Kokanduni uz

Tayyorlov sinf
 - 
ishning birinchi bosqichi, so‘zning tovush tuzilishi ustida olib boriladi.
Bu bosqichda bolalardan 17 ta asosiy tovushlarni aniq talaffuz qilinadi, biroq tovushlarni 
boshqa tovushlar bilan almashtirish (tovushlarni oldindan qisqartirilgan tizimi bo‘yicha) 
mumkin. 

---

428
www.
kokanduni.uz 
O‘qitishda so‘z va jumlalar ustidagi ish bilan birga ovoz va nutqiy nafas ishlari ham 
kiritiladi. Bular ya’ni: normal tembrni ishlat
ish, ovozni normal kuchi va ba-
landligi, so‘zlashuv 
urg‘ularga ko‘ra ovoz kuchining o‘zgarishi, biron
-
bir so‘z, jumla hosil qilinadigan 4
-5 ta 
bo‘g‘inni (bir nafasda) qo‘shib aytish kiradi. 
Ishning ikkinchi bosqichi, (1-2- 
sinf) so‘zning tovush tarkibidan
asta-
sekin so‘z
ni ishlab 
chiqilishini aniqlashda va oldindan qilingan tovushlar almashinishni yo‘qo
-tishdan iborat. 
Shunday qilib, talaffuzga o‘qitish dasturi quyidagi bo‘limlarga bo‘linadi:
1. Nutqiy nafas.Ishning tarkibi- 
o‘quvchilardan nafasdan to‘g‘ri
foydlanish malakalarni 
bitta nafasda so‘z va qisqa jumlalarni ishlab chiqish, shuningdek, jumlalarni sintagmalarga 
bo‘lish malakalarini qayta ishlab chiqishni shakllantirishdan ibo
-rat. 
2. Ovoz.Ishning tarkibi 
–
normal tembrni qo‘pol o‘zgarishlarsiz ovozd
an normal kuch va 
balandlikdan foydalanish ko‘nikmalarini shaklantirish.
3. Tovushlar va ularni o‘qilishi. Ishning tarkibi –
ona tilidagi hamma tovushlarni gapira 
olish va so‘zlarda ularni o‘qiy olish malakalarini shaklantirish. Bunda kar o’quvchilar 
tovushlar tarkibini o
‘zlashtirishda aniq bir ketma –
ketlik kuzatiladi. 
4. So‘z ustidagi ish:
a) so‘zlashuv urg‘usi;
b) orfoepik qoidalarni o‘z ichiga oladi. Bu ish o‘quvchilarda so‘zlarni bog‘lab, tovush 
tarkibini saqlab, urg‘ularga e’tibor berib, 
shuningdek, ona tiliga xos orfoepik qoidalarga rioya 
qilib, to‘g‘ri talaffuz qilishni shakllantirishni ko‘zda tutadi.
5. Jumlalar ustidagi ish: 
a) logik urg‘u;
b) orfoepik qoidalar; 
v) nutq tempini o‘z ichiga oladi. Ishning tarkibi –
o‘qu
vchilarda jumlalarni normal 
tempda bir 
–biriga bog‘lab (1ta nafas chiqarishda yoki sintagmalarga bo‘lib), urg‘ularga e’tibor 
berib ishlab chiqish malakalarini shakllantirishdan iborat.