Kompyuter injinering

3. Garvard arxitekturasi qanday? Klassik arxitektura bilan farqi 
nimada? 
 
Garvard arxitekturasi, kompyuter arxitekturasi tuzilishi bo'lib, 1960-yillarda 
Jon Von Neumann arxitekturasiga alternativ sifatida rivojlanib, əsas qilinishi bilan 
tanishilgan. Uning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
1.
Ikkita xotira (Dual Memory): Garvard arxitekturasida ikkita turdagi xotira 
(memory) mavjud bo'ladi. Biri "Ish" xotirasi (Working Memory) deb ataladi va 

---

boshqa "Ma'lumot" xotirasi (Data Memory) deb nomlanadi. Ish xotirasida 
amaliyotlar uchun zarur ma'lumotlar va hisoblash natijalari saqlanadi, shuningdek, 
ma'lumot xotirasida esa ma'lumotlar o'zgaruvchanligi bo'lgan ma'lumotlar saqlanadi. 
2.
Harakat qilish (Pipelining): Garvard arxitekturasida harakat qilish (pipelining) 
prinsipi qo'llaniladi. Bu prinsip asosida kompyuter ishlash jarayonlarini bir necha 
bosqichga bo'lib, har bir bosqichda bir amalni bajarish uchun xususiy qurilmalar 
ishlatiladi. Bunda bir bosqichdagi amal bajarilayotgan paytda keyingi bosqichdagi 
amalning tayyorlashi boshlanadi. Bu usul ish jarayonlarini tezlashtiradi va 
kompyuterning ishlayishi vaqtni samarali ishlatishga imkon beradi. 
3.
O'zaro aloqa (Interconnection): Garvard arxitekturasida komponentlar o'zaro 
aloqa (interconnection) tizimi orqali bog'lanadi. Bu tizim kompyuterdagi qurilmalar 
o'rtasidagi ma'lumot almashinuvi va boshqa murojaatlarni ta'minlaydi. 
Klassik arxitektura (Jon Von Neumann arxitekturasi) va Garvard arxitekturasi 
o'rtasidagi asosiy farqlardan ba'zilari quyidagilardir: 
1.
Xotira tizimi: Klassik arxitekturada yagona xotira (memory) mavjud bo'lib, 
ma'lumotlar va instruksiyalar bir xotirada saqlanadi. Garvard arxitekturasi esa ikkita 
xotira (dual memory) tizimiga ega. 
2.
Harakat qilish: Garvard arxitekturasida harakat qilish (pipelining) prinsipi 
qo'llaniladi, bu esa ish jarayonlarini tezlashtirishga imkon beradi. Klassik 
arxitekturada esa harakat qilish prinsipi o'rinli emas. 
3.
O'zaro aloqa: Garvard arxitekturasida komponentlar o'zaro aloqa 
(interconnection) tizimi bilan bog'langan. Klassik arxitekturada esa komponentlar 
o'zaro aloqa tizimi orqali bog'lanmaydi. 
Garvard arxitekturasi kompyuterlarning tezlik va ishlayish samaradorligini 
oshirish maqsadida rivojlanib, unda amaliyotlar bir necha bosqichda bajarilishi va 
ikkita xotira tizimi ishlatilishi mumkinligi bilan ajralib turadi. Bu arxitektura hozirda 
ham kompyuter sistemlarining bir qismida qo'llaniladi.