Teqvim-2015. pdf

16
Ə d ə b i y y a t
Axtarış yollarının 
bəhrəsi: [məqalələr 
toplusu] /İ.Əfəndiyeva; 
tərt. L.Məmmədova-
Fərəcova; M.Əhmədova; 
red. G.Abdullazadə, 
C.Mahmudova.- Bakı: 
Zərdabi LTD, 2014.- 524 s.  
Dahi alim və peda-
qoq: Arnold Soxor-85 
/İ.Əfəndiyeva //Musiqi dün-
yası.- Bakı, 2009.- №1-2.-
S.23-26.
Musiqidə keçən ömür: 
biblioqrafiya; tərt. ed. 
S.Əsədova; burax. məs.
və ixt. red. K.Tahirov; red. 
M.Vəliyeva; M.F.Axundov 
adına Milli Kitabxana.- 
Bakı, 2013.- 216 s. 
Азербайджанская 
советская песня: 
монография 
/И.Эфендиева.- Баку: 
Язычы, 1981.- 150 с. 
Васиф Адигезалов: 
монография 
/И.Эфендиева.- Баку: 
Шур, 1999.- 323 с.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.elibrary.az

---

324
Bəstəkar
245 
illiyi
Lüdviq Van Bethoven
1770-1827 
DEKABR
Lüdviq Van  Bethoven 16 dekabr 
1770-ci il dekabr ayının 16-da  Almani-
yada anadan olmuşdur. 
O,  dünyanın ən nəhəng simalarından 
biridir. Böyük Fransa inqilabının ideyala-
rından ilham alan bəstəkar öz yaradıcılı-
ğında, ilk növbədə insanın qəhrəmanlıq, 
mübarizlik  əzmini tərənnüm etmişdir. 
Tarixi şəraitdən, yaşadığı mühitdən sa-
vayı, Bethovenin şəxsi problemləri, 
xüsusilə sağlamlığı ilə bağlı çətinlikləri 
də onun dünyagörüşünə ciddi təsir 
göstərmişdir. 
28 yaşında ikən o, ağır xəstəliyin, 
musiqiçi üçün əsil faciə olan karlığın 
ilk  əlamətlərini hiss etmişdir. Xəstəlik 
şiddətləndikcə  çalmaq, sonra isə dirijor-
luq qabiliyyətini get-gedə itirmişdir. Ən 
dəhşətlisi isə bu idi ki, bəstəkar yarat-
dığı musiqini tamamilə eşitmirdi. Lakin 
nə  xəstəlik, nə  də  tənhalıq Bethovenin 
mətin iradəsini qıra bilməmişdir. 
Dünya  şöhrətli bəstəkar cəmi 9 
simfoniya yazmışdır.  İlk baxışdan bu, 
Haydn və Mosart irsi ilə müqayisədə 
çox deyildi. Lakin nəzərə alınmalıdır 
ki, Bethoven simfoniyanın həcmini 
və dramatikliyini artıraraq bu jan-
rı xeyli genişləndirmişdir. Bəstəkar, 
hətta Haydnın müəyyənləşdirdiyi or-
kestrin tərkibinə yeni alətlər daxil et-
miş  və beləliklə, onun daha qüvvətli 
səslənməsinə nail olmuşdur. 
Böyük  bəstəkar  ən məşhur 
əsərlərindən biri olan 3-cü Simfoni-
yasını  əvvəlcə Napoleona həsr etməyi 
nəzərdə tutubmuş.  Lakin Napoleonun 
özünü imperator elan etməsini bəstəkar 
olduqca mənfi qarşılamış,  nəzərdə tut-
duğu ithaf fikrindən daşınmış və Simfo-
niyanı “Qəhrəmanlıq” adlandırmışdır.
Bəstəkarın məşhur 5-ci Simfoni-
yasının  ən yaddaqalan musiqi parçası 
əsəri başlayan qısa, zəhmli mövzudur. 
Həmin musiqini Bethoven “tale qapını 
döyür” bədii ifadəsi ilə  şərh etmişdir.  
9-cu Simfoniyada isə  bəstəkar dövrü 
üçün cəsarətli bir yenilik tətbiq etmiş-
dir;  əsərin son hissəsində alman şairi 
Şillerin “Sevincə doğru”  şeiri  əsasında 
nəhəng  xor səhnəsi vermişdir. Bu ölməz 
musiqi indiyədək xoşbəxtliyə, səadətə, 
dostluğa qardaşlığa alovlu çağırış ola-
raq dünya xalqlarının birlik rəmzi kimi 
qavranılmaqdadır. 
 Bethoven musiqisində incə lirika, 
dərin fəlsəfi düşüncələr də mühüm yer 
tutur. “ Pastoral” adlandırdığı 6-cı Sim-
foniyasındakı “ Aylı sonata”da təsvir 
olunan gözəl təbiət mənzərələri insanın 
daxili aləmi, onun fikir və düşüncələri 
ilə həmahəng səslənir. 
 Lüdviq Van Bethoven 1827-ci ildə 
vəfat etmiş, onun dəfn mərasimində 
otuz mindən artıq insan iştirak etmiş-
dir. Dahi bəstəkarı con mənzilə yola sa-
lanların arasında Şubert də var idi. Bu, 
çox simvolik bir hadisə idi; ilk roman-
tik sonuncu klassiklə vidalaşırdı. Bun-
dan sonra Avropa klassisizmi cərəyanı 
romantizmlə əvəz olunurdu.