Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
97
www.elkhan-suleymanov.az
mövcüd  olan  vəziyyətin  bərpa  edilməsi  tam  ödəmə  üçün 
kifayət deyil. Belə ki, bu cür əməllər tək maddi zərərin vurulma-
sı ilə məhdudlaşmır, onlar eyni zamanda əlavə mənəvi zərərin 
vurulması  ilə  müşayiət  olunur.  Odur  ki,  BMT  Baş Assamble-
yasının  56/83  saylı  “Beynəlxalq  hüquqazidd  əməllərə  görə 
dövlətlərin məsuliyyəti” qətnaməsinə əlavənin 31-ci maddəsinə 
əsasən  məsuliyyət  daşıyan  dövlət  beynəlxalq  hüquqazidd 
əməllərə görə vurduğu zərəri ödəməlidir və bu zərər hüquqa-
zidd əməllər nəticəsində vurulmuş istənilən maddi və mənəvi 
ziyanı  özündə  əks  etdirir.  Bundan  başqa,  həmin  “Beynəlxalq 
hüquqazidd  əməllərə  görə  dövlətlərin  məsuliyyəti”nin  34-cü 
maddəsinə əsasən beynəlxalq hüquqazidd əməllər nəticəsində 
meydana gəlmiş hüquq pozuntularının nəticələrini bütövlükdə 
aradan  qaldırmaq  üçün  ödəmə  ya  ayrı-ayrı  formaların  və  ya 
bütün  formaların  tətbiq  edilməsini  tələb  edə  bilər.  Bu  pozul-
muş  beynəlxalq  öhdəliyin  xarakterindən,  həmçinin  vurulmuş 
zərərin növündən və miqdarından asılıdır. Ödəmə formasının 
seçilməsi  eyni  zamanda  zərərçəkmiş  tərəfin  əsaslandırılmış 
istəyindən asılıdır.
BMT Baş Assambleyasının “Beynəlxalq hüquqazidd əməllərə 
görə  dövlətlərin  məsuliyyəti”  qətnaməsinə  əlavənin  35-ci 
maddəsində göstərilir ki, beynəlxalq hüquqazidd əməllərə görə 
məsuliyyət daşıyan dövlət restitusiyanın həyata keçirilməlidir. 
Belə  ki,  restitusiya  hüquqazidd  əməlin  törədilməsinə  qədər 
mövcüd olan vəziyyətin bərpa edilməsini özündə ehtiva edir. 
Bu isə restitusiya vasitəsilə əvvəlki maddi vəziyyətin və qeyri-
maddi hüquqların bərpa edilməsi deməkdir. 
Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağ-
lı  Ermənistanın  hüquqazidd  əməli  nəticəsində  Azərbaycana 
vurulmuş zərərin restitusiya formasında ödənilməsi bütün iş-
ğal olunmuş Azərbaycan ərazilərinin qaytarılması, Ermənistan 
əsirliyində saxlanılan azərbaycanlıların azad edilməsi, onların 
insan hüquqlarından istifadə edə bilməsi, məcburi köçkünlərin 
əvvəlki yaşayış yerlərinə qayıda bilməsi, əmlakının qaytarılma-
sı və s. deməkdir. Bundan əlavə, restutisiya Ermənistan tərəfinin 

---