OZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI FARGONA DAVLAT UNIVERSITETI FILOLOGIYA FAKULTETI OZBEK TILI YONALISHI 20.97“B”-GURUH TALABASI ODILOVA DILYORAXONNING HOZIRGI OZBEK TILI FANIDAN
MAVZU: KESIM VA UNING OZBEK TILSHUNOSLIGIDAGI TALQINI ILMIY RAHBAR: Dadajonov.A Fargona-2023 MUNDARIJA:
I.BOB.KIRISH 3
II.BOB.ASOSIY QISM 1.Kesimning ozbek tilshunosligidagi talqini .5 2.Kesim va uning ifodalanishi ... .11 3.Kesimlik kategoriyalari ... .17
KIRISH Kesimning ega bilan moslashuvi (koordinatsiya). Ikki sostavli gaplarda ega va kesim moslashadi. Bu shaxs-son affikslari fe`llari fe`lning ham grammatik jihatdan moslashadi: Qishloq xo`jaligi xodimlari paxtadan mo`l hosil olish uchun kurashmoqdalar.
Dunyodagi burcha tillar eng asosiy, eng muhim belgilari nazarda tutilgan holda bir necha guruhlarga bo‘linadi. Тilshunoslikka oid adabiyotlarda ma’lumot berilishicha, yer yuzida uch mingdan ortiqroq til bor. Bu tillarning shevalari ham hisobga olinganda ularning soni besh mingdan ortadi. Тilshunoslar tillarni tasniflashda ikki usuldan foydalanadilar: morfologik usul va geneologik usul. Тillarni morfologik usul asosida tasnif qilishda so‘zlarning tuzilishi eng asosiy belgi qilib olinadi. Shu asosda tillar ikkiga bolinadi: qoshimchali tillar va qoshimchasiz tillar. Qoshimchali tillar yana ikki guruhga bolinadi: agglyutinativ tillar va flektiv tillar.
“Ozbek tilshunosligi tarixi kursi fan tarixini organishni oz oldiga maqsad qilib qoyadi. Ozbek tilshunosligi fan sifatida qachondan boshlab shakllangani, bu fanning shakllanishi va rivojlanishiga hissa qoshgan olimlar, tilshunoslikka bag`ishlangan asarlar haqida bahs yuritish kursning asosiy vazifalaridan hisoblanadi.
“Ozbek adabiy tili tarixi ozbek tilining tarixiy taraqqiyotini, ozbek tilini davrlashtirish masalasini ozbek adabiy tilini shakllanishiga hissa qoshgan badiiy asarlar tilini organadi.
Ozbek tilining tarixiy grammatikasi fanida grammatik shakllarning tarixiy taraqqiyoti yuzasidan bahs yuritiladi.
