2. Axloqiy hukm axloqiy xulq-atvorga to'g'ri keladimi?
2. Axloqiy hukm axloqiy xulq-atvorga to'g'ri keladimi?
Kohlberg hech qachon fikrlash va harakat qilish (biz nima deyishimiz va nima qilishimiz) o'rtasida birma-bir yozishmalar bo'ladi, deb da'vo qilmagan, ammo u ikkalasi bir-biriga bog'langan deb taxmin qiladi.
Biroq, Bee (1994) biz quyidagilarni hisobga olishimiz kerakligini ta'kidlaydi:
a) odamlar vaqt o'tishi bilan shakllangan odatlar.
b) odamlar vaziyatlarni ularning ishtirokini talab qiladigan deb biladimi.
c) o'zini tutishning o'ziga xos tarzda xarajatlari va foydalari.
Umuman olganda, Bee ta'kidlashicha, axloqiy xatti-harakatlar qisman axloqiy mulohazalar masalasidir. Bu, shuningdek, ijtimoiy omillar bilan bog'liq.
3. Adolat eng asosiy axloqiy tamoyilmi?
3. Adolat eng asosiy axloqiy tamoyilmi?
Bu Kohlbergning fikri. Biroq, Gilligan (1977) boshqalarga g'amxo'rlik qilish printsipi bir xil darajada muhimligini ta'kidlaydi. Bundan tashqari, Kolbergning ta'kidlashicha, erkaklarning axloqiy mulohazalari ko'pincha ayollarnikidan oldinroq bo'lgan.
Kohlberg tizimida qizlar ko'pincha 3-bosqichda (yaxshi bolalarga yoqimli qizlarga yo'naltirilganlik), o'g'il bolalar esa 4-bosqichda (qonun va tartib yo'nalishlari) tez-tez uchraydilar. Gilligan (484-bet) shunday javob beradi: "An'anaviy ravishda ayollarning yaxshiliklarini, ularning g'amxo'rligini va boshqalarning ehtiyojlariga nisbatan sezgirligini belgilaydigan xususiyatlar ularni axloqiy rivojlanishda nuqsonli deb hisoblaydi".
Boshqacha qilib aytganda, Gilligan Kohlberg nazariyasida jinsiy tarafkashlik mavjudligini da'vo qilmoqda. U qizlarning ijtimoiylashuvi bilan bog'liq bo'lgan ayollarga xos mehr-oqibat, sevgi va zo'ravonlik ovozini e'tiborsiz qoldiradi.
Gilligan, Kohlberg nazariyasida ayollar axloqiy muammolarga "adolat axloqi" nuqtai nazaridan emas, balki "g'amxo'rlik axloqi" dan kelib chiqishini hisobga olmagan degan xulosaga kelishdi, bu esa Kohlberg nazariyasining ba'zi bir asosiy taxminlarini shubha ostiga qo'yadi
