Kirisiw Modellestiriw tiykarları

Modellestiriw tiykarları.
Model (lat. modulus-ólshew, norma )-qandayda bir ob'yekt yamasa ob'yektler sistemasınıń obrazı yamasa úlgisi bolıp tabıladı. Modeldiń ámeliylik xarakteri túrli kóriniste kórinetuǵın bolıwı múmkin. Mısalı, tájiriybe ótkeriw dawamında paydalaniletuǵın ásbaplardıń anıqlıǵı alinip atrģan nátiyjesiniń anıqlıǵına tásir etedi. Modellestiriw- biliw obyektleri (fizikalıq qubılıs hám processler) di olardıń modelleri járdeminde nátiyjeni ámelde qollanıw qılıw ámeldegi predmet hám hádiyselerdiń modellerin soǵıw hám úyreniw bolıp tabıladı. Modellew usılınan házirgi zaman páninde keń paydalanılıp atır. Ol ilimiy izertlew procesin jeńillestiredi, birpara jaǵdaylarda bolsa quramalı obyektlardi úyreniwdiń birden-bir quralına aylanadı. Modellerdi tańlaw qurallarına qaray olardı úsh gruppaǵa ajıratıw múmkin. Bular abstrakt, fizikalıq hám biologiyalıq gruppalar. Abstrakt modeller qatarına matematikalıq, matematikalıq -logikalıq hám sol sıyaqlı modeller kiredi. Fizikalıq modeller qatarına kishilestirilgen maketlar, túrli ásbap hám qurılmalar, trenajerler hám sol sıyaqlılar kiritiledi. Modellestiriw yamasa modellewdiń rásmiy máselelerin úyrenetuǵın hám izertlew etetuǵın pútin teoriya bar.Házirgi kúnde kompyutyerda modellestiriw texnologiyası ámeldegi bolıp, onıń maqseti átirapimizdi qorshap turǵan tábiyaat, ol jaǵdayda júz beretuǵın hádiyse, waqıyalardı hám jámiyettegi ózgerislerdi aniqlaw, tusinip jetiw procesin zamanagoy usıllar jardeminde tezlestiriw bolıp tabıladı. Abstrakt obyekt, alıs jaylasqan obyektler, júdá kishi kólem degi obyektlardi úyreniwde modellestiriwdiń áhmiyeti úlken. Modellestiriw usılınan fizika, astronomiya, biologiya, ekonomika pánlerinde obiyekttiń tek málim ózgeshelik hám múnasibetlerin anıqlawda da paydalanıladı. Modellerdiń mazmunı menen qısqasha tanısıp shıǵamız.

1. 
   Fizikalıq model. Tekserilip atrģan processtiń tábiyatı hám geometriyalıq dúzilisi túp nusqadaǵı sıyaqlı, biraq odan muǵdar (ólshemi, tezligi, kólemi) tárepinen parıq etetuǵın modeller, mısalı, samolyot, keme, avtomobil, poyezd, GES hám basqalardıń modelleri fizikalıq modelge mısal boladı.
   
2. 
   Matematikalıq modeller tiri organizmlerdiń dúzilisi, óz-ara baylanısı, wazıypasına tiyisli nizamlıqlardıń matematikalıq hám logikalıq -matematikalıq xarakteristikaınan ibarat bolıp, tájiriybe maǵlıwmatlarına kóre yamasa logikalıq tiykarda dúziledi, keyininen tájiriybe jolı menen tekserip kóriledi.
   

Matematikalıq modellestiriw anıq pánlerdegi túrli ámeliy máselelerdi sheshiwde tabıs menen qollanıp kelinip atır. Matematikalıq modellestiriw usılı máseleni xarakterleytuǵın ol yamasa bul shamanı muǵdar tárepten ańlatıw, keyininen baylanıslılıǵın úyreniw múmkinshiligin beredi. Usıl tiykarında matematikalıq model túsinigi jatadı. Matematikalıq model dep úyrenilip atırǵan obyektti matematikalıq formula yamasa algoritm kórinisinde kórsetilgen xarakteristikaları arasındaǵı funksional baylanısıwǵa aytıladı. Matematikalıq modellewde berilgen fizikalıq processlerdiń matematikalıq ańlatpaları modellestiredi. Matematikalıq model sırtqı dúnyanıń matematikalıq belgiler menen kórsetilgen qanday da hádiyseler klasınıń ámeliy xarakteristikası bolıp tabıladı. Matematikalıq model sırtqı dúnyanı biliw, sonıń menen birge, aldınan aytıp beriw hám basqarıwdıń kúshli usılı esaplanadı. Matematikalıq modeldi analiz qılıw úyrenilip atırǵan hádiysediń mánisine sińiw múmkinshiligin beredi. Hádiyselerdi matematikalıq model járdeminde úyreniw tórt basqıshda ámelge asıriladı. Birinshi basqısh - modeldiń tiykarǵı obyektlardi baylaw nızamlardı ańlatıw. Ekinshi basqısh - model degi matematikalıq máselelerdi tekseriw. Úshinshi basqısh - modeldiń qabıl etilgen ámeliyat kriteryaların qanaatlandiriwdi anıqlaw. Basqasha aytqanda, modelden alınǵan teoriyalıq nátiyjeler menen alınǵan obyektti baqlaw nátiyjeleri sáykes keliwi máselesin anıqlaw. Tórtinshi basqısh - úyrenilip atırǵan hádiyse haqqındaǵı maǵlıwmatlardı jıynash arqalı modeldiń náwbettegi analizin ótkeriw jáne onı rawajlandırıw, anıqlawtırıw. Sonday etip, modellestiriwdiń tiykarǵı mazmunın obyektti dáslepki úyreniw tiykarında modeldi tájiriybe arqalı hám teoriyalıq analiz qılıw, nátiyjelerdi obyekt haqqındaǵı maǵlıwmatlar menen salıstırıwlaw, modeldi ońlaw (jetilistiriw) hám sol sıyaqlılar quraydı. Matematikalıq model dúziw ushın daslep másele rásmiylestiriledi. Másele mazmunına uyqas halda zárúr belgiler kiritiledi. Keyininen shamalar arasında formula yamasa algoritm kórinisinde jazılǵan funksional baylanısıw payda etiledi.
Maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriw hám jaratıwdan aldın sol maǵlıwmatlar bazasına jaylastıriletuǵın informaciyalardıń ulıwma dúzilisi haqqında oyda sawlelendiriwge ıyelewi kerek. Maǵlıwmatlar bazasınan kerekli sorawlarǵa juwap alıw hám maǵlıwmatlarǵa túrli ózgertiwler kirgiziw ushın da onıń ulıwma dúzilisin biliw maqsetke muwapıq. Sebebi maǵlıwmatlar bazasında qanday maǵlıwmatlar bar ekenin bilsengizģana, olarǵa uyqas sorawlardı qoya alasız. Bir informaciyanı hár qıylı qurallar arqalı hám túrli formalarda ańlatıw múmkin. Informaciyalardı ańlatiwshı qurallar kompleksin maǵlıwmatlar modeli dep ataladı. Álbette, túrli adamlar sırtqı dúnyanı túrlishe aytadilar hám olar haqqında túrlishe bilimge iye boladı. Sol sebepli de haqıyqıy dúnya hám odaǵı hádiyselerdi aniqlawda túrlishe modellerden paydalanıladı. Modellestiriw yamasa modellewdiń rásmiy máselelerin úyrenetuǵın hám izertlew etetuǵın pútin teoriya bar. Házirgi kúnde kompyutyerda modellestiriw texnologiyası ámeldegi bolıp, onıń maqseti átirapimizni qorshap turǵan tábiyaat, ol jaǵdayda júz beretuǵın hádiyse, waqıyalardı hám jámiyettegi ózgerislerdi aniqlaw, tusinip jetiw procesin zamanagóy usıllar jardeminde tezlestiriw bolıp tabıladı. Kompyutyerda modellestiriw texnologiyasın ózlestiriw kompyuter sistemaların (dáldalshı qurılma retinde) jaqsı biliwdi hám ol jaǵdayda modellew texnologiyaların isleta alıwdı talap etedi. Maǵlıwmatlar modelleri forması qanday bolıwınan qaramastan tómendegi talaplardı orınlawı kerek:

1. 
   Ápiwayılıq. Maǵlıwmatlar modeli kem sandaǵı baylanısıwlı dúzılıw túrlerine ıyelewi kerek.
   
2. 
   Ayqınlıq. Maǵlıwmatlar modeli vizual (kózge kórinetuǵın, suwretlenetuǵın ) bolıwı kerek.
   
3. 
   Bólimlerge bóliniwi. Maǵlıwmatlar modeli maǵlıwmatlar bazasında ápiwayı orın almastırıw múmkinshiligine ıyelewi kerek.
   
4. 
   Orın almastırıw. Maǵlıwmatlar modeli ózine uqsas modeller menen almastıriw múmkinshiligine iyelewi kerek.
   
5. 
   Erkinlik. Maǵlıwmatlar modeli anıq bólekshelerin ģana óz ishine almasligi kerek.