Kompyuter geometriyasi va grafikasi”

Savol va topshiriqlar.
1. Bir xil rangli zalivkalar
2. Однотонная заливка (Uniform Fill) dialog oynasi
3. Цвет (Color)paneli va Градиентные заливки(Fountain Fill) oynasi
4. Декоративные заливки oynasi
5. Двухцветные декоративные заливки oynasi
6. Полноцветные векторные и точечные заливки oynasi
7. Текстурные заливки oynasi
8. PostScript - заливки oynasi
9. Инструмент Интерактивная заливка (Interactive Fill) oynasi
10. Параметры обводки (Outline Pen) oynasi
11. Bitta obyektning parametrlarini boshqa obyektga o`tkazish.
Adabiyotlar
1. М. Н. Петров, В. П. Молочков, Компьютерная графика. Питер, 2003, 736 с.
2. М. Н. Петров,Компьютерная графика. Учебник – СПб: Питер, 2011, 536 с.


9-Amaliy mash’gulot
Mavzu: Qatlamlar bilan ishlash.
Maqsad: Corel DRAWda ishlashni o`rgatish.
Texnik va dasturiy vosita: Komyuter, videoproyektor, Plakatlar, Windows 7 OS va CorelDRAW dasturi
Amaliy mash’gulotbayoni.
Q atlam deganimizda obyektlar joylashtiriladigan прозрачную tekislik. Bu tekislikni barcha obyektlari bilan jilzitishga, o’chirishga,ekranda ko’rsatishga va bosmadan chiqarishga bo’ladi. CorelDraw dasturida hujjatlarni yoratganda tortta qatlom bo’ladi: birinchi qatlom– tasvirlanadigan (Layer 1), ekkinchisi – (Master Grid) tori uchun, uchincuisi - (Master Guides) yonalish ushun va tortinchi – «ish stoli » (Master Desktops) uchun. Yangi qatlamlarni qo’shish obyektlar bilan ishlashda qiyinchilik tugdirmaydi. Har bir sahifadagi qatlamlar soni bir xil parametrlarda va bir xil nomida bo’ladi. Agarda qandaydir qatlam bitta sahifada ko’rinmas holiga kelib qolsa boshqa sahifalardagi qatlomlar ham ko’rinmas bo’ladi. Shu bilan birga barcha sahifada qatlomlarning joylashish tartibi ham birdan o`zgaradi.
Qatlamlar bilan ishlashning Диспетчер объектов (Object Manager) paneli
Qatlamlar ustidagi hamma operatsyalar (yoratish, o’chirish, to’grilash va h.) Диспетчер объектов (Object Manager) paneli yordamida bajariladi.Bu ekranga menuning Окно\Панели типа Docker (Windows\Dockers) va Диспетчер объектов (Object Manager)buyruqlari bilan chaqiriladi. Panel sarlovhasi tagida turtta tugma joylashgan (chapdan ung tomonga):
1. Новый слой (New layer) tugmasi yangi qatlamni Слой (Layer) nomi va mos raham nomeri bilan qo’shadi.
2. Показать свойства объектов (Show Objects Properties) tugmasi obyektning xossalarini ko’rsatadi.
3. Для редактирования tugmasi barcha qatlamlar uchun tuzatish kiritish imkoniyati tugiladi agarda u uchirilgan bo’lsa faqat joriy qatlamda ishlashga bo’ladi.
4. Вид диспетчера слоёв (Layer Manager View) tugmasi qatlomlar dispetcherini ko’rinishini ko’rsatadi.
Piktogramma sichqonchani ung tomoni bilan chertilsa qatlamning xossasini bildiradigan menu chiqariladi, u yordamida qatlamni o’chirish yoki uning nomini o’zgartirish mumkin.
Yangi qatlam yaratish
Yangi qatlam Новый слой (New Layer) tugmasi yordamida yaratiladi. Foydalanuvchi hohlagancha qatlamlarni yaritish imkoniyatiga ega faqat chegaralanish komputer texnik parametrlariga bogliq bo’ladi.
Qatlamga nom berish. Yangi nom berish qatlam yaratilgan paytda beriladi,agarda qatlamga nom berilgan bo’lsa uni nomini o’zgartirish Переименовать (Rename) buyrugi bilan amalga oshiriladi.
Qatlamni joryi qilish. Hohlagan yangi yaratilga obyekt joriy qatlamga joylashtiriladi,shu sababli obyektni hohlagan qatlamga ochish uchun, bu qatlamni Диспетчер объектов (Object Manager) panelida qatlam nomiga sichqonch bilan chertib belgilash kerak. Qatlamning joriy ekanligini bilish ushun qatlam nomi rangiga qarash kerak, agar qizil rangda bo’lsa qatlam joriy deb tushiniladi.
Qatlamlarning joylashish tartibini o’zgartirish. Qatlamlarni tartibi Диспетчер объектов (Object Manager)dan o`zgartiladi, uning uchun kerakli qatlamlarni sichqonsha yordamida pastga yoki yoqariga surib urnini o’zgartirish mumkin.
Qatlamlarni o’chirish
Palitradagi ajratilgan qatlamni va undagi obyektlarni o’chirish quyidagicha bajariladi:
• tugmasini bosish orqali;
• Menudan Удалить (Delete) buyrugini bajarish orqali;
• Menudagi Диспетчер объектов (Object Manager) buyrigidan Удалить слой (Delete Layer) tanlanishi orqali Master Grid, Master Guides, Master Desktop- standart qatlamlarini uchirich mumkin emas.
Qatlamlarni fikserlash
Fikserlangan qatlam bitta butun hisoblanib unda joylashgan obyektlar ajratilmaydi, o’zgartirilmaydi, siljitilmaydi va uchirilmaydi. Fikserlanganlik belgisini Диспетчер объекта (Object Manager) panelidan qatlamlar satrida «kuk rangdagi qalam» joylashganligidan bilishga bo’ladi. Qatlamlarni fiksarlash uchun qalamning piktogrammasiga sichqoncha bilan chertish kifoya, qalam uzinig rangini o’zgartiradi. Ikkinch marta chertilsa fikserlash olinadi.
Qatlamlarni vaqtincha ekrandan olib qo’yish
Fikserlangan qatlamni muharrilashga mumkin emas. Qatlamda joylashgan obyektlar ekranda ko’rinish beradi.Agarda foydalanuvchiga bu qatlam kerak bo’lmasa uni olib ekrandan qo’yish mumkin. Bu uchun qatlamni ekrandan vaqtincha o`chirib qo’yish imkoniyatlari mavjud. Диспетчер объектов (Object Manager) panelidagi Свойства слоя (Layer Properties) oynasidagi Видимыё (Visible) bayroqchasini belgilash (olib tashlash) orqali amalga oshiriladi.
Мастер слоя (Master Layer)dan foydalanish
Qatlamni xossasi Свойства слоя (Layer Properties) oynasidan Мастер слоя (Master Layer) ga bayraqcha qo’yish yoki kontekst menudagi Мастер-слой (Master) buyrugi hohlagan qatlamni Мастер-слой aylantiradi. Buning vazifasi ko’p sahifali hujjatlarda hamma sahifalaridagi joylashgan obyektlar ko’rinadigan holga keltiriladi. Agarda fahat joriy sahifada ko’rinadigan holga keltirish kerak bo’lsa Применить свойства слоя только к текущей страницы (Apply all property changes to the current page only) ga bayroqcha qo’yish orqali amalga oshiriladi.
Obyektlarni bitta qatlamda ekkinchi qatlamga ko’chirish
Har xil qatlamklarda joylashgan obyektlarni ko’chrish va ulardan nusqasini olishga bo’ladi. Bu uchun menuning panelidagi Переместить на слой (Move To Layer…) va Копировать на слой (Copy To Layer…) buyruqlaridan foydalaniladi. Amal bajarilganda ekranda qarlam nomini ko’rsatish yonalishi chiqariladi. Agarda obyektlarni joriy qatlamda ko’chrish kerak bo’lsa bu sichqoncha bilan amalga oshiriladi. Bu uchun obyekt yoki obyektlar tuplamini tanlash kerak va sichqoncha yordamida ko’chrish kerak bukgan joyga qoyiladi.