Dövlət Teatr Muzeyi
1934
NOY
ABR
25
Bayramov, A. Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyi: tarix və bu gün [Mətn] /A.Bayramov //Mədəniyyət.-2011.-11 mart.-S.13.
1927-ci ildə teatr işçilərinin respublika
müşavirəsində Azərbaycanda teatr muzeyinin ya-
radılması barədə məsələ qaldırılmış və elə həmin
ildə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrının binasında
belə bir muzey təşkil olunmuşdur. Əslində bu, te-
atr tarixinə aid sərgi və gələcək muzeyin təməli idi.
Sərgi tez bir zamanda, o vaxtlar fəaliyyət göstərən
Azərbaycan Dövlət Muzeyinin Teatr şöbəsi kimi
rəsmiləşdirilir. Nəhayət, 1934-cü il noyabr ayı-
nın 24-də Azərbaycan Dövlət Muzeyinin müva-
fiq şöbəsinin bazasında Azərbaycan Dövlət Teatr
Muzeyi yaradılır və Ağakərim Şərifov muzeyin
direktoru təyin edilir. 1935-ci ildə muzeyə böyük
Azərbaycan dramaturqu Cəfər Cabbarlının adı ve-
rilmişdir.
Muzey Azərbaycan peşəkar teatr tarixinin bir
əsrdən artıq dövrünü özündə əks etdirir.
Burada toplanan nadir eksponatlar sayəsində
milli teatrın yaranma tarixi, təşəkkül döv-
rü, müxtəlif inkişaf mərhələləri, Azərbaycan
mədəniyyəti tarixində misilsiz xidmətləri olan
maarifçi və ziyalılar, teatr korifeyləri, sənətkarlar
haqqında tam məlumat almaq mümkündür. Bu
materiallar müxtəlif janrlı ilk teatr tamaşalarının
proqram və afişalardan, dramaturqlar, aktyor və
rejissorlara məxsus əlyazmalardan, məktublardan,
rol dəftərlərindən, foto və neqativlərdən, geyim
və dekorasiya eskizlərindən, tamaşaların müxtəlif
pərdələri üçün verilmiş səhnə tərtibatlarının
maketlərindən, şəxsi əşya və rekvizitlərdən, teatr
kostyumlarından, obrazlara düzəldilmiş kuklalar-
dan və s. ibarətdir. Muzeydə qorunan eksponat-
ların əksəriyyəti orijinaldır və onların bir qismi
xronoloji ardıcıllıqla muzeyin 7 zaldan ibarət eks-
pozisiyasında sərgilənir. 1873-cü ildə Mirzə Fətəli
Axundzadənin “Lənkəran xanının vəziri” komedi-
yası əsasında oynanılmış ilk teatr tamaşasının afi-
şası, ilk teatr truppasının 1888-ci ilə aid fotoşəkli,
1926-cı ildə Şərq üslubunda oynanılmış “Ham-
let” tamaşasının kinolenti, Şərq aləmində 1908-ci
ildə ilk opera “Leyli və Məcnun”un premyera-
proqramı muzeyin ən qədim eksponatlarındandır.
Dini adət və ənənələrdən, el-oba şənliklərində rast
gəlinən teart elementlərini əks etdirən rəsmlər,
XIX əsrin əvvəllərində Avropa tipli peşəkar teat-
rın yaranmasında və inkişafında ilk cığırları açan
sənət fədailərinə aid materiallar, həmin dövrün te-
atr həyatını əks etdirən ipək üzlü yastıq və parçalar
üzərində yazılmış proqramlar, ilk Şərq konsertində
çalınmış musiqi alətləri böyük maraq doğurur.
XIX əsrin ortalarında əsərləri Fransa və Alma-
niyada nəşr olunan, Yaxın Şərqdə və Zaqafqazi-
yada dramaturgiyanın banisi sayılan Mirzə Fətəli
Axundzadəyə, öz acı taleyi və sənət fədəkarlığı
baxımından dünya teatrlarına örnək ola biləcək
Hüseyn Ərəblinskiyə, müsəlman aləmində opera
və operetta janrının əsasını qoymuş dünya şöhrətli
bəstəkar Üzeyir Hacıbəyliyə, İtaliyada musi-
qi təhsili almış ilk professional opera müğənnisi
Bülbülə, Şövkət Məmmədovaya həsr olunmuş
güşələr də Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf
prosesində Şərq və Qərb mədəniyyətinin sintezini
göstərir.
Muzeyin sərgi zalında müntəzəm olaraq müxtəlif
mövzularda sərgilər qurulur ki, burada şəxsi kol-
leksiyalar, fondlarda saxlanılan nadir eksponatlar
- fotoşəkillər, proqramlar, dekorasiya eskizləri və
s. nümayiş etdirilir, qüdrətli sənətkarlara tez-tez
xatirə gecələri keçirilir, onların sənət yolundan
bəhs edən mühazirələr oxunur.
Dostları ilə paylaş: |