Kokanduni uz

Аhmad Farg‘oniy
buyuk uyg‘onish davrida Farg‘onada tavallud topgan bo‘lib, uning 
unumli va sermas
ʼ
ul ilmiy faoliyati a
rab xalifaligi mintaqasidagi Damashq va Bag‘dod 
shaharlari bilan b
og‘liqdir.

---

339
www.
kokanduni.uz 
Qomusiy olim Аhmad Farg‘oniyning ilmiy
-
ijodiy faoliyati, qaysi sohada bo‘lmasin, ishni 
boshlashdan oldin maqsad va keyin vazifani belgilashdan iboratligi xarakterli holdir. Uning 
asarlari jahonning turli tillarida bir necha bor qayta tarjima qilingan. 
Аhmad Farg‘oniy tinimsiz samarali ilmiy mehnati va faoliyati tufayli buyuk 
falakiyotshunos sifatida ilmi riyoziyot va jug‘rofiya
sohasida katta obro‘ qozondi.
Аhmad Farg‘oniyning ilmi
y-nazariy ijodi hatto Ptolomeydek buyuk olimning falakiyot 
ilmiga 
bag‘ishlangan “Аlmajistiy” nomli kitobiga sharxlar yozishga izoh va qo‘shimchalar 
kiritishga imkon berdi. Uning falakiyot ilmiga doir a
sari so‘ngida jug‘rofiy joylar jadvali o‘rin 
olgan. Аhmad Farg‘oniyning asarlari o‘zidan keyingi dunyo olimlariga qo‘llan
ma sifatida 
xizmat qildi va xizmat qilmoqda. Shuning uchun ham u buyuk muallif va pedagogdir. 
Imom Ismoil al-Buxoriy 
insoniyat madaniya
tiga benazir hissa qo‘shgan, zaminu
-
zamonlarda barcha avlodlarga ma
ʼ
naviy ozuqa baxsh etgan Imom al-Buxoriy axloq va odobga 
oid hadislar mujassamlangan, ahamiyatiga ko‘ra Qurʼ
oni karimdan keyingi ikkinchi diniy 
manba deb e
ʼtirof etilgan “Аl
-Jome
ʼ
as-
Saxih”
kitobidan keyin yaratgan “Аl
-adab al-
mufrad” 
(“Аdab durdonalari”) asarida axloqiy qadriyatlarni bayon etadi.
Imom Ismoil al-
Buxoriy ushbu asarlarida axloq, odob haqida so‘z yuritar ekan, 
odamlarni ota-
onaga hurmatda bo‘lishga, onani eʼ
zozlashga, mehr-oqibatli, pok va iymonli 
bo‘lishga daʼ
vat etadi, yaxshilik qilish insonning muqaddas burchi ekanini ta
ʼ
kidlaydi. 
Ajdodlarimiz 
o‘z asarlarida yoshlarning kasbiy mehnat ta’limi va tarbiyasiga juda katta 
etibor berganlar. Ular kasb-
hunar ta’limiga ta’lim va tarb
iyaning zaruriy tarkibiy qismi 
sifatida yondashganlar va uni aqliy, jismoniy va ma`naviy tarbiya bilan birga olib borish zarur, 
deb hisoblaganlar.
Umuman, ulug‘ yurtdoshimiz Imom Ismoil al
-Buxoriy butun umrini umuminsoniy 
axloqiy qadriyatlarni tiklash, mustahkamlash va kelgusi avlod uchun tuhfa qilib qoldirish, 
butun dunyo musulmonlarida axloqi karima va odobi haqida olijanob xislatlarni tarkib 
toptirishga bag‘ishladi. Ularni pokizalikka, iymonli, eʼtiqodli, sof vijdonli va insofli bo‘lishga 
da
ʼvat etdi. Ulug‘mutafakkirning axloq
-odob va ta
ʼ
lim-tarbiyaga oid pand-nasihatlari va 
o‘gitlari mustaqilligimizni mustahkamlash, yosh
avlodni illatli va qabih yo‘llardan qaytarishda, 
shubhasiz, o‘z ijobiy taʼ
si
rini ko‘rsatadi, albatta.