Konduktometriya Nazariy asoslari va tasnifi

Konduktometrik usullarning tasnifi. 
Eletkrod bilan elektrolit orasidagi o’zaro munosabatga (kontaktiga) 
ko’ra konduktometrik o’lchashlar tutash va tutashmagan usullarga 
bo’linadi. Foydalaniladigan tok turiga ko’ra esa: 1. O’zgaruvchan tokli; 
2. O’zgarmas tokli (kamdan kam hollarda ishlatiladi) konduktometriyaga 
farqlanadi. O’zgaruvchan tokli konduktometriya, o’z navbatida, past 
chastotali (foydalaniladigan tokning chastotasi 0,1 MGs dan kam) va 
yuqori chastotali (0,1 MGs dan ko’p) bo’ladi. Konduktometriyaning 
qo’llanilishiga ko’ra esa bevosita va bilvosita (konduktometrik titrlash) 
konduktometriya usullariga bo’linadi. 
Analitik signalni o’lchash 
Tutash konduktometrik o’lchashlar elektr o’tkazuvchanlikni 
o’lchash uchun mo’ljallangan yacheykalarda bajariladi. 
Oddiy konduktometrik yacheyka parallel joylashtirilgan platina 
yoki grafit elektrodlari mahkamlangan shisha idishdan 
(7-rasm) 
iborat. 
Konsentratsion qutblanishni kamaytirish uchun katta sirt maydoniga ega 
bo’lan platina kukuni bilan qoplangan platinadan foydalaniladi. 
Yacheykadagi eritma doimiy aralashtirib turiladi. Yacheyka taxminan 
1000 Gs chastotaga ega bo’lgan o’zgaruvchan tok manbasiga ulanadi. 
Elektrolit eritmasi orqali elektr toki o’tganda elektrokimyoviy reaksiyalar 
amalga oshishi elektrodlar qutblanishi ro’y berashi mumkin. Bu hodisalar 
o’zgaruvchan tok ta’sirida kam ifodalanadi.

---

2.3- rasm. elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash uchun yacheykalar 
1- qat’iy qayd qiladigan elektrodlar bilan; 2- konduktometrik titrlash 
uchun 
Bir necha turdagi konduktometrik yacheykalar ma’lum: idishga 
mahkamlangan elektrodli yacheykalar ma’lum hajmli eritmaga ega; elektr 
o’tkazuvchanlikni o’lchashdan oldin eritmaga tushiraladigan qo’zg’almas 
o’qqa o’rnatilgan elektrodli konduktometrik tirlash uchun mo’ljallangan 
yacheykalar; oquvchan tipdagi yacheykalar. 
Konduktometriyada bevosita o’lchanadigan kattalik qarshilikdir. 
Eritmaning qarshiligini Uinston ko’prigi yordamida o’lchash mumkin. 
O’zgaruvchan tok ko’priklari tenglashtirilgan yoki tenglashtirilmagan 
bo’lishi mumkin. O’zgaruvchan ko’prik holatida (k-rasm) R
1
, R
2
va R
3
qarshilik qiymatlari shunday bo’lishi kerakki, bunda ko’prik muvozanat 
holatiga kelishiga kerak vat ok kuchi o’lchov dioganalida nolga teng 
bo’lishi (yoki minimal qiymatli bo’lishi) lozim. 

---

2.4 – rasm. Konduktometriyada qo’llaniladigan Uinston ko’prigi: 1- 
o’zgaruvchan standart qarshilik; 2- konduktometrik yacheyka. 
O’lchanadigan qarshilik va solishtirma elektr o’tkazuvchanlik 
qiymati quyidagilarga teng: 
R
x
= 
(8)
K=
(9) 
l va S qiymatlarni qoniqarli aniqlik bilan o’lchash qiyin, shuning 
uchun oldin solishtirma elektr o’tkazuvchanligi ma’lum bo’lgan 
eritmaning qarshiligi o’lchanadi. Bunday standart sifatida KCl eritmasi 
ishlatiladi. 
Adabiyotlardagi 
turli 
ma’lumotnomalarda 
har 
xil 
temperaturalardagi kaliy xloridning turlicha konsentratsiyali (molyallik 
va 
massa 
ulushlarda) 
eritmalari 
uchun 
solishtirma 
elektr 
o’tkazuvchanliklari qiymatlarini topish mumkin. δ-jadvalda misol sifatida 
olingan kaliy xlorid eritmasining solishtirma elektr o’tkazuvchanlik 
qiymatlari keltirilgan.