Kirish. Asosiy qism. Ikkinchi tartibli differenstil tenglmalar n
Bir jinsli bo‘lmagan chegaraviy masala.
Ushbu differensial tenglamani
(10)
Quyidagi chegaraviy shartlarni qanoatlantiruvchi yechimini topish talab qilinadi.
(11)
Aytaylik, funksiyalar (10) tenglamaning mos chiziqli bir jinsli tenglamaning yechimlar sistemasi, funksiya esa (10) tenglamaning biror xususiy yechimi bo‘lsin. Unda dastlabgi tenglamaning umumiy yechimi quyidagi formula orqali ifodalanadi:
(12)
Endi (12) umumiy yechim ifodasini (11) ga qo‘yamiz, keyin oldidagi koeffitsientlarni guruhlaymiz, natija quyidagicha bo‘ladi:
Bu algebraik sistema yagona yechimga ega bo‘ladi, agar
5-Misol. Bir jinsli bo‘lmagan chegaraviy masalani yeching.
Yechilishi: Berilgan bir jinsli differensial tenglamaning umumiy yechimi
Chegaraviy shartlarni da ; da umumiy yechim formulasiga qo‘yamiz.
Ixtiyoriy o‘zgarmaslarning qiymatlarini hisobga olib, chegaraviy masala yechimini yagona tarzda topamiz.
6-Misol. tenglamaning ,
shartlarni qanoatlantiruvchi yechimini izlaymiz.
Yechilishi: Berilgan Eyler tenglamasi deymiz, unda
bo‘ladi. Bularni dastlabgi tenglamaga qo‘yib ixchamlaymiz va quyidagini hosil qilamiz:
(*)
o‘zgarmas koeffisientli chiziqli tenglama. Bir jinsli tenglamaning xarakteristik ko‘phadi
ildizlari , umumiy yechim
Endi tenglamaning xuxusiy yechimini izlaymiz: bunda ,
. Demak, noma’lum son.
Ifodalarni tenglamaga qo‘yamiz va ga qisqartirib quyidagilarni hosil qilamiz:
— xususiy yechim.
— berilgan tenglamaning umumiy yechimi bo‘ladi:
Bundan
va larga , keyin ni qo‘ysak, ,
Bu qiymatlarni qo‘yilgan chegaraviy shartlarga qo‘ysak, bo‘ladi:
