Konchilik ishi va metallurgiya

I.Adabiyotlar taxlili
1.1.Rux metallurgiyasini xom ashyo tavsifi va asosiy texnologiyalari
Ishlab chiqarish xajmi bo‘yicha rux, alyuminiy va misdan keyin uchinchi o‘rinda turadi. Bir yilda dunyoda 5-7 mln.t rux ishlab chiqariladi. Zavodlarning ishlab chiqarish imkoniyati 75-85% larga foydalaniladi.
Olmaliq tog‘-metallurgiya kombinati tarkibiga kiradi. Zavodning ishlab chiqarish imkoniyati bir yilda 1000 ming tonnadan ziyodroqdir[3,4]. Xorijiy davlatlarda rux ishlab chiqarish quyidagi davlatlarda mavjud: AQSH, Yaponiya, Rossiya, Kanada, Avstraliya, Germaniya, Frantsiya, Bolgariya, Polsha, Qozog‘iston va boshqalardir.
Dunyo miqyosida ishlab chiqilgan ruxning o‘zlashtirilishi quyidagichadir,%: oq tunika olish 36; latun va bronza olish 26; quymakorlik 26; rux prokati 3; kimyo mollari 6,5.
Rux xom ashyosining tavsifi
Tabiatda rux asosan sulfid holatida uchraydi. Bir xil rux birikmalari - bu kislorod bilan bog‘langan oksid zahiralaridir. Sanoatda keng tarqalgan va ishlab chiqarishda tushgan bu – kompleks rux – qo‘rg‘oshin sulfidli polimetalmis rudalardir. Bu rudalarda asosiy metallardan tashqari, yana mis, kadmiy, nodir va kamyob metallar bor.Zamonaviy rudalarda ruxning miqdori 1,5 %, rux qo‘rg‘oshin rudalarda esa 1,0 – 1,5% Zn va 0,4 -0,5% Pb bor. Bu rudalarni qayta ishlashdan oldin boyitiladi. Asosiy boyitish usuli - selektiv flotatsiyadir. Oldin rudadan kollektiv rux-qo‘rg‘oshin boyitmasi olinib, keyin u alohida rux va qo‘rg‘oshin boyitmalariga ajratiladi. Sulfidli rudalarda rux asosan sfalerit – ZnS shaklda uchraydi. Oksidlangan rudalarda rux karbonat ZnSO4 (smitsonit) va gidrotsinkiy ZnSO₃ • 2ZnS(OH) va silikat (valletit Zn2SiO4) turlarda uchraydi. Ruxni boyitmaga o‘tish darajasi 70-85%ni tashkil qiladi.
Rux boyitmasini taxminiy miqdori, %: Zn 40-60; Pb 0,2-3,5; Ca 0,15 -2,3; Fe 2,5-13; S 30-35; Ca 0,1-0,5; As 0,03-0,3; Sb 0,01-0,07; Ca 0,001-0,013; Jn 0,001-0,07. Boyitmani maydaligi 30-35% (-75 mkm)-70-90% (-75mkm) masofada o‘zgaradi. Boyitmani 7 muhim texnologik xususiyatlari bo‘lgan zichlik: 3,4-4,3 g/sm³ ; to‘kilmoq massasi 1,9-2,3 g/sm, namlik 10-16%, quritilgandan keyin 6-8 %.