Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.adam.az 9
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.adam.az 20
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.adam.az 23
|
İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.youtube.com www.mugamradio.az 29 Bəstəkar Musiqi.Opera.Balet 134 Teatr.Kino 70 illiyi Ceyhun Mirzəyev 1946-1993 APREL Ceyhun Cəmil oğlu Mirzəyev 1946-cı il aprel ayının 9-da Ağdamın Abdal-Gülablı kəndində anadan ol- muşdur. M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun (indi- ki Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) rejissorluq fakültəsini bitirmiş, sonra Moskvada təhsil almışdır. Tələbə ikən rejissor H.Seyidzadənin “Yenilməz batalyon” filmində Teymur və “Dəli Kür” filmində Osman, rejissor H.Seyidbəylinin “Cazibə
qüvvəsi” novellasında Səməndər, rejissor M.Dadaşovun “Qa- nun naminə” filmində Absalam və digər obrazları yaratmışdır. Onun 47 illik ömrünün 35 ili kino ilə bağlı olmuşdur. “Görüş” (1955) filmində Şıxəlinin oğlu obrazını yaradarkən cəmi doqquz yaşı var idi. On iki yaşı olanda isə “Ögey ana” (1958) filminə dəvət almış, İsmayıl obrazını peşəkar aktyor səviyyəsində yaratmışdır. Kinostudiyada müxtəlif peşələrdə çalışmış 1971-ci ildən filmlərə çəkilməklə bərabər “Mozalan” kino- jurnalında əvvəlcə rejissor assistenti olmuş, sonradan rejissor işləmiş, 100-ə yaxın oyun və “Keyfiyyət nişanı”, “Dəyirman bildiyini eyləyir”, “Qlise- rin qıtlığı”, “Daş hələ də dözür”, “Kəsə cavab”, “Qunduzdan söhbət açaq”, “İs- rafçılar”, “Bəxtəvər” və s. adlı sənədli süjetlər yaratmışdır. Bütün rolları
orijinallı- ğı,
səmimiyyəti, temperamenti, özünəməxsus xarakteri ilə fərqlənir. Bir aktyor kimi müxtəlif filmlərdə ərköyün, balaca İsmayıldan başlamış, öz əsgəri borcunu vicdanla yerinə yetirən zabit İsmayıl, satqınlıq üstündə atası tərəfindən cəzalandırılan Fortuna- to, vətənpərvər Manolo, inqilabçılara kömək etmək istəyən Teymur, xalqın maariflənməsinə xidmət edən Osman, Böyük Vətən müharibəsi başlayanda ön cəbhəyə yollanan əsgər, hər cür fı- rıldaq yolu ilə pul qazanan İbadulla, qaçaqlar tərəfindən malı əlindən alın- mış tacir obrazlarını məharətlə oyna- mışdır. “Bəyin oğurlanması” bədii fil- mi onun böyük ekranda ilk işidir. C. Mirzəyev bu filmə Vaqif Mustafayevlə birgə 1985-ci ildə quruluş vermişdir. Janrına görə əyləncəli kinokomedi- ya olan filmdə hər şeydən əvvəl insan səadəti, bu səadət uğrunda aparılan mübarizədən söhbət açılmışdır. Ceyhun Mirzəyevin son filmi sse- nari müəllifi Vaqif Mustafayev olan “Fəryad” olmuşdur. 1993-cü ildə çəkilən “Fəryad” bədii filminə görə baş rolun ifaçısı Ceyhun Mirzəyev ölümündən sonra “Bakılı” cəmiyyətinin “Humay” mükafatına, Azərbaycan filmlərinin III festival-müsabiqəsində ekranda qəhrəmanlıq mövzusunun həllində fədakarlığa və yaradıcılıq ax- tarışlarına görə, ölümündən sonra, dip- lom və prizə layiq görülmüşdür. Təssüf ki, özü bu filmini görə bilməmişdi. Studiyada çəkiliş vaxtı özünü pis his edən Ceyhun Mirzəyev 1993-cü il mart ayının 5-də vəfat etmişdir.
135 Teatr.Kino 70 illiyi Ramiz Həsənoğlu 1946 APREL Ramiz Həsənağa oğlu Mirzəyev (Ramiz Həsənoğlu) 1946-cı il aprel ayının 13-də İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. 1948-ci ildə ermənilərin yenidən azğınlaşması və bölgədə sa- bitliyin pozulması ilə əlaqədar 2 yaşlı Ramiz valideynləri ilə birlikdə Gəncə şəhərinə köçmüş, 1956-cı ildə isə Bakı- ya gəlmişdir. 1965-ci ildə orta məktəbi bitirib Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitu- tunun mədəni-maarif fakültəsinin qiya- bi şöbəsinə qəbul olunmuşdur. 1966-cı ildən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində rejissor köməkçisi işləməyə başlamış, Ağaəli Dadaşov, Rauf Kazımovski, Arif Ba- bayev kimi görkəmli sənətkarlardan bu sənətin sirlərini öyrənmişdir. Yazıçı Anarın pyesləri əsasında “Mən, sən, o və telefon”, “Dindirir əsr bizi”, “Ötən ilin son gecəsi” teletama- şalarını ekranlaşdırmış, bu dövrdə sənət uğurları ilə yanaşı, təhsilini də davam etdirmişdir. 1973-cü ildə müsabiqə yolu ilə qəbul olunduğu Sankt-Peterburq Dövlət Teatr Musiqi və Kinematoqra- fiya Akademiyasını 1978-ci ildə uğurla başa vurmuşdur. Hamlet
Xanızadənin, Həsən
Əblucun, Yaşar Nurinin rol aldıqla- rı “Qatarda” televiziya tamaşasından sonra populyarlıq qazanmışdır. Onun quruluş verdiyi teletamaşalar sırasında ən uğurlu alınanlardan biri də Hüseyn Cavidin eyniadlı əsəri əsasında ekran- laşdırdığı “Topal Teymur”dur. “Günah- sız Abdulla” və ilk Azərbaycan telemü- zikli “Ordan-burdan” ona daha geniş şöhrət gətirmişdir. Məşhur, bənzərsiz “Ac həriflər” televiziya tamaşası Ramiz Həsənoğlunun yaradıcılığında mühüm yer tutmuş, tamaşa “Humay” mükafatı- na layiq görülmüşdür. R.Həsənoğlu Musiqili Komediya Teatrında “Məzəli əhvalat” və Milli Akademik Dram Teatrında “Brüsseldən məktublar” tamaşalarına quruluş ver- miş, 200-dən artıq televiziya verilişi ha- zırlamışdır. Rüstəm İbrahimbəyovun ssenari- si əsasında çəkdiyi “Ailə” bədii filmi 2000-ci ildə Moskvada keçirilən Avrasi- ya festivalının baş mükafatına layiq gö- rülmüşdür. 2007-ci ildə Anarın ssenarisi əsasında “Cavid ömrü”, 2012-ci ildə isə Mirzə Fətəli Axundzadənin 200 illik yu- bileyi ilə əlaqədar “Sübhün səfiri” bədii, tammetrajlı filmini çəkmişdir. 1993-cü ildən bu günə kimi Azərbaycan televi- ziyasında “Sabah” eksperimental yara- dıcılıq emalatxanasına rəhbərlik edir. Azərbaycan Kinematoqrafçılar Birliyi İdarə Heyətinin və Azərbaycan Kinore- jissorlar Gildiyası Bürosunun üzvüdür. Azərbaycan televiziyası və radio- sunun inkişafındakı xidmətlərinə görə Mirzəyev Ramiz Həsənağa oğlu 1989-cu ildə “Əməkdar incəsənət xadimi”, 4 no- yabr 2006-cı il tarixində isə Azərbaycan Respublikasının “Xalq artisti” fəxri ad- larına layiq görülmüşdür. Ə d ə b i y y a t Bu sənət yolunda son bir döyüş var /R.Həsənoğlu //Ədəbiyyat qəzeti.- 2014.- 17 oktyabr.- S.8-9. Talıbzadə, A. Ustad və Ayna: ruhun, çinarın, telefonun ekran estetikası: bədii-publisistik salnamə /A.Talıbzadə.- Bakı: Çinar-Çap, 2004.- 289 s. Əzizbəyli, R. Yubiley ərəfəsində /R.Əzizbəyli //525-ci qəzet.- 2012.- 16 fevral.- S. 6. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.adam.az www.uzeyirbook.musigi- dunya.az 13 Rejissor 136 Teatr.Kİno 100 illiyi Nəsibə Zeynalova 1916-2004 APREL Nəsibə Cahangir qızı Zeynalova 1916-cı il aprel ayının 20-də Azərbaycan milli realist aktyor məktəbinin banisi Cahangir Zeynalovun ailəsində Bakıda anadan olmuşdur. Bakıda orta məktəbi bitirdikdən son- ra Bakı Teatr Texnikumuna daxil olmuş, burada M.Haşımov, A.Gəraybəyli və A.Tuqanovdan dərs almışdır. 1932-ci ildə Rza Təhmasibin dram dərnəyinə üzv olmuş, 1934-cü ildə möv- sümi (aprel ayından oktyabr ayına kimi) fəaliyyət göstərən səyyar Kolxoz və Sovxoz Teatrında aktrisa işləməyə baş- lamışdır. 1941-ci ildə Azərbaycan Mu- siqili Komediya Teatrına işə qəbul olun- muşdur. Müharibə dövründə cəbhədə və hospitallarda əsgərlər qarşısında ta- maşalarla çıxış etmişdir. S.Rüstəmovun “Beş manatlıq gəlin” tamaşasında Gül- naz, A.Məşədibəyovun “Toy kimin- dir?” tamaşasında Məsmə, F.Əmirovun “Gözün aydın” tamaşasında Nargilə, S.Ələsgərovun “Ulduz” tamaşasında Züleyxa, V.Dolidzenin “Keto və Kote” tamaşasında Kabato obrazları aktrisanı tamaşaçılara sevdirmişdir. XX əsrin 50-ci illərində aktrisanın ifaçılıq qabiliyyəti daha da püxtələşmiş, onun bu dövrdə yaratdığı səhnə obrazla- rı Azərbaycan komediya teatrı tarixinə iri hərflərlə yazılmışdır. T.Quliyevin “Qızılaxtaranlar” tamaşasında Rəxşəndə, S.Rüstəmovun “Rəisin arva- dı” tamaşasında Afərin, Ş.Miloravanın “Tbilisi nəğməsi” tamaşasında Gesi- ya, A.Rzayevin “Hacı Kərimin Aya səyahəti” tamaşasında Kəblə Fatma, S.Ələsgərovun “Həmşəxanım” tama- şasında Həmşəxanım, “Sevindik qız axtarır” tamaşasında Xeyransa kimi bir- birindən maraqlı obrazlar yaratmışdır. Rəqs, mahnı (yaxud reçitativ) və hərəkətlərdən eyni epizodda, hətta eyni məqamda yüksək peşəkarlıqla istifadə etmiş, xalq yumorunun, “Qaravəlli” oyun tamaşalarının, lətifə söyləmələrinin estetik oyun-göstərmə prinsiplərindən həssaslıqla bəhrələnmiş, tipik xarakter yaratmağa üstünlük ver- miş və bu istiqamətdə obrazın məzmun- forma vəhdətini vacib şərt kimi dəyərləndirmişdir. Aktrisa “Ögey ana” (1959), “Bö- yük dayaq” (1963), “Ulduz” (1964), “Qanun naminə” (1969), “Bizim Cəbiş müəllim” (1970) filmlərində müxtəlif səpkili, yaddaqalan obrazlar yaratmış- dır. Kinoda yaratdığı ən məşhur obrazı 1979-cu ildə “Qaynana” filmində oyna- dığı Cənnət xala - qaynana obrazıdır. Teatr və kino sənətinin inkişafında- kı xidmətlərinə görə 24 may 1960-cı il tarixində “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti”, 1967-ci ildə isə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülmüşdür. “Hicran” tamaşasındakı Qızbacı roluna görə Azərbaycan Dövlət mükafatı lau- reatı olmuşdur. 1974-cü ildə haqqında “Aktrisanın təbəssümü” televiziya filmi çəkilmişdir. 1961-1987-ci illərdə Xalq deputatı se- çilmişdir. 1997-ci ildə “Şöhrət” ordeni və bir sıra medallarla təltif edilmişdir. 2000-ci ildə Moskvada onun adına Gənclər Te- atrı açılmışdır. Nəsibə xanım Zeynalova 2004-cü il mart ayının 10-da Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. 2005-ci ildə “Qrand” Müstəqil Mil- li İctimai mükafata layiq görülmüşdür. Adını daşıyan tanker mövcuddur.
137 Teatr.Kİno 75 illiyi Yusif Muxtarov 1941-2010 APREL Yusif Mehdi oğlu Muxtarov 1941-ci il aprel ayının 23-də (bəzi mənbələrdə 22 iyul) Sabirabad rayonunda ana- dan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetini və Plexanov adına Moskva Dövlət Xalq Təsərrüfatı Akademiyasını bitirmişdir. Əmək fəaliyyətinə 1964-cü ildən Azərbaycan Dövlət Radio və Televi- ziya Verilişləri şirkətində diktor kimi başlamışdır. 1994-cü ilə kimi orada diktor, ictimai-siyasi verilişlər redaksi- yasının baş redaktoru vəzifəsində çalış- mışdır. 1992-ci ildən 2010-cu ilə kimi Bakı Bələdiyyə Teatrının icraçı direk- toru olmuşdur. Yusif Muxtarovun Bakı Bələdiyyə Teatrının yaranmasında, inkişafında və teatrın xarici ölkələrdə layiqincə təmsil olunmasında əvəzsiz xidmətləri olmuşdur. Bir çox filmlərdə, televiziya tama- şalarında yaddaqalan rollar yaratmış- dır. Onlardan N.Hikmətin “Qəribə adam”, M.Y.Lermontovun “İki qar- daş”, S.Vurğunun “Vaqif”, S.Rəhmanın “Xoşbəxtlər”, N.Hikmətin “Bayra- mın ilk günü”, Baycıyevin “Duel”, Ç.Aytmatovun “Qırmızı yaylıqlı qo- vağım mənim”, İ.Əfəndiyevin “On iki manatlıq lüstr”, “Söyüdlü arx” kimi te- leviziya tamaşalarında və Azərbaycan kinostudiyasında çəkilən “Baladadaşın məhəbbəti”, “Qatarda qətl” filmlərində yaddaqalan obrazları qeyd etmək olar. Azərbaycan radiosunun qızıl fondun- da Yusif Muxtarovun səsi olan 350- dən artıq bədii veriliş saxlanmaqdadır. Azərbaycan dilində onun səsi ilə mindən artıq film səsləndirilərək, YUNESKO- nun iki qızıl diskində qorunur. Klassik poeziyamızın təbliğatçısı kimi səsində lentə alınmış Nizaminin, Füzulinin, Nəsiminin şeirləri, radionun aparıcı dik- torları ilə birgə yazılmış digər verilişlər uzun müddət diləyicilərin yaddaşlarına həkk edilmişdir. 1991-ci ildə “Əməkdar artist” fəxri adına layiq görülmüş, 1999-cu ildə Türkiyənin İstanbul Hərbi Hava Aka- demiyasının qızıl medalı, 2003-cü ildə isə Tehranda keçirilən Beynəlxalq Teatr festivalının qızıl medalı ilə təltif edilmiş- dir. 2002-ci il noyabr ayının 7-də Bakı Bələdiyyə Teatrının 10 illiyi ilə əlaqədar Prezident Heydər Əliyevin Fərmanı ilə Yusif Muxtarova “Xalq artisti” fəxri adı verilmişdir. Bakı Bələdiyyə Teatrı- nın Azərbaycan ordusunun hərbiçiləri qarşısında müntəzəm və davamlı çıxış- larının təşkilinə görə 2005-ci ildə Teatr Xadimləri İttifaqının təsis etdiyi “Qızıl Dərviş” mükafatına layiq görülmüşdür. Yusif Mehdi oğlu Muxtarov 2010-cu il aprel ayının 26-da vəfat etmişdir.
138 Milli Qəhrəmanlar 70 illiyi Yelmar Edilov 1946-1994 APREL Yelmar Şahmar oğlu Edilov 1946-cı il aprel ayının 10-da Ağdam rayonunda anadan olmuşdur. 1954-1964-cü illərdə Əlimədədli kənd orta məktəbində təhsil almış, sonra isə Ağdam Kənd Təsərrüfatı Texnikumuna daxil olmuşdur. 1964- cü ildə Minsk şəhərində hərbi xidmət keçmiş, hərbi xidmətdən ikinci qrup əlil kimi tərxis olunaraq texnikumda yarımçıq qalmış təhsilini davam etdir- mişdir. 1988-ci ildə Qərbi Azərbaycan ərazisindən soydaşlarımızın deporta- siya edilməsi zamanı Yelmar könüllü özünümüdafiə batalyonlarının yara- dılmasını təkid etmiş və bu işə yalnız 1990-cı ildən sonra başlanmışdır. 1991-ci ilin əvvəllərindən başlayaraq Ağdamın bir çox kəndləri erməni işğal- çıları tərəfindən gecə-gündüz atəşə tutul- muş, Yelmar Edilovun rəhbərliyi ilə Ko- lanı kəndində yaradılmış özünümüdafiə batalyonu Ağdamda dəfələrlə ermənilərə lazımi cavab vermişdilər. Qazançı, Sırxavənd, Manikli kəndləri uğrun- da gedən döyüşlərdə rəşadətlə vuruş- muş, 1993-cü ilin iyununda Şahbulaq yüksəkliyi uğrunda döyüşə rəhbərlik et- miş, yüksəkliyi ələ keçirmiş, lakin əlavə kömək gəlmədiyinə görə geri çəkilməli olmuşdur. 1994-cü ilin aprelində “Çərik” istiqamətində düşmən hücumunun qarşı- sı alınmış, düşmənin iki tankı və onlarla canlı qüvvəsi məhv edilmişdir. Həmin döyüşdə komandir Yelmar Edilov həlak olmuş, lakin düşmənin irəliləməsinə im- kan verməmişdir. Azərbaycan Respublikası Preziden- tinin 16 sentyabr 1994-cü il tarixli 203 saylı Fərmanı ilə Edilov Yelmar Şahmar oğlu ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq gö- rülmüşdür. Bakı şəhərindəki II Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişdir. Ə d ə b i y y a t Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularına “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Edilov Yelmar Şahmar oğlu - sıravi - Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, Vətənimizin torpaq- larının erməni işğalçılarından müdafiə edilməsində gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıqla vuruşaraq göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə, öz müqəddəs əsgəri və xidməti borcunun yerinə yetirilməsində göstərdiyi misilsiz xidmətlərə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 16 sentyabr 1994-cü il //Azərbaycan.- 1994.- 21 sentyabr.- S.1.- (Ölümündən sonra). Abbasoğlu, B. Yelmar Şahmar oğlu Edilov haqqında /B.Abbasoğlu //Ölərkən dünyaya gələn oğullar.- Bakı, 2004.- S.109-126. Edilov Yelmar Şahmar oğlu //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları: biblioqrafiya /M.F.Axundov adına Milli Kitabxana: tərt. ed. H.Həmidova.- Bakı, 2008.- S.47-48. Əsgərov, V. Edilov Yelmar Şahmar oğlu /V.Əsgərov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 2010.- S.63-64. Seyidzadə, M. Edilov Yelmar Şahmar oğlu /M.Seyidzadə //Milli qəhrəmanlar zirvəsi.- Bakı, 2010.- S.48. İ n t e r n e t d ə www.adam.az www.anl.az www.az.wikipedia.org www.milliqahraman.az www.e-qanun.az 10 Milli Qəhrəman 139 Milli Qəhrəmanlar 70 illiyi Allahverdi Bağırov 1946-1993 APREL Allahverdi Teymur oğlu Bağırov 1946-cı il aprel ayının 22-də Ağdam şəhərində anadan olmuşdur. 1965-ci ildə 1 saylı Ağdam şəhər orta məktəbini bitirmişdir. Allahverdi uşaqlıqdan id- mana böyük maraq göstərmiş, yüngül atletika, voleybol və futbolla məşğul olmuşdur. Qarabağ hadisələri başlaya- na qədər o, Ağdamda futbolçu kimi ta- nınmış, ad-san qazanmış, 1966-cı ildən 1983-cü ilədək Ağdam Uşaq-gənclər idman məktəbində məşqçi işləməklə yanaşı, “Qarabağ” futbol komandasında fəaliyyət göstərmişdir. 1988-ci ildə ermənilərin Qara- bağa təcavüzünün ilk günlərindən xalq hərəkatına qoşulmuş və onun fəallarından olmuşdur. A.Bağırovun ya- ratdığı könüllülər batalyonu Ağdamın bir sıra kəndlərinin müdafiəsində mərdliklə vuruşmuşdur. 1992-ci ildə mühasirədə olan kəndlərə kömək etmək, ərzaq çat- dırmaq, dinc əhalinin təhlükəsizliyini qorumaq və ən əsası var gücü ilə həmin kəndləri azad etməyə çalışırdı. 1992-ci ilin fevralında Xocalı faciəsi zamanı onun batalyonu Əsgəran yaxınlı- ğında yüzlərlə soydaşımızı xilas edə bil- miş, 1992-ci il iyun ayının 12-də məhz bu batalyonun səyi nəticəsində Aranzəmin, Naxçıvanik, Dəhraz, Mirkənd, Pirca- mal kəndləri düşməndən azad edilmiş- di. Cəsur komandir gözətçi məntəqəsini yoxlayıb qərargaha dönərkən sürücü ilə birlikdə minaya düşərək həlak olmuş, Ağdam rayonunun Şəhidlər Xiyabanın- da dəfn edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti- nin 24 fevral 1993-cü il tarixli 476 saylı Fərmanı ilə Bağırov Allahverdi Teymur oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir.
Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|