Kirish qismi

XALQARO ISHCHI KUCHI MIGRATSIYASINING OMILLARI, 
OQIMLARI VA SABABLARI
 
 
 
 
 
 
Ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi, 
ya’ni mehnatga layoqatli aholini ish qidirib 
bir mamlakatdan boshqa bir mamlakatlarga 
kо‘chib yurishi tashqi iqtisodiy aloqalarning 
muhim 
shakllaridan 
biri 
hisoblanadi. 
Insoniyat tarixida odamlarning katta-katta 
guruhlarini 
u 
yoki 
bu 
mamlakatga 
kо‘chishlari bilan bog‘liq voqea-hodisalarga 
boy 
- 
g‘arbiy Yevropa mamlaktlari 
tomonidan 
Shimoliy 
Amerikaning 
о‘zlashtirilishi, 
Britaniya 
orollaridan chiqqanlarning Avstraliya qit’asini egallashlari, Xitoydan Janubiy Osiyo 
mamlakatlariga ommaviy kо‘chishlar, Shimoliy va Janubiy Amerikaga Afrikadan 
qora tanli qullarni tashib keltirishi bir qator hozirig rivojlangan davlatlarning 
vujudga kelishi va yuksalishiga sabab bо‘lgan (AQSH, Kanada, Avstraliya, yangi 
sanoatlashgan mamlakatlar) jahon iqtisodiyoti rivojlanishining barcha bosqichlarida 
ishchi kuchi migratsiyasi jarayoni yuz berib keldi. Ayniqsa ikkinchi jahon urushidan 
sо‘ng 
yanada 
kuchaydi. 
Hozirgi paytda statistik ma’lumotlarga qaraganda dunyoda har bir о‘n oiladan biri 
kо‘chib yuradi, ulardan tashqari 3g‘4 qismi ishchi kuchi migratsiyasiga tо‘g‘ri 
keladi. Dunyo bо‘yicha bunday ishchi kuchlarning umumiy soni 25 mln. kishiga 
yaqin. Ishlab chiqaruvchi kuchlar rivojlanishining hozirgi darajasi jamiyatning 
ijtmioiy-iqtisodiy munosabatlarida ishchi kuchining о‘rni va ahamiyati 
tubdan о‘zgartirib yubordi, davlatlararo aloqalar madaniyatini sifat jihatidan yangi 
pog‘onaga kо‘tardi. Xalqaro mehnat bozori bu ishchi kuchi iste’molchialari va ularni 
yetkazib beruvchilar о‘rtasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi mexanizm 
hisoblanadi. Ma’lumki, jahon mehnat bozoridagi vaziyat boshqa barcha bozorlar 
kabi talab va taklif asosida ani
qlanadi hamda bir qator kishilar bilan belgilanadi. 
Bu omillar shartli ravishda iqtisodiy, demografik, siyosiy omillarga bо‘linib, 
ular о‘zaro bog‘langan. Bular orasida iqtisodiy omillar sanaladi, chunki qolgan 
barcha omillar pirovardida iqtisodiy oqibatlarga olib keladi. Chunonchi 
mamlakatdagi ishchi о‘rinlariga nisbatan aholining tez sur’atlar bilan о‘sishi. 
Iqtisodiy omillar deganda har bir davlat iqtsiodiy tushunchasi mustahkamligi 
uning о‘sish darajasi va rivojlanish kо‘lami tushuniladi. Dunyoning turli 
mintaqalarida iqtisodiy imkoniyatlar mehnat sharoitlari va ish haqi о‘rtasida yuzaga 
kelgan sezilarli farq ishchi kuchlarini mamlakatlararo kо‘chib yurishiga sabab 
bо‘luvchi muhim omil bо‘lib hisoblanadi.

---