon- 
konserva
serva idishlarini 1810-yilda 
britaniyalik savdogar 
P ete r
D yuran 
ixtiro qildi. Dyuran 
yaratgan bunday idishlar­
da m ahsulotlarni hatto yil- 
lab saqlash mumkin bo'ldi.
Uning 
konservalarini 
b i­
rinchi m arta ingliz arm iyasi- 
ning askar va dengizchilari 
tatib ko'rishgan.
Havo o'tkazmaydigan max- 
sus qutilar ham m ahsulotni 
uzoq vaqt yaxshi saqlanishida qo'l keladi. Aynan shunday qu ti- 
da ilk m arta 1926-yilda am erikalik sotuvchi 
G erm an Ley chips
ishlab chiqara boshladi. Unga qadar chipslar faq at restoranlarda 
to rtila r edi. Bir kuni Nyu-Yorkdagi restoranga ta sh rif buyurgan bir 
xo'randa chipslarni o 'ta qalinligidan, shu sababli yaxshi qovuril- 
m aganligidan shikoyat qiladi. Shunda oshpaz 
Jorj Kram
injiq mi-
Dastlabki konserva idishlari juda ham qo'pol va
IjW M g i 
o g 'ir edi. Ularni faqatgina bolg'a kabi asboblar bilan
щ Ш Ш
ochish mumkin bo'lgan.
bankalan
osongina
ochiladi

---

jozning ta ’bini tirriq qilish uchun kartoshkalarni shunchalik yupqa 
qilib to ‘g ‘radiki, ular sh a ffo f plastinkadek b o 'lib qoldi. Biroq shu- 
nisi ajablanarliki, xo'randa bundan o 'ta mamnun bo'ldi, jud a y u p ­
qa qilib kesilib, qovurilgan kartoshka (inglizchasiga - «chips») esa 
ko'plab ishlab chiqarila boshlandi. Hozirda kartoshkadan tayyo r­
langan chipslar butun dunyoga m ashhur b o 'lib ketgan.
Ayrim m ahsulotlarning ta rkib id a suv juda kam bo'lganligi tu- 
fayli ular uzoq vaqtgacha saqlanishi m umkin. Hanuzgacha is­
siq cho'l shamoli Perudagi eski, yuz yillar avval ko'm ilib ketgan 
jo'xo ri donalari - p o p k o rn la rn i puflab chiqaradi, biroq shuncha 
yil o 'tg a n ig a qaram ay ular oppoq va hech ham urinm agandek 
ko'rinadi. Ha, o'sha siz yaxshi biladigan popkornlarni hindular 
kashf qilishgan. Afsonalarga ko'ra ekin m aydonidagi jo'xo ri do-
>
Popkorn tayyorlash uchun jo'xo rining
maxsus turi kerak bo'ladi
nalari, quyosh ta ftid a n bir- 
daniga yorila boshlagan. Yo- 
rilgan jo'xo ri donalarini tatib 
ko'rgan 
odam larga 
uning 
ta ’mi jud a yoqib tushgan. 
Gap shundaki, har bir jo'xo ri 
donasining ichida ta rkib id a
suv bo'lgan yum shoq krax- 
mal bo'lakchasi bor. Don qi- 
ziy boshlagach, bu suv qay- 
naydi va undan hosil bo'lgan 
bug' don po'stini yorib yubo- 
radi va don ochilib, hajmi bir 
necha m artaga kattalashadi. 
Ilk popkorn idishlari Perudan 
topilgan. Uni ishlab chiqarish 
mashinasi 
esa 
1885-yilda 
chikagolik