|
2. Reaksiya tezligining konsentratsiyaga bog’liqligi. A va B moddalar o’zaro kimyoviy reaksiyaga kirishish uchun ularning molekulalari bir-biri bilan to’qnashishi kerak. To’qnashuvlar qancha ko’p bo’lsa, reaksiya shuncha tez ketadi. Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentratsiyasi qancha yuqori bo’lsa, to’qnashuvlar soni ko’p bo’ladi. Kimyoviy reaksiya tezligiga konsentratsiyani tasirini 1867-yil norvegiyalik olimlar; K.Mguldberg va P.Vagelar tomonidan kimyoviy kinetikaning asosiy qonuni massalar tasiri qonuni kashf etildi. Bu qonunga ko’ra: kimyoviy reaksiya tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsional va reaksiya tenglamasidagi modda formulasi oldidagi koefitsent konsentratsiya darajasiga bog’liq. Masalan; NH3 ni hosil bo’lish reaksiyasi uchun to’g’ri va teskari reaksiya tezliklari quyidagicha ifodalanadi.
N2 + 3H2 ↔ 2NH3
V1 = k [N2] [H2]3; V2 = [NH3]2
Bu formulalarda [N2] [H2] va [NH3] lar tegishlicha N2 va NH3 larning molyar konsentratsiyalari; k1 va k2 lar proporsionallik koefitsentlari bo’lib, reaksiyaning tezlik doimiysi deb ataladi. tezlik doimiysi reaksiyada qatnashuvchi moddalar tabiatiga, temperaturaga, katalizatorning bor-yo’qligiga bog’liq, lekin konsentratsiyaga bog’liq bo’lmaydi.
Agar reaksiyaga kirishayotgan moddalardan biri qattiq holatda bo’lsa, masalan, uglerodning yonishi:
C + O2 = CO2
Bu reaksiya tezligi faqat kislorod konsentratsiyasiga bog’liq. v = k[O2]
Dostları ilə paylaş: |
