Konduktometriya Nazariy asoslari va tasnifi

a-jadval 
Ba’zi kation va anionlar uchun (25°C) ekvivalent eletkr 
o’tkazuvchanlik (λ°) qiymatlari. 

---

 
Kationlar orasida eng yuqori molyar elektr o’tkazuvchanlikni 
gidroksoniy kationi, anionlar orasida esa gidroksid ionlari namoyon 
qiladi. Bu ularning o’z zaryadlarini erituvchining molekulalar orqali 
alohida “estafetali” mexanizmi bo’yicha uzatish qobiliyati bilan bog’liq 
va bunga elektrodga bevosita elektrodga ko’chishiga nisbatan sezilarli 
kam vaqt sarflanadi. 
Solishtirma va molecular elektr o’tkazuvchanlikka erituvchining 
tabiati ta’sir qiladi. Bu ta’sir erituvchining qovushqoqligi va ularning 
dielektrik o’tkazuvchanligi bilan bog’liq. Dielektrik o’tkazuvchanlik 
qancha kichik bo’lsa, elektr o’tkazuvchanl;ik ham shuncha kichik bo’lsa, 
elektr o’tkazuvchanlik ham shuncha kichik bo’lishi aniqlangan. Past 
dielektrik o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan erituvchilarda elektrolitlarning 
dissotiatsiya 
konstantasi 
kamayib 
boradi. 
Mutlaq 
dielektrik 
o’tkazuvchanlik – dielektrikning xossasini tavsiflaydigan kattalik bo’lib, 
E
m
harfi bilan belgilanadi va u Faradeyning metrga nisbati bilan 
o’lchanadi: 
E
m = F/m 
Dielkometriya yuqori chastotali kuchlanish yordamida dielektrik 
o’tkazuvchanlikni bevosita o’lchashga asoslangan. O’lchash uchun 
yuqori chastotali usulda ishlatiladigan yacheyka qulay. Dielektrik 
o’tkazuvchanlikni o’lchash uchun elektrolitsiz tizimlar (R→∞) yoki katta 

---

chastotali tok talab qilinadi. Buning uchun o’lchash tebranish zanjirida 
yoki ko’prikli sig’im qurilmasida o’tkaziladi. Bunday o’lchangan nisbiy 
dielektrik o’tkazuvchanlik (E = C/C
0
) standart eritmalarni darajalab yoki 
aniq konsentratorlar yordamida hisoblanadi. Dielektrik o’tkazuvchanlik 
qiymatlari asosida moddalarning tozaligini tekshirish va sinash mumkin. 
Eritmaning elektr o’tkazuvchanligi temperaturaga bog’liq bo’lib, 
temperatura oshirilganda u 1,5 – 2,0 % ortadi. Temperatura oshirilganda 
eritmaning qovushqoqligi va ionlarning solvatlanishi kamayadi, hamda 
mos ravishda ionlar harakatining tezligi bu jarayonlarga, albatta, bog’liq 
bo’ladi. Shuning uchun ish paytida doimiy saqlanishi maqsadga 
muvofiqdir.