44
IV Bob BIR LA SH G A N
SIL LA D A V LA TI
buddizm i Xitoydagi chan buddizm i va Yaponiyadagi dzen bud-
dizm i bilan um um iy boMgan. Shuningdek, m am lakatda an'anaviy
buddizm dan farq qiluvchi sektalar ham bo'lgan . C hunonchi, Bud-
da M irk bilan birga yangi olam ga qaytishi haqidagi Kune ta’Iimoti
"dunyoni qutqarish" va odam lar uchun yerda jannatni yaratish
g'oyasini ilgari surdi.
D avlat boshqaruvi va siyosatda konfutsiylik asosiy ta'lim ot
bo'lgan. 682 yili Sillada am aldorlarni tayyorlaydigan oliy konfutsiy-
lik maktabi ochilgan. 788 yildan boshlab am aldorlam i tanlash pro-
fessional bilim larga qarab emas,
balki tajriba, malaka, ko'nikm a yoki
harbiy xizm atlarga ko'ra amalga oshirilgan va har bir am aldor lavo-
zimiga ko'ra konfutsiylik ta'lim otidan m axsus imtihon topshirgan.
Birlashgan Sillada uch podsholik davrida paydo bo'Igan "Xva-
ran " (gullayotgan yoshlar) tashkilotining yetakchi g'oyasi "pxun n -
yu " bo'lgan. M azkur tashkilot, asosan, yoshlam i davlat lavo-
zim lariga tayyorlash ishlari bilan shug'ullangan U rin g a'zolari
harbiy san'at, adabiyot, axloq m e'yorIari va xusnixatga o'rgatilgan.
"X v aran"d agi asosiy tarbiya m aqsadlari Von Kvan
tom onidan ilga-
ri surilgan besh prinsipga: davlatga sodiqlik, ota-on alam i hurm at
qilish, do stlarga do'stona m unosabatda bo'lish, urushdan qoch-
m aslik va tirik jonzotlarni m a'nisiz o'Idirishga yo'l qo'ym aslikka
asoslangan edi. "X v aran" ta'Iimoti buddaviylik, konfutsiylik va da-
otsizm ta'lim otlarini qam rab olgan. Xvaranlardan Birlashgan Silla-
ning ko'plab siyosiy arboblari va lashkarboshilari yetishib chiqqan.
Tabiiy fanlardan m atem atika va astronom iya rivojlangan. 718
yilda poytaxtda "Su v soatlari palatasi" ("N u g ak ch on ")
tashkil etil-
gan. Ular, asosan, taqvim tuzish bilan shug'ullanganlar.
Jam iyat hayotida ilm iy bilim lar bilan bir qatorda geom antiya
- yaxshi va yom on joylar to'g'risid agi qarashlar ham keng tarqal-
gan. Birlashgan Sillaning so'nggi davrida va keyinchalik K oryoda
buddaviylik qarashlari bilan birga fol ochish geom antiyasi birlas-
hib, To Sonaning "chiri pxu nsusol" nom li taMimoti yoyilgan. Bu
ta'lim ot o'zida
im
va
yatt
m unosabatlariga asoslangan geksoram m a
asosidagi tasavvurlarni m ujassam lashtirgan. Ta’lim otga ko'ra, ma-
kon va
zam onni tanlash va turar joy, ajdodlar qabri, davlat poy-
taxtini tanlash birinchi darajali aham iyatga ega bo'Igan. M uam m o
shundaki, geom antiyada asosiy e ’tibor yerga qaratilgan. Biroq, yer-
www.ziyouz.com kutubxonasi
IV B o b . BIRI .A SH G A N SILLA DAVI.AT1
45
da hayot energiyasi teng tarzda taqsim lanm agan. Shuning uchun
uy va ajdodlar qabrlari konsentratsiya eng yuqori bo'lgan
nuqtada
bunyod etilar ekan. O dam lar sun'iy ravishda (yer ishlari va bud-
daviy m inoralarni qurish orqali) obyekt joylashuvi orqali salbiy
ta'sirni kam aytirish m um kin deyishgan. Aynan eng m aqbul joyni
tanlash hilan bog'liq ko'plab om illar geom antiyaning m urakkab
tizim iga aylanishiga sabab bo'lgan.
Bu davrda m am lakatda buddaviylik va konfutsiylik tadim otlari
yo'nalishidagi she'riyat, m usiqa va raqs san'ati rivojlangan.
Ibodatxona m e'm orchiligining durdonasi Silla poytaxti - Gyon-
ju shahri yaqinidagi Pulguksu ibodatxonasida 70 ga yaqin qurilish
inshootlari va g'or ibodatxonasi Sokkuram joylashgan.
U poytaxt-
dan aytarliuzoq b o'lm agan yerda joylashgan. Ibodatxona devor-
laridan buddaviy ilohlarining haykallari o'rin olgan. Tbodatxona
m arkazida esa 3 m etrlik Budda haykali turgan Sokkuram ibodat-
xonasi U N ESC O ning jahon m adaniy m erosi ro'yxatiga kiritilgan.
Badiiy ijod va yuqori texnologiyaning bir ko'rinishi — bu m u-
rakkab naqshli bezaklar bilan bezatilgan ibodatxona qo'ng'iroqlari
hisoblanadi. Eng katta qo'ng'iroq 725 yili quyilgan bo'lib, uning
og'irligi 295 tonna.
Dostları ilə paylaş: