Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz xususiyatlarni rivojlantiruvchi milliy x alq o‘yinlaridan foydalanish tarbiyada ko‘zlangan maqsadga yetish imkonini tezlashtiradi. Bunday o‘yinlarda kichkintoylar mo‘ljal olishni, izchil harakat qilishni va muayyan vaqt davomida ish bajarishni o‘rganadilar. Harakat faoliyati tarzidagi harakatli o‘yinlarning muayyan o‘ziga xos xususiyati ham mavjuddir: u boladan signallarga tez reaksiya berishni ham, o‘yin vaziyatini kutilmaganda o‘zgartirib turishni ham taqazo etadi . O‘yin chog‘ida vujudga keladigan har turl i vaziyatlar bolaning harakatlari harakt eri va yo‘nalishida zarur o‘zgartirishlar qilishni, uning muskul kuchlarini muayyan tomonga qarab lozim darajada o‘zgartirish zaruratini vujudga keltiradi.Bunday faol ravishda amalga oshiriladigan harakatli faoliyat tarbiyalanuvchilarning nerv sistemasini pishitadi, ulardagi qo‘zg‘alish va tormozlanish jarayonlarini takomillashtirib muvozanatga keltirib boradi, shuningdek ularda kuzatuvchanlik, topqirlik, o‘zgarib turgan atrofdagi shart - sharoitlarda mo‘ljal ola bilish, og‘ir vaziyatdan chiqib ketish yo‘lini qidirib topish, tez bir qatorga kelish va uni ijro etish, bunda jasurlik, chaqqonlik, tashabbus ko‘rsatish, maqsadga erishish yo‘lida harakat qilishning zarur usulini mustaqil ravishda tanlay bilish singari fazilatl arni tarbiyalashga yordam beradi.Xalq o‘ yinlarining donoligi shundaki, ularda hozirgi davrda yosh avlod jismoniy tarbiyasida dolzarb va samarali bo‘lgan vositalar, usullar, shakl va uslublar saqlanib qolgan.Ushbu ishning dolzarbligi shundaki, so‘nggi yilla rda ilgari umume’tirof etilgan ko‘plab madaniy an’analar yo‘qoldi, insonga butun umri davomida hamroh bo‘lgan ko‘plab marosimlar va urf - odatlar o‘tib ketdi. Bugungi kunga qadar ko‘plab xalq o‘yinlari unutilgan, ularning qoidalari yo‘qolgan.Shu bois ham xalq o‘yinlarini o‘ynash juda ham muhim masaladir. Xulosa qilib aytish mumkinki, milliy xalq o‘yinlaridan foydalanishda, ularni qo‘llashda shuni hisobga olish kerakki, bu yoshdagi tarbiyalanuvchilar aniqlikni talab etadigan mayda harakatlarga qaraganda keng, kuchli harakatlarga ancha moyil bo‘ladil ar. Buni tarbiyalanuvchilar yosh davrlarini ishlab chiqqan buyuk pedagog YA.N.Komenskiy ham o‘z vaqtida ta’kidlagan edi.Umuman bu yoshda tarbiyalanuvchilar juda ham harakatchanligi bilan ajralib turadi. Harakatchanlik esa maxsus, oqilona tashkil etilishni, harakatga soluvchi yurish- turish shakllarining to‘g‘riligini talab etadi.Milliy o‘zbek o‘yinlarini yoshlar, ayniqsa, maktab, maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchilari sevib, maroq bilan o‘ynamoqdalar. Bunday o‘yinlar jismoniy tarbiya darslarida yoki maktab gacha ta’lim tashkilotlaridagina emas, balki hovlilar va bog‘, parklarda dam olish soatlarida o‘ynalsa juda yaxshi bo‘lardi.Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ham mashg‘ulotlarni milliy o‘yinlarga bog‘lab tashkillansa , nur ustiga a’lo nur bo‘lar edi.Shuning uchun xalq milliy harakatli o‘yinlariga e’tiborni kuchaytirish zaruriyati yanada yaqqol ko‘rinmoqda. Qadriyatlarga e’tibor qaratish Sharq xalqlari madaniyatining juda ko‘p unsurlarini saqlab qolishga va ulardan am aliy faoliyatda foydalanishga imkoniyat yaratiladi. Qadimgi mahalliy xalqlarimiz uchun an’anaviy milliy o‘yinlar va milliy bellashuvlar qachonlardir ular hayotining ajralmas bir qismi bo‘ lgan, ular xalq marosimlarida, rasm- rusumlarda va urf-odatla rda mustaqil bir soha sifatida faoliyat ko‘rsatib kelgan, mutahkam o‘rin olgan.Yosh avlodning jismoniy jihatdan to‘kis, sog‘lom, mehnatga va Vatanni himoya qiluvchi tarzida o‘sishidan xalq ham, jamiy at ham manfaatdor. Buning uchun maktabgacha yoshdagi tarb iyalanuvchilar jismoniy madaniyat bilan chuqur shug‘ullanishlari, turli milliy o‘yinlardan foydalanish mahoratini egallashlari kerak bo‘ladi. Bu esa yosh avlod tarbiyasini yanada kuchaytirish, ularni o‘z xalqi, mustaqil davlati va jamiyati oldidagi burchin i his etish ruhida tarbiyalashdek g‘oyat muhim vazifalar bilan bog‘liqdir. Yuqoridagi xulosalardan kelib chiqqan holda quydagi takliflarni berishimiz mumkin. 1.Mashg‘ulotlar davomida xalq milliy o‘yi nlarini mujassam ettiruvchi faoliyat ishlanmalar ishlab c hiqish lozim. Bunda eng xavfsiz o‘yinlarni tanlash va yosh guruhiga moslash asosiy vazifa hisoblanadi. |