Kirish. 2 I bob Obraz va Prototip Isajon Sultonning"Alisher Navoiy"asari asosida
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
25 3.2 Asardagi adabiy qahramonlarning prototiplari. Alisher Navoiy taxallusi bilan mashhur bo‘lgan buyuk o‘zbek shoiri va mutafakkiri Isajon Sulton jahon adabiyoti klassiklari orasida sharafli o‘rin tutadi. Uning nafaqat she’riy mahorat, balki chuqur falsafiy-psixologik g‘oyalarga boy asarlari o‘zbek adabiyoti va umuman o‘zbek madaniyati rivojiga ulkan ta’sir ko‘rsatdi. Alisher Navoiy ijodining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri uning yorqin va esda qolarli adabiy obrazlar yaratish qobiliyatidir, ular ko‘pincha boshqa yozuvchilar uchun prototipga aylanadi. Navoiy o‘z asarlarida inson qalbining eng tub-tubiga kirib boradi, uning personajlari matnlari sahifalarida jonlanadi. Ana shunday obrazlardan biri “Xosro va Shirin” she’rining bosh qahramoni Kamoldir. Kamol o‘z fidoyiligi, kuch-qudrati bilan seni o‘rab turgan sodiq va olijanob ritsarning yuksak siymosidir. U muhabbat va qahramonlik idealining timsoliga aylanadi, uning obrazi boshqa adabiyot asarlariga ham ko‘chiriladi. Alisher Navoiyning yana bir ijodiy asarida go‘zallik va eksklyuzivlik sinonimiga aylangan Leyla obraziga duch keladi. Uning surati ayollik, yuksaklik va o'ziga xoslikni ifodalaydi. Alisher Navoiy butun umri davomida xuddi shunday ideal ayolni haqiqatda topishga harakat qildi, ammo uddasidan chiqa olmadi. Uning Layli qalbida va so'zida qoldi. Bundan tashqari, Alisher Navoiy ijodida Don Xuan qahramoni Ferxod va zukko Cho‘lpon kabi boshqa qiziqarli obrazlarni ham uchratish mumkin, ularning obrazlari inson tabiatining turli qirralarini aks ettiradi va har bir inson o‘zining bir qismini ko‘ra oladigan ko‘zgu vazifasini o‘taydi. Demak, Isajon Alisher Navoiy ijodi shoirning yuksak mahorati namunasi bo‘libgina qolmay, undan keyingi yozuvchi va shoirlar avlodlari uchun ham ilhom manbaidir. Uning adabiy qahramonlari o‘zbek madaniyatining ajralmas qismiga aylanib, o‘zbek xalqi tarixi va psixologiyasini chuqurroq anglash imkonini beradi”. |