Kelishik kategoriyasining variantliligi

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 6 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 345
KELISHIK KATEGORIYASINING VARIANTLILIGI 
 
Dilnoza Tog`ayeva 
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o`zbek tili va adabiyoti universiteti 
magistranti 
ANNOTATSIYA 
Ushbu maqolada qo`shimchalar variantlarining paydo bo`lish sabablari, ularning
tarixiy taraqqiyot natijasida o`zgarishlarga uchrash holatlarini, ilk invariantlarini
va hozirgi tilimizdagi variant qatorlari ko`rinishlarini, shu bilan birga mavjud
qo`shimchalarni boshqa turkiy tillardagi mushtarak qo`shimchalar variantlari
bilan qiyosiy o`rganish va qo`shimchalar variantlarini o`rganishda xalq tili
boyliklaridan imkon boricha foydalanish kabi holatlarni o`rganishdan iboratdir. 
Kalit so`zlar: qo`shimcha, variant, turkiy til, kelishik, kategoriya, invariant, 
qiyosiy tilshunosik, affiksoid
VARIANCE OF CONTRACT CATEGORY 
 
ABSTRACT 
The reasons for the appearance of variants of suffixes in this article are an 
illustration from the comparative study of the cases of their occurrence as a result of 
historical progress, the first invariants and the appearance of variant sequences in our 
current language, as well as the existing suffixes with the common variants of suffixes 
in other Turkic languages and the use of.
Keywords: addition, variant, Turkish language, case study, category, invariant, 
comparative linguistics, iksiksoid 
Hozirgi o`zbek tilidagi qo`shimchalardagi variantlilk muammosi hanuzgacha 
maxsus tekshirish obyekti bo`lgan emas. Bu yo`nalishda ba`zi ishlarga yo`l-yo`lakay
fikrlar bildirilgan. Vaholanki, qo`shimchalar tarixiy va fonetik sabablarga ko`ra
ko`p variantli shaklida qo`llanishiga chuqurroq nazar tashlasak, bu hodisa bevosita 
singarmonizm qonuniyati bilan bog’liq ekanligini ko`ramiz. Qo`shimchalarning
variantliligini o`rganish tilning fonetik tuzilishi, grammatik qurilishini atroflicha va 
chuqur o`rganishga imkoniyat tug’diradi. Qo`shimchalarda variantlilkini dastlab
turkiyshunoslar N.K.Dmitriyev, S.E.Malov, N.A.Baskakov va boshqalar qadimgi
yozma yodgorliklar va turkiy tillar grammatikalari bo`yicha yozilgan ilmiy
ishlarida bayon qilganlar. Biroq o`zbek tilshunosligida bu hodisa tizimli tarzda
hozirgacha jiddiy o`rganilmadi. Bu esa mavzuning dolzarbligini ko`rsatadi. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 6 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan