O'tgan asrning ikkinchi yarmida insoniyat sivilizatsiyasi o'zining ikkita eng muhim ilmiy-texnik tarmog'i - kompyuter va telekommunikatsiya texnologiyalarini shakllantirdi. Taxminan chorak asr davomida bu ikki tarmoq mustaqil rivojlandi va ular doirasida mos ravishda kompyuter va telekommunikatsiya tarmoqlari yaratildi. Biroq, yigirmanchi asrning so'nggi choragida insoniyat bilimining ushbu ikki tarmog'ining evolyutsiyasi va o'zaro kirib borishi natijasida biz "tarmoq" atamasitexnologiya”, bu “axborot texnologiyalari” tushunchasining kichik boʻlimidir.
Ularning paydo boʻlishi natijasida dunyoda yangi texnologik inqilob sodir boʻldi. Yer yuzasi yuqori tezlikda harakatlanuvchi avtomobil yo‘llari tarmog‘i bilan qoplanishidan bir necha o‘n yillar oldin bo‘lganidek, o‘tgan asr oxirida barcha mamlakatlar, shaharlar va qishloqlar, korxona va tashkilotlar, shuningdek, alohida turar-joylar “axborot” orqali bog‘langan edi. avtomobil yo'llari . Shu bilan birga, ularning barchasi ma'lum ma'lumotlarni uzatishexnologiyalari amalga oshirilgan kompyuterlar o'rtasida turli xil ma'lumotlarni uzatish tarmoqlarining elementlariga aylandi.
Tarmoq arxitekturasi - bu kompyuter tarmog'ining tuzilish uslubi, dizayni. Bu
tarmoqning fizikaviy tarkibiy qismlari va ularning funktsional tashkil etilishi
hamda konfiguratsiyasi, uning ishlash tamoyillari va protseduralari, shuningdek
foydalaniladigan aloqa protokollari uchun asosdir.
Kompyuter tarmog'ining arxitekturasi - dasturiy ta'minotni, apparat ta’minoti,
protokollarni va ma'lumotlarni uzatish vositalarini fizikaviy va mantiqiy
bog’lanishi sifatida tavsiflanadi. Boshqacha qilib aytganda, arxitektura
kompyuterlarni qanday tashkil etilganligi va kompyuterga vazifalar qanday
taqsimlanganligini belgilab beradi.
Tarmoqning tashkil etilishi va talablar. Axborot tarmog‘ini murakkab tizim
sifatida uni ko‘plab tizimlarga ajratish yo‘li bilan tasniflash mumkin. Bu tizimlar
tarmoqni ko‘rib chiqilayotgan muvofiq qatlamlarida ajratilgan elementlarni o‘z
tarkibiga oladi. Axborot tarmog‘i arxitekturasi deb, tarmoqning funksiyaviy,
mantiqiy va strukturaviy unsurlar yig‘indisi, ular o‘rtasidagi aloqa va o‘zaro ta'sir
qoidalariga aytiladi.
Axborot tarmog‘ini tizimli yondashish orqali tasvirlashda turli uslubiy
tamoyillar mavjud. Ularning ba'zilarini aytib o‘tamiz:
Iyerarxiya -yaxlit narsaning qism va elementlari yuqoridan quyiga qarab
joylashtirilganligi. Mazkur qonuniyatga asoslanib tarmoqni quyi tarmoqdagi
alohida tarmoq osti segmentlarga bo‘lish mumkin.
Kommunikativlik -tizimda aloqalarning ko‘pligi, tashqi aloqalar–muhit bilan
va ichki aloqalar-tizim osti qism va elementlar bilan. Bunga aloqador ravishda
tarmoqni tarmoq osti, ya'ni yuqori qatlamidagi tarmoqning tizimosti qismi, yoki
elementi, yoki past qatlamdagi segmentlarni o‘ziga kirituvchi mustaqil tizim
sifatida ko‘rish mumkin.
Emerjentlik -tizimning alohida elementlariga xos bo‘lmagan integrativ
sifatning tizimda namoyon bo‘lishi. Masalan, axborot tarmog‘ida transport,
axborot taqsimlash, tarmoqni boshqarish kabi funksional muhim va nisbatan
mustaqil tizimosti qismlarni ajratsa bo‘ladi. Ularning birontasini alohida axborot
tarmog‘i bilan solishtirib bo‘lmaydi, faqat ularning o‘zaro bog‘liqligi ushbu
tushunchani aks ettiradi. Boshqa tomondan, faqatgina alohida tizimosti qismlarni
o‘rganish tizim haqida to‘la tasavvurni chuqurlashtiradi.