Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari. I. Kimyoning asosiy tushunchalari. Atom

Modda 4 xil agregat agregat xolatda boladi.Gaz,suyuq,qattiq,plazma.

Oddiy sharoitda osh tuzi qattiq,suv suyuq,kislarod gaz xolatda boladi.

Plazma-juda ionlashgan gaz holati.

Sublimatlanish –moddalarni qattiq holatdan suyuqlanmasdan togridan-togri gaz holatga o’tish hodisasi. M;yod,naftalin,quruq muz – CO₂

Allotropiya hodisasi – bir element atomining tabiatda turli xil oddiy moddalar ko’rinishida bo’lishi.
Masalan:(O) kislarodda ikkita kislarod – O₂,ozon – O₃
C – olmos,grafit,karbin,fullerin.
P – oq,qora,qizil fosforlar
S – rombik,monoklinik,plastic,amorf
Sn – oq,kulrang
Bundan tashqari;Te,As,Sb,,Fe va h.k
Allotropiya hodisasiga sabab 2 ta.

1) molekuladagi atomlar sonini turlicha bo’lishi.

2) Kristal panjarasi turlicha bo’lishi.
Oltingugurt allotropiyasiga sabab temperatura.


Kimyoviy hodisa – modda tarkibini o’zgarishi bilan boradigan jarayonlar kimyoviy hodisa deyiladi;
M; temirni zanglashi,mis simini havoda qorayishi,qog’ozning yonishi


Fizik hodisa – modda tarkibi o’zgarmasdan boradigan jarayonlar;
M; suvni muzlashi,yog’ni sovuqda qotishi,muzni suvga aylanishi.


Izotop – yadro zaryadlari bir xil,atom massalari turlicha bo’lgan atomlar turi
M; ¹⁶O,¹⁷O,¹⁸O yoki ¹H,²D,³T


Izobar – atom massalari bir xil,yadro zaryadlari turlicha bo’lgan atomlar turi.
M; ⁴⁰Ar,⁴⁰K,⁴⁰Ca yoki ²⁸Al,²⁸Si


Izoton – neytronlar soni bir xil,atom massa va yadro zaryadlari turlicha bo’lgan moddalar .
M; Al (27-13=14) Si(28-14=14) yoki Mg(24-12=12) Na(23-11=12)


Izoelektron – elektronlar soni bir xil bo’lgan moddalar.
M; NH₃=10e CH₄=10e H₂O=10e