GLOSSARY
|
|
Konstruksiya
|
Construction
|
(lot.) – tasviriy san’atda: mohiyat, natura va rasmda har qanday shakl yaratishning o’ziga hos hususiyatlari, qismlarni bir butunga bog’lash va ular munosabatini ko’rsatadi.
|
2
|
Kontrast
|
Contrast
|
(fran. – keskin farq, qarama-qarshilik) – tasviriy san’atda keng tarqalgan badiiy uslub, qarama-qarshi sifatlarni taqqoslash va ularni kuchaytirishga qaratilgan.
|
3
|
Chiziq
|
Line
|
(lot. Linea – zig’ir ip). Tasviriy san’at va rassomchilikda ifodali tasviriy vosita. Chiziq, grafik yoki bo’yoq vositalari bilan tasviriy yuzaga chizish orqali yuzaga keladi. Chiziq doim qalinlik, farqlilik va uslubga ega bo’ladi. Tasviriy san’atda chegara, biror-bir yuza va o’rab turuvchi muhit konturi hisoblanadi
|
4
|
Natyurmort
|
Still
|
san’at janri, insonni o’rab turgan muhitni tasvirlaydi, qoidaga ko’ra, kompozitsion tashkil etilgan (o’rnatilgan). Jonsiz narsalar, jonli tabiat obyektlari, buyumga qaratilgan. Ramziy mazmunga va ijtimoiy o’xshashlikka ega.
|
5
|
Asos
|
Base
|
grunt yoki bo’yoq qatlami surtiladigan mato, taxta, faner, karton, qog’oz, shoyi va boshqalar.
|
6
|
Asl
|
Original
|
(lot. – asl nusxa) – 1. Tasviriy san’atda: rassomning ijodiy ishi; 2. Nusxasi olingan har qanday san’at asari.
|
7
|
Perspektiva
|
Perspective
|
(fran.perspective, lot.perspicio – aniq ko’raman), tekislikdagi katta tanalar tasviri, ularning o’z joy tuzilishi va joylashgan o’rni, shuningdek kuzatuvchidan uzoqligi yetkazib beriladi.
|
8
|
Mutanosiblik
|
Plasticity
|
har xil san’at asarlarida: o’ziga hos go’zallik, butunlik, noziklik va ta’sirchanlik, ranglarga boyligi, shuningdek, kompozitsiyada chiziqlar, massa va shakllar mutanosibligi.
|
9
|
Yarim soya
|
The penumbra
|
yorug’lik va soya elementi; yorug’lik va chuqur soya orasidagi joyni egallovchi, predmet ustidagi yorug’lik va soya siyqallashishi.
|
10
|
Nisbat
|
Ratio
|
bo’laklar o’lchami, bo’laklarning bir biriga va bir butunning o’lchamlariga mosligi. Tasviriy san’atda nisbatning ko’plab turlari mavjud. Rassom nisbatning barcha turlari bilan ishlaydi. Ular nafaqat shakl va predmetlarning tuzilishini, balki asarning kompozitsion tuzilishini ham belgilaydi.
|
11
|
Refleks
|
Reflex
|
grafikada kamdam-kam, tasviriy san’atda: o’rab turgan obyektlardan biror-bir predmetga rang va nurning tushgan aksi. Bir butun qismlarining qiyin o’zaro aloqasi.
|
12
|
Blik
|
Glare
|
(nemis. - nigoh) soya va yorug`lik elementi. Buyumdagi eng yorug` nur tushgan, asosan jilolanib va yaltirab turgan qismi. Odatda bu dog’ yorqinligiga ko’rabuyumning umumiy ko’rinishidan yaqqol farqlanib turadi.
|
13
|
Yakunlanish .
|
Completeness
|
asar ustidagi ishning shunday bosqichiki, unda ijodiy fikrlarning eng yuqori bisqichiga erishiladi yoki, qisqa ma’noda, belgilangan tasviriy vazifa bajariladi
|
14
|
Tasviriy san’at
|
Art.
|
badiiy ijodning bir turi, badiiy obrazlarni tekislik va makonda namoyon etadi. Bu tushunchalar tasviriy san’at, grafika va me’morchilik, shuningdek arxitekturaning har xil turlarini birlashtiradi.
|
15
|
Tasvir
|
Item image
|
belgilangan obyektni tasvirlovchi buyum, obraz, rasm. Tasviriy san’atda yaratilayotgan asarlar (rasmda, kompozitsiyada va b.) haqiqiy dunyoning subyektiv tasviri hisoblanadi.
|
16
|
Rasm
|
Illustration
|
(lot.illustrratio – yoritish, tasvir), matnni to’ldiruvchi (rasm, gravyuralar, foto suratlar, xarita, chizmalar va b.) tasvir. Adabiyot va ilmiy asarlarning tasviriy yoritilishi.
|
17
|
Qalam
|
Pencil
|
chizish, bo’yash va chizmachilikka mo’ljallangan buyum yoki yozuv quroli, ichi loyga o’xshash grafitli moddadan iborat bo’lgan yog’och tayoq, ichi ko’mir, qo’rg’oshin, grafit yoki quruq presslangan bo’yoqlardan (rangli qalamlar) iborat bo’lishi mumkin, odatda ustki qismi yog’och yoki metaldan bo’ladi.
|
18
|
Rasm
|
Picture
|
tugallangan (eskiz va etyuddan farqli) va mustaqil badiiy ma’noga ega tasviriy san’at asari. Freska va kitob miniaturasidan farqli rasm belgilangan interyer yoki belgilangan bezak tizimi bilan bog’lanishi shart emas.
|
19
|
Konstruksiya
|
Construction
|
(lot.) – tasviriy san’atda: mohiyat, natura va rasmda har qanday shakl yaratishning o’ziga hos hususiyatlari, qismlarni bir butunga bog’lash va ular munosabatini ko’rsatadi.
|
20
|
Kontrast
|
Contrast
|
(fran. – keskin farq, qarama-qarshilik) – tasviriy san’atda keng tarqalgan badiiy uslub, qarama-qarshi sifatlarni taqqoslash va ularni kuchaytirishga qaratilgan.
|
21
|
Chiziq
|
Line
|
(lot. Linea – zig’ir ip). Tasviriy san’at va rassomchilikda ifodali tasviriy vosita. Chiziq, grafik yoki bo’yoq vositalari bilan tasviriy yuzaga chizish orqali yuzaga keladi. Chiziq doim qalinlik, farqlilik va uslubga ega bo’ladi. Tasviriy san’atda chegara, biror-bir yuza va o’rab turuvchi muhit konturi hisoblanadi
|
22
|
Natyurmort
|
Still
|
san’at janri, insonni o’rab turgan muhitni tasvirlaydi, qoidaga ko’ra, kompozitsion tashkil etilgan (o’rnatilgan). Jonsiz narsalar, jonli tabiat obyektlari, buyumga qaratilgan. Ramziy mazmunga va ijtimoiy o’xshashlikka ega.
|
23
|
Asos
|
Base
|
grunt yoki bo’yoq qatlami surtiladigan mato, taxta, faner, karton, qog’oz, shoyi va boshqalar.
|
24
|
Asl
|
Original
|
(lot. – asl nusxa) – 1. Tasviriy san’atda: rassomning ijodiy ishi; 2. Nusxasi olingan har qanday san’at asari.
|
25
|
Perspektiva
|
Perspective
|
(fran.perspective, lot.perspicio – aniq ko’raman), tekislikdagi katta tanalar tasviri, ularning o’z joy tuzilishi va joylashgan o’rni, shuningdek kuzatuvchidan uzoqligi yetkazib beriladi.
|
26
|
Mutanosiblik
|
Plasticity
|
har xil san’at asarlarida: o’ziga hos go’zallik, butunlik, noziklik va ta’sirchanlik, ranglarga boyligi, shuningdek, kompozitsiyada chiziqlar, massa va shakllar mutanosibligi.
|
27
|
Yarim soya
|
The penumbra
|
yorug’lik va soya elementi; yorug’lik va chuqur soya orasidagi joyni egallovchi, predmet ustidagi yorug’lik va soya siyqallashishi.
|
