Kbt я25 uot (059) Baş redaktor

12

1

Ə d ə b i y y a t

Qocayev, Ə. 1 avqust-

Azərbaycan Əlifbası və 

Azərbaycan Dili Günü 

[Mətn] //Qocayev Ə. 

Bayramlar və tarixi günlər.- 

Bakı, 2006.-S.42-43.

Abbasov. İ.Azərbaycan 

dili milli dövlətçiliyimizin 

əsas atributlarından biridir 

[Mətn] /İ.Abbasov //Xalq 

qəzeti.- 2013.- 2 avqust.- 

S.3.

Abbasov, İ. Ana dilimiz 

müqəddəsdir 1 avqust 

Azərbaycan əlifbası və 

Azərbaycan dili günü-

dür [Mətn] /İ.Abbasov               

//Respublika.- 2013.- 30 

iyul.- S.3.

Mahmudov, M. Azərbaycan 

əlifbası türk kontekstində. 1 

avqust Azərbaycan əlifbası 

və Azərbaycan dili günüdür 

[Mətn] /M.Mahmudov         

//Respublika.- 2013.- 31 

iyul.- S.5.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

---

247

Tarixdə bu gün

Bakıda ilk ictimai kitabxana- 

qiraətxana 

1894

AVQUST

Azərbaycanda ilk ümumi açıq milli 

kitabxananın əsası 1894-cü ildə Nəriman 

Nərimanov tərəfindən qoyulmuşdur. O, 

görkəmli  ziyalılardan  S.M.Qənizadə, 

H.Mahmudbəyov, 

S.Vəlibəyov, 

Ə.Axundov,  Ə.Cəfərzadənin  yaxın-

dan köməyi ilə Xaqaninin, Nizaminin, 

Füzulinin,  Sədinin,  Hafizin,  Firdovsi-

nin,  A.Bakıxanovun, M.F.Axundovun, 

M.P.Vaqifin,  Q.Zakirin, S.Ə.Şirvaninin 

və  b.  əsərlərini,  həmçinin  jurnal  və 

qəzet komplektlərini toplamağa başla-

mışdı. Bakı qubernatorunun içazəsi ilə 

Qorçakov küçəsində (indiki Fəvvarələr 

bağının yanında yerləşən dördmərtəbəli 

binanın  birinci  mərtəbəsində)  ilk 

kütləvi  milli  qiraətxana  açıldı.  1894-

cü il avqustun 1-də fəaliyyətə başlamış  

“Nəriman  qiraətxanası”  qısa  müddət 

ərzində  təkcə  Zaqafqaziyada  deyil, 

Rusiyada və Şərq ölkələrində rəğbətlə 

qarşılandı. O dövrdə kitabxana-qiraət-

xananı lazımi ədəbiyyatla təmin etmək 

olduqca çətin idi. Buraya Kəlküttə, İs-

tanbul, Sofiya, Qahirə, Tehran, Təbriz 

və digər şəhərlərdən xeyriyyə yolu ilə 

qəzet,  jurnal  və  kitablar  göndərilirdi. 

Qəzet  və  jurnalların  çoxu  milyonçu 

H.Z.Tağıyevin hesabına alınırdı.  

Qirayətxanaya giriş haqqı 2 qəpik idi. 

Oxucuların suallarına tez və vaxtında ca-

vab vermək ücün kataloq düzəldilmişdi. 

Kitabxanaçı-qiraətxanaçı    vəzifəsində 

Nərimanovun  ən  yaxın  silahdaşların-

dan olan Əlisgəndər Cəfərov işləyirdi.

Kitabxana-qiraətxananın 

fəaliyyətə 

başladığı bir ay ərzində  ora 710 nəfər 

oxucu  gəlmiş,  bunlardan  151  nəfəri 

azərbaycanlı, digər qismi isə müxtəlif 

millətlərin  nümayəndələri  idi.  Bu  da 

o zaman Zaqafqaziya kitabxanalarının 

hec  birinin  malik  olmadığı  bir  rəqəm 

idi. 

N.Nərimanov  qiraətxananı  yalnız 

yaşatmaq deyil, həm də onun imkanla-

rını genişləşdirmək, gənc nəslin mənəvi 

tərbiyəsi  üçün  bir  baza  yaratmaq 

istəyirdi. Bu məqsədlə kitabxananın ya-

nında  gənc  ədəbiyyat  həvəskarlarının, 

gənc  aktyorların  dərnəkləri  təşkil 

edilmişdi.  Dərnəklərdə  həm  bədii 

əsərlər oxunub müzakirə edilmiş, həm 

də  Azərbaycanın  teatr  mədəniyyəti 

tarixində  xüsusi  rol  oynamış  bir  neçə 

əsər tamaşaya qoyulmuşdu. Tamaşadan 

yığılan pullar qiraətxanaya verilmişdir. 

“Kaspi” qəzeti 6 mart 1897-ci il tarix-

li nömrəsində yazırdı ki, N.Nərimanov 

qiraətxanada  bir  müəllimənin  əmək-

daşlığı  ilə  uşaq  kitabları  şöbəsi  yarat-

mışdır.

İlk milli qiraətxana dörd il fəaliyyət 

göstərmişdir.  Çar  hakim  dairələri 

gənclərin qiraətxana ətrafında sıx top-

laşmasından  ehtiyat  edərək,  1898-ci 

ilin oktyabr ayında onu şübhəli siyasət 

ocağı  kimi  bağlatmışdı.  Buna  baxma-

yaraq, milli mədəniyyətin yüksəlişində 

ilk cığırı açan “Nəriman qiraətxanası” 

Azərbaycan  xalqının  ictimai  fikrində 

yeni səhifənin başlanğıcı olmuşdur.