Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz tayyorlash – maktabdan tashqari muassasalar – ijtimoiy – huquqiy muhofaza tashkilotlari – mutasaddi tashkilot va idoralar – keng jamoatchilik. Mazkur zanjirning birontasida uzilish yoki tarbiyaviy ishlarda sustkashlikka yo‘l qo‘yilsa jamiyatda ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning paydo bo‘lishi uchun muhit vujudga keladi. Bunday holatning oldini olishda yuqoridagi hamkorlik zanjiri sub’ektlaridan barkamol shaxsni tarbiyalashning quyidagi tamoyillariga amal qilish taqozo etiladi: • tarbiya jarayonini tashkil etishda uzviylik va uzluksizlikni ta’minlash; izc hillik, tizimlilik, bosqichma-bosqichlik; demokratlashtirish, insonparvarlashtirish; • tarbiyada ob’ekt - sub’ekt emas, sub’ekt - sub’ektlilikni ta’minlash; nazariyaning amaliyotga mosligi va aksi; • bola shaxsiga qo‘yiladigan tarbiyaviy talabning bir xilligi; tarbiyaviy ish mazmuni, shakl, metod va vositalarining bola shaxsi qiziqishi, mayli, intilishi, yosh va psixologik xususiyatiga mosligi; • tarbiya mazmunida umuminsoniy va milliy qadriyatlar mushtarakligini ta’minlash; • tarbiyaviy ishlarni maqsad sari yo ‘naltirish, r ejali tarbiyaviy dastur asosida tashkil etish; tarbiyaviy ishlarni tashkil etishni boshqarishda adolatlilik, demokratik yondashuv; • tarbiyaviy tadbirlarni uyushtirishda bola shaxsiga differensial munosabat; tarbiyada kommunikativlik; • tarbiyaviy ish natijalarini doimiy kuzatish, nazorat qilish, monitoring olib borish va boshqalar. Oilada kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarni ijtimoiy hayotga moslashtirishning asosiy omillaridan biri bolani erkin muloqot, aqliy hatti-harakat, qobiliyat va iqtidorini namoyon etish va mustaqil bo‘lishga o‘rgatishdir. Ushbu toifa bolalar jamoasi uchun ota -onalar, atrof- muhit, qiziqishlariga ko‘ra soha mutaxassislari kuchli na’muna manbai sanaladi. Bolaning motivatsiyasi va ruhiy holati unga bo‘lgan munosabatga bog‘liq. Oilad a ota-onalar, keng jamoatchilik, o‘qituvchilar bunday bolalarning ijtimoiy, emotsional, intellektual rivojlanishi bilan bog‘liq ta’lim -tarbiyaning interfaol shakl, metod va vositalaridan foydalanishlari ularni muvaffaqiyatli ijtimoiy hayotga moslashuviga yordam beradi. Shunday qilib, nogironligi bo‘lgan o‘smir bolalar bilan maqsadli reabilitatsion ishlar olib borilgan taqdirda ularning jamiyatga uyg‘unlashuviga erishiladi. Ikkinchi bob «Oilada nogironligi bo‘lgan o‘smirbolalarni ijtimoiy hayotg a moslashtirishni takomillashtiruvchi korreksion tizimi» deb nomlangan bo‘lib, mazkur bob nogironligi bo‘lgan kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarni ijtimoiy hayotga moslashtirishning mazmuni, ijtimoiy moslashtirish modeli, hamkorlik asosida ushbu toifada gi o‘smir bol alarni ijtimoiy hayotga moslashtirishning samarali shakl, metod va vositalari o‘z ifodasini topgan. Oilada kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalarni ijtimoiy hayotga tayyorlashda oiladagi barqaror munosabatlar muhiti (oilaviy qadriyatlar, mehnatsevarlik orqali tarbiyalash, ijobiy ahloqiy vaziyat ustuvorligi, bolalar bo‘sh vaqtini to‘g‘ri tashkil etish, ijtimoiy -kasbiy savodxonlik) eng muhim pedagogik-psixologik shartlardandir. Kar va zaif eshituvchi o‘smir bolaning ijtimoiy hayotga tayyor bo‘lishi sog‘lom bo lalar ijtimoiylashuvi kabi shaxsiy (ichki) omillar ta’sirida amalga oshirilishi tabiiy. Chunki sog‘lom bolalar kabi kar va zaif eshituvchi o‘smir bolalar ham hayotining dastlabki yillarida oilaning ta’siriga sezuvchan bo‘ladilar. Tadqiqot davo mida oilada ka r va zaif eshituvchi o‘smir bolani ijtimoiylashtirishga yo‘naltirilgan hayot tarzini turli mezonlar bilan ifodalab beruvchi omillarni shartli ravishda ijtimoiy- ma’naviy, iqtisodiy, estetik -gigienik va nasl salomatligi guruhlarga turkumlandi. Ijtimoiy- ma’n aviy omil. Kar va zaif eshituvchi bolalarda shaxs sifatlarini shakllantirish, ularda kommunikativlik, o‘zini namoyon qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishda milliy urf - odatlar, umuminsoniy qadriyatlar asosidagi oiladagi sog‘lom ma’naviy muhit, ota-ona va |