Kimyo. Masala va mashqlar to

9.2. IONLI REAKSIYALAR
9.14. Quyidagi reaksiyaning molekulyar, to‘liq va qisqartirilgan ionli tenglamalarini tuzing va unga koeffitsientlar tanlang:
BaCl₂+Na₂SO₄BaSO₄+NaCl,
Yechish: Molekulyar tenglamaga koeffitsient tanlansa:
BaCl₂+Na₂SO₄BaSO₄+2NaCl
hosil bo‘ladi. Bu tenglamadagi BaCl₂, Na₂SO₄, va NaCl moddalar ionlar holida bo'lib, BaSO₄ kam eriydigan cho‘kma bo‘lganligi uchun mazkur reaksiyaning to‘liq ionli tenglamasi:
Ba²⁺+2Cl^-+2Na⁺+SO₄^2-BaSO₄+2Na⁺+2Cl^-
bo‘ladi. Bu tenglamaning har ikkala tomonidagi o‘xshash ionlar tashlab yuborilsa, qisqartirilgan ionli tenglama
Ba²⁺+SO₄^2-BaSO₄
hosil bo‘ladi.
9.15. Quyidagi reaksiyalarning molekulyar, to‘liq va qisqa ionli tenglamalarini tuzing va ularga koeffitsientlar tanlang:
a) CaCl₂+Na₂C₂O₄CaC₂O₄+NaCl,
b) Ca(NO₃)₂+Na₂CO₃CaCO₃+NaNO₃,
c) NH₄Cl+KOHKCl+NH₃+H₂O, d) CO₂+NaOHNaHCO₃,
e) KCl+AgNO₃AgCl+KNO₃,
f) Fe₂(SO₄)₃+KOHFe(OH)₃+K₂SO₄,
g) CuO+HClCuCl₂+H₂O, h) H₂SO₄+NaOHNa₂SO₄+H₂O,
i) CaCO₃+CO₂+H₂OCa(HCO₃)₂.
9.16. Quyidagi qisqartirilgan ionli tenglamani to‘liq ionli va molekulyar tenglamalar shaklida tasvirlang:
Co²⁺+S^2-CoS.
Yechish: To‘liq ionli tenglamani tuzish uchun Co²⁺ va S^2- ionlarga to‘g‘ri keladigan, suvda yaxshi eriydigan ionli birikmalarni tanlaymiz. Ularga, masalan, CoCl₂ va Na₂S ionli birikmalar to‘g‘ri keladi. Shu asosda to‘liq ionli va molekulyar tenglamalarni quyidagicha yozsa bo‘ladi:
Co²⁺+2Cl^-+2Na⁺+S^2-CoS+2Na⁺+2Cl^-,
CoCl₂+Na₂SCoS+2NaCl.
9.17. Quyidagi qisqartirilgan ionli tenglamalarni to‘liq ionli va molekulyar tenglamalar shaklida tasvirlang:
a) Ca²⁺+C₂O₄^2-CaC₂O₄, b) Mg²⁺+CO₃^2-MgCO₃,
c) NH₄⁺+OH^-NH₃+H₂O, d) Ag⁺+Cl^-AgCl,
e) CO₃^2-+H⁺CO₂+H₂O, f) Fe³⁺+S^2-Fe₂S₃,
g) Cu²⁺+S^2-CuS, h) SO₄^2-+Pb²⁺PbSO₄,
i) CO₃^2-+Fe²⁺FeCO₃.
9.18. Quyidagi reaksiya tenglamasini tugallang, koeffitsientlar tanlang, uni molekulyar va ionli shakllarda yozing:
Cu(OH)₂+HCl...
Yechish: Cu(OH)₂ kam eriydigan cho‘kma bo‘lib, u kuchli kislotalarda eriydi, uning erishi natijasida kuchsiz elektrolit H₂O hosil bo‘ladi, H₂O ning hosil bo‘lishi muvozanatni o‘ngga siljitadi:
Cu(OH)₂+2HClCuCl₂+2H₂O,
Cu(OH)₂+2H⁺+Cl^-Cu²⁺+2Cl^-+2H₂O.
9.19. Quyidagi reaksiya tenglamalarini tugallang, koeffitsientlar tanlang, ularni molekulyar va ionli shakllarda yozing:
a) CoCl₂+H₂S..., b) MgCl₂+Na₂CO₃...,
c) Co(NO₃)₂+NaOH..., d) AgNO₃+NaJ...,
e) Co(OH)₂+HCl..., f) FeS+HCl...,
g) CuS+HNO₃..., h) H₂SO₄+Sr(NO₃)₂...,
i) MnCO₃+H₂SO₄..., j) Cr(OH)₃+NaOH...
9.20. Sr(XO₃)₂ suvda eritilganda uning 63,6 g massasi to‘liq dissotsilanganda 0,9 mol ion hosil bo‘lsa, tuz tarkibidagi X ni toping.
Yechish: Tuzning dissotsiatsiyasi:
Sr(XO₃)₂Sr²⁺+2XO₃^-
tenglama bilan isodalanadi. Bunda bitta Sr²⁺ va ikkita XO₃^- ion hosil bo‘lganligi uchun: va x=212. . 184+2X=212; x=14. Demak, X azot ekan.