Kegl cc pechat indd
Yüklə 1,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 tonna (t) = 10 sentner (s) = 1000 kg.
1 kg = 1000 gramm = 1 000 000 milligramm. Jism massasi tarozida o‘lchanadi. Jism massasini o‘lchash uchun uning chap pallasiga o‘lchanadigan narsa, o‘ng pallasiga tarozi toshlari qo‘yiladi. Pallaga toshlarni muvo zanatga kelguncha tanlab qo‘yiladi (12-rasm). a) b) 12-rasm. 13-rasm. Shundan so‘ng pallaga qo‘yilgan tosh massalari qo‘ shib hisoblanadi. Shayinli tarozida tortilgan jism massasi uning qizdirilgan yoki sovutilganligiga, qayerda va qachon o‘lchanganligiga bog‘liq emas. Shu sababli tajriba larda va hisoblashlarda berilgan jismning massasi o‘zgarmas (m = const) deb qaraladi. Ko‘pincha bozorlarda sabzavotlarni prujinali tarozida tortib sotayotgan sotuvchilarni uchratamiz (13-rasm). Bunday tarozi ichida prujina bo‘lib, osilgan yuk ta’sirida cho‘ziladi. Tarozining ko‘rsatishi prujinaning qattiq- yumshoqligiga, kunning issiq yoki sovuq bo‘lishiga, normadan ortiq yuk osganda cho‘ zilib, avvalgi joyiga qaytib bormasdan qolib ketganli giga bog‘liq bo‘ladi. Bundan tashqari, o‘lchashlar, Yerning Shimoliy qutbi yoki ekvatorga yaqin joylarda olib borilganligiga bog‘liq bo‘lganligidan aniq bo‘l maydi. Shu sababli jism massasini shayinli yoki elektron tarozida o‘lchang! Juda kichik zarralarni hamda ulkan jismlar (Oy, Quyosh) massalarini bevosita o‘lchab bo‘lmaydi. Ularning massasi bilvosita usullar bilan hisoblab topiladi. Bu haqda yuqori sinflarda o‘qib o‘rganasiz. |