Kirish I. Nazariy qism

ACHX va FCHX o’lchagich (Bode Plotter). ACHX va FCHX o’lchagich to’rt qutbli sxemalarning amplituda-chastotaviy (Magnitude) va faza- chastotaviy (Phase) xarakteristikalarini olish uchun xizmat qiladi. Sxemaning kirishlari o’lchagichning In klemmalariga, chiqishlari Out klemmalariga va klemmalarning o’ng kontaktlari korpusga ulanadi. Zanjirning kirishiga garmonik kuchlanish manbasi ham ulanishi kerak.

1.3.15-rasm. ACHX va FCHX o’lchagich

Keyin chiziqli yoki logarifmik masshtab tanlanadi va chastotalar diapazoni ko’rsatiladi.
O’lchagich ACHX (Magnitude knopkasi bosilganda) va FCHX (Phase knopkasi bosilganda) larni logarifmik yoki chiziqli masshtabda (Log yoki Lin knopkalari bosilganda) tahlil qilish uchun xizmat qiladi. O’lchagichni sozlash vertikal o’q bo’yicha uzatish koeffitsientlarini va gorizontal o’q bo’yicha chastotalarni o’rnatish yo’li bilan amalga oshiriladi (F- maksimal qiymatlar, I-minimal qiymatlar). ACHX- FCHX larning qiymatlari vizir chiziqni surish yoki ← va → knopkalarni bosish yo’li bilan o’qiladi. O’lchagichning In va Out kirishlari tadqiq qilinayotgan qurilmaning kirishi va chiqishiga ulanadi.

1.3.16-rasm. Mantiqiy signallar generatori (Word Generator)

Mantiqiy signallar generatori (Word Generator) (1.3.16-rasm) chiqishlarida berilgan chastota (Frequency) bilan qaytariluvchi 16 razradli ikkilik signalni hosil qilish uchun mo’ljallangan. Signallarning o’n oltilik qiymatlari klaviatura yordamida chap katta oynaga yoziladi. O’lchamlari kichikroq bo’lgan boshqa ikkita oynaga signalning ikkilik (Binar) yoki ASCII-kodlardagi qiymatini yozish mumkin.
Masalan, 1.3.16-rasmda chiqish klemmalarida o’n oltilik 003F songa mos keluvchi ikkilik son o’rnatilgan.
Signallarning boshlang`ich (Initial) va so’nggi (Final) nomerlarini o’rnatish va kerakli signalni topish uchun Address blokidan foydalaniladi. Address blokida tahrir qilinadigan (Edit) va chiqishdagi (Current) signallarning adreslarini ham o’rnatish mumkin.
Odatda, generatorning oldingi front bo’yicha ichki (Internal) sinxronizatsiyasi (Trigger) va mantiqiy signallarni tsiklik berish rejimidan (Cycle) foydalaniladi. Sinxronizatsiya uchun berilgan (Frequency) chastotali ma`lumotlar tayyorligining mantiqiy (Data ready) signalini ham berish mumkin.
Mantiqiy signallar analizatori (Logic Analzer) (1.3.17-rasm) ikkilik kodlarni aks ettirish uchun mo’ljallangan. Mantiqiy signallarni to’g`ri ko’rsatish uchun Set knopkasini bosib asbobning ichki chastotasini mantiqiy signallar generatorining chastotasidan yuqoriroq qilib qo’yish va impulslar sonini (Clock per division) 1-3 olish kerak. Asbobda kursor yordamida siljitiluvchi ikkita vizir liniya bor.
1.3.17-rasm. Mantiqiy signallar analizatori (Logic Analzer)
Mantiqiy o’zgartkich (Logic Converter) (1.3.18-rasm) kombinatsion sxemalar bilan amallar bajarish uchun mo’ljallangan. Uning yordamida quyidagi o’zgartirishlarni amalga oshirish mumkin:

• 
  haqiqiylik jadvalini mantiqiy funktsiyaga;
  
• 
  mantiqiy funktsiyani haqiqiylik jadvaliga;
  
• 
  haqiqiylik jadvalini qurilma sxemasiga;
  
• 
  qurilma sxemasini haqiqiylik jadvaliga;
  
• 
  mantiqiy funktsiyani qurilma sxemasiga;
  
• 
  mantiqiy funktsiyalarni soddalashtirish va h.k.
  

1.3.18-rasm. Mantiqiy o’zgartkich (Logic Converter)

Masalan, 1.3.18-rasmda mantiqiy o’zgartkichning oynasida A va B kirishlarga ega bo’lgan kombinatsion qurilmaning haqiqiylik jadvali va hosil qilingan mantiqiy funktsiya ko’rsatilgan. Mantiqiy funktsiyani SIMP yozuviga ega bo’lgan knopkani bosish yo’li bilan soddalashtirish mumkin. Ularga mos keluvchi qurilmalarning sxemalari yoki tugmalarni bosish yo’li bilan hosil qilinadi.

1.3.19-rasm. Mantiqiy o’zgartkich yordamida hosil qilingan sxemalar

XULOSA
Bugungi kunda innovatsion rivojlanish yo‘lidan jadal borayotgan mamlakatimizda barkamol avlod tarbiyasi, ma’rifatli va yuksak ma’naviyatli fuqarolarni yetishtirish davlatimiz siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. Multisim dasturiy taminoti yordamida ushbu fanni o‘rganish talabalarga osonroq bo‘ladi, chunki dasturda barcha turdagi mikrosxemalarning rusumlari va o‘lchov asbob uskunalari mavjud. Talaba faqatgina laboratoriya ishini dars mobaynida bajarmay balkim uyda ham o‘zlari mustaqil ravishda bajarishlari ham mumkin, dastur yordamida proffesor o‘qituvchilar tomonidan beriladigan mustaqil ishlar, uy ishlari, kurs ishlari va talabalarning shaxsiy ishlanmalari yaratish imkoniga ega bo‘ladilar.