Kokanduni uz

 
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1.
 
Sh.M.Mirzitoyev "Erkin va farovon demokratik O
ʻ
zbekiston davlatinibirgalikda barpo 
etamiz" T 2016.
 
2.
Sh.M .Mirziyoyev "Yangi strategiyasi" T 2021. 
3.
Z.T.Nishonov,G.K.Alimov,A.R.Turg
ʻ
unboeva,M.H.Asranboeva "Bolalar psixologiyasi va 
psihodiagnostikasi" Toshkent - 2017. 
4.
"Ilk qadam " davlat dasturi 2018-2022. 
 
 
 
 
 
 

---

546
www.
kokanduni.uz 
INKLYUZIV TA’LIMNING O’ZBEKISTONDAGI RIVOJLANISHI
 
 
Yo’ldasheva Marg’iyona Asrorxon qizi
 
Qo’qon universiteti boshlang’ich talim
 
1-kurs talabasi,
Teshaboyeva Feruza
Inklyuziv ta’lim o’qituvchisi 
 
 
Annotatsiya: 
Inklyuziv talimning o’zbekistondagi rivojlanishi. O’zbekistonda inklyuzif 
ta’limga qanday qaror va qonunlar borligi. Bu yo’nlishga bizning maktab va maktabgacha 
ta’lim muas
sasalarimiz qanday tayyorlanyapti va qanday qulayliklar borligi. Inklyuziv 
ta’limning kamchiliklari va afzallik tomonlari
.
Kalit so’zlar:
Inklyuzi ta’lim, nogiron bolalar, sog’lom bolalar, teng huquqlik,imkoniyat, 
cheklanganlik,mutaxasis,o’qituvchi, qonun
,rivojlantirish. 
Inklyuziv ta
ʼ
lim 
—
davlat siyosati bo
ʻ
lib, nogiron va sog
ʻ
lom bolalar o
ʻ
rtasidagi to
ʻ
siqlarni 
bartaraf etish, maxsus ta
ʼ
limga muhtoj bolalar o
ʻ
smirlar rivojlanishda uchraydigan nuqsonlar 
yoki iqtisodiy qiyinchiliklardan qat
ʼ
iy nazar ijtimoiy hayotga moslashtirishga yo
ʻ
naltirilgan 
umumta
ʼ
lim jarayoniga qo
ʻ
shishni ifodalovchi ta
ʼ
lim tizimidir. "Inklyuziv ta
ʻ
lim" atamasi 
fransuzcha „inclusif“ soʻ
zidan kelib chiqqan bo
ʻlib, „oʻz ichiga oladi“ deb tarjima qilinadi va 
maxsus ehtiyojlari bo
ʻ
lgan va shartli ravishda sog
ʻ
lom, ya
ʼ
ni sog
ʻ
ligi cheklanmagan 
odamlarning birgalikdagi ta
ʼ
limini anglatadi. Inklyuziv ta
ʼ
limning mazmun mohiyati 
to
ʻ
g
ʻ
risidagi bilim va ma
ʼ
lumotlar hali jamiyatda yetarli emas. 
Inklyuziv ta
ʼ
lim alohida yordamga muhtoj bolalarni normal rivojlanishdagi bolalar bilan 
teng huquqlilik asosida ta
ʼ
lim tarbiya olishlarini ta
ʼ
minlaydi. Shuning uchun ham 
ahamiyatlidir. Inklyuziv ta
ʼ
lim olish jarayoni bir-biriga o
ʻ
xshamaydigan, intellektual,jismoniy 
va aqliy xususiyatlarga ega bo
ʻ
lgan odamlar maxsus bilimga muhtoj bo
ʻ
lmagan tengdoshlari 
bilan birgalikda zarur bilim va ko
ʻ
nikmalarni oladigan tarzda tashkil etiladi. Inklyuziy ta
ʼ
lim-
alohida ehtiyojli bolalar bilan sog
ʻ
lom bolalar uchun teng ta
ʼ
lim olish imkoniyatini yaratadi. 
UNICEF inklyuziv ta
ʼ
limni O
ʻ
zbekiston ta
ʼ
lim tizimiga kiritish masalalari bilan shug
ʻ
ullanadi. 
Inklyuziv ta
ʼ
lim vazifasi bolalarning qobiliyatlari va holatidan qat
ʼ
i nazar, ularning barchasiga 
sifatli ta
ʼ
lim taqdim etish. Shu bilan birga, inklyuzivlik tamoyili imkoniyatlari cheklangan 
bolalar ijobiy ruhiy va ijtimoiy rivojlanishga ega bo
ʻ
lishlari uchun oilada yashashlari va o
ʻ
z 
tengdoshlari bilan birga oddiy maktabda bilim olishlari lozimligini nazarda tutadi. Inklyuziv 
ta
ʼ
lim tizimi nogironlar aravachasidagi bola yaqin atrofda joylashgan maktabda ta
ʼ
lim olishi, 
o
ʻ
zlashtirishda qiynalayotgan bo
ʻ
lsa, o
ʻ
qish va yozishga o
ʻ
rganish uchun maxsus yordam olishi 
darslarga qatnamay qo
ʻ
ygan bolaga esa maktabga qaytish uchun tegishli yordam 
ko
ʻ
rsatilishini kafolatlaydi. 19-may kuni Oliy Majlis ilk bor inklyuziv ta
ʼ
lim tushunchasi 
kiritilgan yangi tahrirdagi „Taʼ
lim to
ʻ
g
ʻrisida“ gi qonun qabul qildi. Oʻ
zbekiston nogironlar 
assotsiatsiyasi mutaxassislar bilan birga qonun loyihasining inklyuziv ta
ʼ
lim tamoyillariga 
muvofiqligi bo
ʻ
yicha tahlil o
ʻ
tkazdi. Qonunning 20-moddasi olish imkoniyatini yaratadi. 
Qonunning 20- moddadasida Jismoniy, aqliy, sensor va ruhiy nuqsonlari bo
ʻ
lgan bolalar 
uchun ta
ʼ
lim tashkilotlarida inklyuziv ta
ʼ
limni tashkil etiladi. Inklyuziv ta
ʼ
limni tashkil etish 
O
ʻ
zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi tomonidan belgilanadi. Vazirlar Mahkamasi 
tomonidan 12.10.2021 yildagi «Alohida ta’li
m ehtiyojlari bo
ʻlgan bolalarga ta’lim berishga oid 
normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash to
ʻ
g
ʻrisida»gi 638
-son qaror qabul qilindi. 
Hujjat 13.10.2020 yildagi «Alohida ta’lim ehtiyojlari boʻlgan bolalarga ta’lim
-tarbiya 
berish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to
ʻ
g
ʻrisida»gi PQ
-4860-son qarorga 
muvofiq ishlab chiqilgan. 

---

547