Koreya tarixi
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
dun
) va Chenfan (koreyscha Chinbon) tashkil qilingan C h o so n d a n k eyin gi Q adim gi C hosonning qulashi koreys , j avr etnosi uchun o'z davlatchiligidan m ahrum b lishn i anglatgan. M ahal liy aholi orasida siyosiy uyushm a qabila birlashm asi ko'rinishini olgan. Xitoy m anbalarida, xususan, 111 asrning ikkinchi yarm ida yozilgan "S a n -g o ch ji" ("U ch davlat tavsifi")da koreys qabilalari "sh arq iy varvarlar" ( " d u n -i" ) deb nom langan. U nga 80 m ing aho- lisi bo'lgan Puye, K oguryo (30 m ing uy), Sharqiy Ye (20 m ing uy), Sharqiy O kcho (5 m ing uy) bilan birga Shim oliy O kcho va C hindan iborat "u ch x an " - M axan, C hinxan ham da Pyonxandan qabilalar birlashm asi kirgan. U m um an olganda, janubdan tashqari barcha koreys qabilalari Q adim gi Choson o'rnida tashkil etilgan 4 ta vilo- yatga kirgan. K oreys qabilalarining asosiy m ashg'uloti dehqonchilikdan ibo- www.ziyouz.com kutubxonasi 22 II Bob. Q A D IM G I ChO SO N rat bo'lgan . U lar Xitoy bilan ipak mato, m arvarid, rangli tosh, teri, tem ir savdo qilgan. Puyeda "qasrlar, om borlar, qam oqxona va shahar devorlari b o'lgan "ligid an shahar infratuzilm asi to'g 'risid a m a'Ium otga ega bo'Iam iz. Puye va K oguryo aholisining ijtim oiy tabaqalar zodagonlardan tashkil topgan van ("katta u y "), oddiy odam lar ("q am b ag al uy- lar") va qullardan iborat bo'lgan. H ukm dor vanlar bir vaqtning o'zida kohin ham bo'lishgan. O datda, kohin faoliyati van bilan bog'liq bo'Igan. Jum ladan, Puyeda suv toshqini, qurg oqchilik yoki hosilsizlikning aybdori van b o'lib , bunday holatda u hokim iyatdan voz kechgan yoki o 'z -o 'z in i o'ldirgan. Shu asnoda vanga tanlash im koniyati berilgan. O kcho va Ye birlashm asida yagona hukm dor bo'lm agan. Aho- li K oguryo o'lpon yig'u vch isi tom onidan boshqarilgan. "S a n -g o ch ji"d a yozilishicha, O kcho aholisi o'lp on tarzida baliq, kanopdan to'qilgan m ato, tuz va dengiz m ahsulotlari ham da chiroyli qizlar bilan ta'm inlab turgan. Odatda, van lavozim iga "g a " deb nom langan zodagonlar su- lolasidan tayinlangan. Puyeda "zod agon xon adon lar" ot, sigir, ch o'chqa, it kabi uy hayvonlari bilan nom langanligi ularda tote- m istik qarashlar bo'lganligidan dalolat beradi. Shuningdek, af- sonaga ko'ra, Puye hukm dorlaridan biri o'zin in g kelib chiqishini oltin qurbaqa bilan bog'laydi. Xitoy m anbalarida yozilishicha, Puye zodagonlari teri bilan qoplangan ipak va jun m atoli kiyim - lar kiygan va bosh kiyim larini oltin ham da kum ush bilan bezagan. K oguryolik boylar ham oltin va kum ush bilan bezatilgan ipak va kim xob kiyim larni kiyganlar O ddiy xalq ("kam bag'al oilalar")n i "x a x o " deyilgan. Kogur- yodagi sinfiy tabaqalanish haqida "S a n -g o ch ji"d a, "katta u y lar" dehqonchilik bilan shu g'u llanm aydi va to'k in -soch in likd a yashay- di, "kam b ag 'al u y lar"lar esa ularga non, tuz va baliq yetkazib be- radi, deb yozilgan. Koreya hududida am al qilingan Xitoy qonunlariga ko'ra, Pu- yeda o 'g 'ri!ik uchun 20 baravar m iqdorda jarim a to'langan. O dam o'ld irgan shaxsga nisbatan o 'lim jazosi berilib, uning oilasi qulga ay- lantirilgan (aynan bunday qoida Koguryoda ham bo'lgan). Rashk- www.ziyouz.com kutubxonasi II Bob Q A O IM G I ChO SO N 23 chi ayollar ham o'1im jazosiga m ahkum qilinganlar. 0 'ld irilg a n ayoilam in g jasadini olish uchun ularning yaqinlari avval qalin tar- zida berilgan buqa va otlarni qaytargan. Ye da esa bosib olingan hududlar daxlsiz bo'lgan. Shu bois qishloqlarda boshqalarning yer m aydoni bosib olinishi borasida nizo chiqsa, aybdor hatto hayvon hisobida jarim a to'lagan. K oreys jam oalarida ziga xos u rf-o d a t va m arosim lar bo'lgan. M anbalarda yozilishicha, Puyeda levirat odati b o'lg an bo'lib, kichik uka akasining bevasiga uylangan.. K oguryoda yangi kelin kuyov birinchi farzandi tug'ilguniga qadar kelinning qizlik uyida yasha- gan. Yeda esa qizlar 10 yoshdan boshlab bo'lajak erining uyida istiqom at qilgan va bir nasab (bir u rug')d agilar orasida oila quril- m agan. Dafn va m otam m arosim lari ham o'ziga xos bo'lib, Puyeda hukm dorlar yashil toshdan yasalgan tobutlarda dafn qilingan va hatto odam lar ham qurbonlik qilingan. O kchoda esa vafot etgan- m arhum lar m a'Ium m uddat vaqtinchalik tayyorlangan qabrlarga dafn qilingan. M a'lu m m uddat o'tgach m arhum ni yog'ochdan tayyorlangan oilaviy sarkofaglarga qo'yilgan. M arhum bilan birga uning yog'och tasviri va guruchli idishi ham dafn qilingan. K oreyslarda, ayniqsa, yuqori tabaqa vakillari orasida Xitoy m adaniyatining ta'siri bo'lgan . C hunonchi, O kcho va Yedagi urug' sardorlarida " x o u " nom li Xitoy unvoni b o'!gan . "U ch xan " su- lolasidan b o'lgan lar xitoycha liboslar kiyishgan. A yniqsa, Lolan (A nnan)da X itoyning ta'siri kuchli bo'lgan . 0 'z navbatida, bu davrda koreys qabilalari Xitoy viJoyatlariga qarshi kurashgan va eram izgacha b o'lg an 82 yili ulard an ikkitasi - C henfan va Lintun- ga barham berilgan. Bu davrda "U ch x an "lard a ham xitoylar bilan kurash davom etgan. 313 yili barcha X itoy viloyatlarining hukm - ronligiga barham berilgan Bu yangi koreys davlatchiligi shaklla- nishiga asos b o lg a n . www.ziyouz.com kutubxonasi |