Kichik maktab oʻquvchilarida bilish jarayonlarining

International Conference on Developments in Education 
Hosted from Amsterdam, Netherlands 
https: econferencezone.org June 8
th
 2022 
143 
Tajribalardan ayon bo`ladki, kun tartibi bilan bog’liq qiyinchiliklar ham mavjud. Oʻquvchi dars va uy 
vazifalarini bajarishi bilan bog’liq yangi kun tartibiga oʻrganishi lozim. Buning uchun kattalar bolaga 
qoʻyiladigan yangi talablarni tushuntirishlari va ularning bajarilishini nazorat qilishlari lozim. 
Muloqot bilan bog’liq qiyinchiliklar boʻlib, ular oʻqituvchi bilan, sinfdoshlari bilan yangicha munosabatlar 
oʻrnatilishi 
zaruriyati 
bilan 
bog’liqdir. 
Ta’limning butun mazmuni boladan ixtiyoriy jarayonlarni: ixtiyoriy xotira, ixtiyoriy idrok, xotirani 
rivojlangan boʻlishini taqozo qiladi. 
Oʻquvchi mustaqil fikr yuritishi, vazifalarni mustaqil bajarishi lozim. Bu xususiyat hamma oʻquvchilarda ham 
birdek rivojlanmagan. Bola oʻz burchini anglagan bulishi, yaxshi oʻqish va yaxshi intizomga ega boʻlishi, 
intizom qoidalariga rioya qilishi, uyga berilgan vazifalarni bajarishi uning burchi ekanligi his qilishi kerak. 
Xotira e’tiborni oʻqituvchi aytganlariga qaratish, uni idrok qilib Xotirada qoldilish va kerak vaqtda ularni 
boshqara olish qobiliyatiga ega boʻlmogi talab qilinadi. Bunday talablarga javob qaytarish soʻzsiz oʻquvchiga 
qiyindir. Bunday qiyinchiliklarni mustaqil ravishda yenga bilish asta-sekin va muntazam oʻqish jarayonida 
materialni osondan-qiyinga, oddiydan murakkabga tushuntirish, oʻquvchilarni oʻqish faoliyatiga qiziqtirish, 
darslarni qiziqarli, hissiy va obrazli bayon qilish orqali bartaraf qilinadi. 
Bu qiyinchiliklarni oʻquvchilar oʻquv yilining oʻrtalarida his qila boshlaydilar. Kichik yoshdagi 
oʻquvchilarida odatda maktabning tashqi atributlariga qiziqish mavjud boʻlib, oʻquv materialining mazmuniga 
qiziqish esa zaif shakllangan. Shu sababli, oʻquvchida oʻqishga qiziqish yoʻqolishi, maktabga borishdan bosh 
tortishi mumkin. Oʻqituvchi oʻquvchilarga faol intellektual harakatlarni talab qiladigan masalalar berish, 
oddiy yodlashni talab qiladigan masalalarni iloji boricha kamaytirish kerak. 
Oʻquv situatsiyalarida oʻquvchilar aniq amaliy masalalari yechish yoki tushunchalarni oʻzlashtirishning 
umumiy usullarini oʻzlashtirishlari kerak. Oʻquvchi ularni shunday muammoli vaziyat sharoitga qoʻyish 
kerakki, unda oʻquvchilar bu usullarni topa olishlari zarur. 
Adabiyotlar ro’yxati: 
1. Borovaya, G.I. Kichik maktab yoshi / G.I. Borovaya va boshqalar; Ed. - komp. Senko V.G. - 1989. - 86 
b. 
2. Buyurtma. "5 yoshdan 12 yoshgacha bo'lgan bolalarda kognitiv qobiliyatlarni yaxshilash", Moskva - 
Voronej, 1999. 
3. Buyurtma. "Kichik maktab o'quvchilarining aqliy faoliyatidagi farqlar", Moskva - Voronej, 2000. 
4. Buyurtma. 6-7 yoshli bolalarda intellektual qobiliyatlarni rivojlantirish / A.Z. Zak. - M.: Yangi hayot, 
1996 - 285-yillar. com Vol. 2 No. 4. Culture, 1(3), 452-456. 
5. 
Vohidov M. Maktabgacha tarbiya psixologiyasi. - T., 1970