Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
83
www.elkhan-suleymanov.az
7. Ermənistanın işğalı nəticəsində Azərbaycana 
dəymiş maddi zərərin ümumi miqdarı
Ermənistanın silahlı təcavüzü və 20% Azərbaycan ərazisinin 
işğalı nəticəsində on minlərlə Azərbaycan vətəndaşı həlak olmuş, 
güllə və qəlpə yaraları nəticəsində müxtəlif dərəcəli əlilə çev-
rilmiş və şikəst olmuşdur. Bununla yanaşı, təcavüz nəticəsində 
yüz minlərlə vətəndaş öz doğma yurdundan didərgin düşərək, 
öz hüquq və azadlıqlarından məhrum edilmiş məcburi köçkün 
halına  düşmüş,  ölkədə  fövqəladə  humanitar  vəziyyəti  yaran-
mış,  minlərlə  azərbaycanlı  indiyədək  və  itkin  düşmüş  hesab 
edilir. Təcavüzün nəticələri heç bir Azərbaycan ailəsinə təsirsiz 
ötüşməmiş, demək olar ki, hər bir Azərbaycan ailəsinin üzvü 
Dağlıq Qarabağ müharibəsinin qurbanına çevrilmişdir. Belə bir 
şəraitdə, ölkədə yaranmış psixoloji və mənəvi durumu hər han-
sı bir vahid ilə qiymətləndirmək qeyri-mümkündür.
Bununla  yanaşı,  təcavüz  nəticəsində  Azərbaycan  xalqının 
milli  mədəniyyət  abidələri  qəddarcasına  dağıdılmış  və  dün-
ya  xalqları  mədəniyyətinin  tərkib  hissəsi  olan  Azərbaycan 
mədəni irsinə əvəzolunmaz zərər vurulmuşdur. Bu abidələrin 
qiymətlərini və onların dağıdılaraq məhv edilməsi nəticəsində 
Azərbaycan  xalqına  dəymiş  mənəvi  zərərin  miqyasını  təyin 
etmək praktiki olaraq mümkün deyil.
Silahlı təcavüz zamanı və o dövrdən keçən müddət ərzində 
işğal  altında  olan  Azərbaycan  ərazilərində  Ermənistanın 
cinayətkar fəaliyyəti nəticəsində regionun təbii sərvətləri talan 
edilmiş,  bu ərazilərdə mütəmadi olaraq yanğınlar törədilmiş, re-
gionun flora və faunasına, onun bioloji müxtəlifliyinə, bölgənin 
ekoloji durumuna bərpa edilə bilməyəcək zərər vurulmuşdur. 
Ermənistanın cinayətkar fəaliyyəti nəticəsində bölgəyə vurul-
muş  bu  zərəri  hazırda  tam  dolğunluğu  ilə  qiymətləndirmək 
mümkün deyil. 
Silahlı  təcavüz  və  işğal  nəticəsində  Azərbaycan  əhalisinə 
vurulmuş mənəvi zərərlə yanaşı, ölkəyə çox böyük miqdarda 

---