8.Tarmoq kabellari. (Koaksial, O’rama juft tola va optic kabel) Koaksial kabel – tarmoqlarini qurishda ishlatiladigan eng dastlabki o’tkazgichlardan biri. Koaksial kabel qalin izolyatiya bilan o’ralgan markaziy o’tkazgich, misli yoki alyuminli o’ram va tashqi izolyatsiya qobig’idan tashkil topgan (2.1-rasm).
2.1-rasm. Koaksial kabelning tuzilishi.
Eng ko’p uchraydigan kabel – bu mis o’rama juft kabelidir. U signallarni elektr signallar yordamida uzatadi. O’z nomidan kelib chiqib, ushbu kabel bir-biridan izolyatsiyalangan bir nechta juft o’ralgan o’tkazgichlardan foydalanadi. Simlarni o’rash tashqi manbalar elektromagnit maydon ta’sirini kamaytirish imkonini beradi. Bugungi kunda eng ommaviy kabellar 5 va undan yuqori kategoriyali kabellardir. Aynan ushbu kategoriyalardan boshlab juft o’tkazgichalar har xil intensivlik bilan o’raladi, bu simlarning o’zaro ta’siri va bir biriga xalaqit berishini kamaytirish imkonini beradi. O’rama juft ekranlashgan va ekranlashmagan bo’ladi. Agar kabel markirovkasi U harfidan boshlansa, bu kabel ekranlashmaganligini bildiradi. S harfidan boshlansa, bu ekran sifatida simli o’ram ishlatilayotganini anglatadi, agar F harfidan boshlansa ekran sifatida folgadan foydalanilganligini anglatadi.
Optiktolali kabellar Optiktolali kabel (fider-optic cable). Eng ishonchli va tez, shu bilan birga juda qimmat kabel turi. Oralig’i 100 km masofadagi tarmoq uchun qo’llaniladi. O’tkazish tezligi: 2 Gbit/sek.
Optik-tolali deyilishiga sabab, yorug`lik quvvatidan tolalar orqali boshqa energiya turiga aylantirilishidir. Bunday simlarning diametri bir necha mikron bo`ladi. Ular qattiq qatlam bilan, tashqaridan esa ximoyaviy qoplam bilan qoplangan ko`rinishda bo`ladi. Birinchi optik-tola simlar shisha materialidan tayyorlangan edi. Xozir esa uning o`rniga plastik tolalar ishlatiladi.
Optik-tolali simlarning afzalliklari: xar kanday tashki qarshiliklarga chidamliligi, ma’lumotlarni uzoq masofalarga uzgartirishsiz va tez uzatilishi (avvalgilariga nisbatan xatto 10 barobar tez). Uning kamchiligi LKT (lokal kompyuter tarmogi)ni xosil kilishda simlarni ulashning nisbatan kiyinligi, ularga xizmat kursatishning qimmatligi va qiyinligidadir. Bundan tashkari, optik-tola simlarining keng tarqalmaganligiga sabab, etarlicha tajribaga ega bulgan mutaxassislarning yo`qligi xam deyish mumkin.
