Kirish: Asosiy qism

Giperbola tenglamasining parametrlari mazmuni

Parametr	Parametr mazmuni
a0	Giperbola erkin xadi, qatorning darajalari intilayotgan chegara
a1	Giperbolaning asosiy xadi: agarda a1> 0 bo‘lsa, unda trend pasayib boruvchi darajalar tendentsiyasini ifodalaydi va a0 agarda parametr < 0 bo‘lsa, unda t–ning ortishi, ya’ni vaqtni o‘tishi bilan. Trend darajalari ortib (o‘sib) boradi va a0 qiymatga intiladi da.

Giperbola trendining tenglamalari:

1) a₁ > 0 bo‘lganida darajalar sekin asta pasayadilar va y a₀ ; xuddi shuningdek manfiy absolyut o‘zgarishlar va musbat tezlashishlar qiymati kamayadi; zanjirli temp o‘zgarishlari ortadi va 100% intiladi
2) a₁< 0 bo‘lganida darajalar sekin asta ortib boradi va y a₀; xuddi shuningdek musbat absolyut o‘zgarishlar va manfiy tezlashishlar qiymati kamayadi; zanjirli temp o‘zgarishlari va 100% intilib, sekin – asta kamayadi.

Ko’rsatkich davrini uzaytirish usuli

Vaqtli qatorlar tendentsiyasini aniqlash usullari


Eksponen-tsial tekislash usuli

O’rtacha sirg’aluvchi usul

Trend usuli

Adaptiv o’rtacha usul

EKK usuli

Dinamika tendentsiyasini aniqlashning eng sodda usuli qator darajalari davrini uzaytirish usulidir. Bu usulda ketma-ket joylashgan qator darajalari teng sonda olib qo‘shiladi, natijada uzunroq davrlarga tegishli darajalardan tuzilgan yangi ixchamlashgan qator hosil bo‘ladi.