Chiqish kelishigi
Fe’ldan anglashilgan harakatning boshlanish o`rni, payti, harakatning
bajarilishi yo bajarilmasligiga vosita bo`lgan predmetni anglatadi.
Chiqish
kelishigi qo`shimchasi hamma turkiy tillarda asosan - dan bo`lib, uning
turkiy tillarda yigirmadan ortiq variantlari mavjud.
Ularni quyidagicha
guruhlashtirish mumkin:
1) qipchoq va o`g’uz guruh tillar, tuva va o`zbek
tillarida - dan / - don / -
tan / - ton / - nan / - non / - lan / - lon / - zon / - san / - son : ozarbayjon dagdan,
menden, bizdan ,
oltoy attan, moldon, qoldon, gagauz yuvadan (uyadan),
dereden ( daryodan) , baadan ( bog’dan) , sudan ( suvdan) , ishdan, suttan,
sokakdan (sigirdan); o`zbek uydan, daladan ,
maktabdan, tuva taygadan, shiveden
( archadan), dashtan ( toshdan), yashtan (yog’ochdan) va boshqalar.
2) oltoy, xakas,
shor tillarrida - dong / - dang / - tang / - tong / - nang / -
nong attang, sostang ( so`zdan), malolang , tangnang, shor meneng ( mendan) ,
seneng ( sendan) , anang ( undan) kabi;
3)
yoqut tilida - tan / - ttan / - ton : tastan ( toshdan), oyurtan (
o`rmondan), tabattan ( bug’udan) , borotto ( bo`ridan) kabi;
4) chuvash tilida
- tan / -ran : lajaran ( otdan ) , xularan ( shahardan),
varmandan ( o`rmondan), uramran ( ko`chadan), manran ( mendan) va boshqalar.
REFERENCES
1. Y.Abdurasulov “Turkiy tillarning qiyosiy tarixiy grammatikasi” Tosh- 2008, 89-
91 bet.
2. S.Ashurboyev, O`zbek
tilining tarixiy grammatikasi, Tosh-2012
3. www.ziyo. net
