«Kompyuter injiniringi» fakulteti «Kompyuter injiniringi»yo`nalishi

2.Informatsiyani shifrlash. Fikrlar, bilimlar, loyihalar, qarorlar qabul qiluvchilarga yetkazilishi uchun ular avvalo o’zaro munosabatlarga kirishuvchi (bog’lanuvchi)lar uchun tushinarli tilda ifodalanishi zarur.Odamlar muomalaga kirishadigan tillar, belgilar, raqamlar informatsiyani shifrlash usullariga misol bo’ladilar.Uzatilgan informatsiya ana shu tillar alifbosi, grammatikasi, belgilar asosida shifrlanadi.Biznesmenlar asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlar orqali, matematiklar arifmetik va mantiqiy amallar va ifodalar orqali bir-birlarini tushunadilar va bog’lanadilar. So’zlashuvdagi yuz ifodalari, qo’l va gavda harakatlari ham biror ma`noni ifodalovchi shifrlar hisoblanadi.

3. Informatsiyani uzatish. Fikrlar va bilimlarni bir joydan ikkinchi joyga bexato uzatish "informatsiya nazariyasi" fanining asosiy muammolaridan biridir.Bu muammo asosan uzatish vositalarining takomillashmaganligidan, uzatuvchi va qabul qiluvchilarning shifrlarini bir xil tushunmasliklaridan, ularning uzatish va qabul qilish imkoniyatlari, saviyalari va bilim darajalarining turlichaligidan, axborot va uni uzatish vositasi bir-biriga to’g’ri kelmasligidan va shu kabi sabablardan kelib chiqadi.Informatsiya o’z harakati davomida ma`nosini o`zgartirishi kommunikatsiya jarayonidagi shovqin deyiladi.
4. Qabul qilingan informatsiyani shifrsizlantirish(kodsizlantirish) va tushunish qabul qilingan informatsiyaning ma`nosi, mazmuni, mohiyati uni shifrsizlantirilgandankeyin

Kuzatuvchi

G’oya (fikr)

Xabar

Qabul qiluv chi

Fikrni tushi nish

Informatsiya almashish jarayonining sodda modeli. Agar rahbarlar kommunikatsiyaning mazmuni va mohiyatini tushunmasalar va unga ahamiyat bermasalar, tashkilotning strukturasida uzilishlar yuz berishi mumkin.Shu sababli kommunikatsiya jarayonining har bir bosqichida informatsiya o’z mahnosini o’zgartirmay tezkor harakat qilishini tahminlash zarur.
Yuqoridagi chizmada ko’rsatilgan informatsiya almashish jarayoni to’liq emas deb hisoblanadi, chunki, aslida teskari aloqa o’rnatilganidan keyingina tashkilotdagi kommunikatsiya jarayoni to’liq hisoblanadi.Faqat teskari aloqa vositasi orqaligina rahbarlar tashkilotning turli bo’limlari, quyi boshqarish pog’onalari, ishlab chiqarish jarayoni va umuman turli xil xatti harakatlar to’g’risida informatsiyaga ega bo’ladilar.Bularsiz tashkilotning keyingi holatini aniqlab bo’lmaydi.
Teskari aloqada qabul qiluvchi va uzatuvchi o’z o’rinlari bilan almashadilar va bunda qabul qiluvchi yetkazilgan informatsiyani qanday tushungani, unga munosabati (reaksiyasi)ni bildiradi.Teskari aloqa yordamida informatsiya almashish jarayoni samaradorligi oshadi va shovqinlar kamayadi.
Yomon o’rnatilgan teskari aloqa va informatsiyani qabul qilishni bilmaslik (masalan, tinglashni) samarali kommunikatsiyaga to’siq bo’ladi.
Odatda kommunikatsiyalarning samaradorligini oshirish uchun teskari aloqaning shakllanishi rag’batlantiriladi.Teskari aloqada bo’ysunuvchilar rahbariyatning xatti-harakatlari, tashkilot maqsadlariga erishish yo’llari, mahsulot sifatini oshirish, tarkibiy o’zgarishlar va boshqa masalalarga o’z fikr va mulohazalarini yuqoriga bildirish imkoniga ega bo’lishlari kerak.
Ichki xo’jaliklarning, boshqarish pog’onalarining ko’pligi kommunikatsiya jarayonini murakkablashtiradi.Chunki, bular informatsiyani shunchaki qabul qilib yoki uzatibgina qolmasdan, balki qayta ishlaydilar va tartiblashtiradilar. Informatsiyaning xususiyatlaridan biri esa shundan iboratki, u qancha ko’p qayta ishlansa, shunchalik o’zining birlamchi mahnosini yo’qotadi.Bu hodisa, ya`ni informatsiyaning "filtrlanishi" vertikal kommunikatsiyalarda ko’p uchraydi va bir boshqarish pog’onasidan ikkinchi pog’onaga o’tgani sayin informatsiya o’z mazmunini o’zgartira boradi.Bu esa tashkilot doirasida turli tushunmovchiliklarni keltirib chiqaradi.
Tashkilot doirasida yoki tashqi muhitda shakllangan informatsiyani o’z vaqtida, "mish-mishlar" tarqalmasdan ilgari zaruriy joylarga yetkazishlik tashkilotlar faoliyati samaradorligini oshirishga imkon beradi.