42
IV Bob. BIR LA SH C A N SILLA D A V LA TI
S iy o s iy - m a 'm u riy
M am lakat
yetakchisi sifatida m onarx
b o sh q a ru v tiz im i
(van) turgan. D avlat boshqaruvining
O liy organi Boshqaruv kengashi (chipsa-
son) bo'lgan. Shuningdek, sohalar b o'yicha 14 ta vazirlik
(bu) la r
moliya, kadrlar, harbiy, tashqi aloqalar, davlat zaxirasi, m arosim -
lar, qurilish,
quruqlik, transport, nazorat, huquq, am aldorlar va
jam oat ishiarida kam chiliklarga yo'I qo'yganlarni jazolash vazir-
liklariga bo'lingan. Vazirliklar m axsus boshqarm a (so)ga tegishli
bo'lgan. Alohida saroy ishlari bo'yicha kengash
(N eson) bo'lgan
bo'lib, uning tarkibiga 100 dan ortiq m ayda tashkilotlar
(chon) kir-
gan. U lar van va uning xonadoniga xizm at qilgan. Shuningdek,
buddaviy ibodatxonalarni
sonjonlar nazorat qilganlar.
Butun m am lakat 9 ta provinsiya (c/ju)ga bo'lin gan bo'lib,
ular-
ning 3 tasi - K oguryo yerlarida, 3 tasi - Pekche hududida; 3 tasi
esa - Sillaning avvalgi yerlarida bo'lgan. Viloyat m arkazlari 5 ta
kichik poytaxt, shaharlar bo'lgan. Viloyatlar okruglar (lcnn)ga, ok
ruglar esa uyezd (xyo»)Iarga bo'lingan. Eng quyi m a'm uriy bosh-
qaruv tizimi - qishloq (c/uron) b o'!gan .H arbiy qism lar barcha vilo-
yatlarda joylashtirilgan.
M am lakatning tabaqalashuvi Silla birlashguniga qadar bo'lgan
aslzoda zodagonlar ("oq su yaklar") - "k o lp xu m " va m eros tarzda-
gi 6 tabaqali - tupxum ham da oddiy xalqdan iborat bo'lgan. Deh-
qonlar
yan'in (yaxshi insonlar) deb nom langan erkin ziroatkorlar
(garchi u lar iqtisodiy jihatdan qaram boMsalarda) va
chxonin deb
nom langan
pugok, xyan ham da so jam oalari vakillaridan tashkil
topgan. Bu kategoriya zabt qilingan qabilalardan tuzilgan. Eng
quyi tabaqaga qu!
(nobi)lar kirgan bo'lib, ular davlat va shaxsiy
qullarga boMingan.
Birlashgan Sillada 1 m iltionga yaqin aholi yashagan.
Iq tis o d iy o t
Birlashgan Silla davlati
davrida m am lakat iq-
tisodiyoti asosini yerga egalik qilgan davlat
m ulkchiligi tashkil qilgan. M azkur yerlarning asosiy qism ini deh-
qon jam oalarning yerlari tashkil qilgan. 722 yili bu yerlar davlat
yerlariga aylantirilgan va dehqonlarga vaqtinchalikka chek yer
(chonjon)
tarzida berilgan. Aynan bu chek yerlardan foydalanish
uchun dehqonlar uch m ajburiyatni - yer solig'i, oMpon toMash
www.ziyouz.com kutubxonasi
IV Bob. B IR L A SH C A N SIL LA D A V LA TI
43
va yerda ishlab berishlari kerak bo'lgan. 60 yoshli dehqonlardan
olinadigan o'lpon soligM bekor qilingan
va dehqonlar yeri davlat
g'aznasiga qaytarilgan. Bir tom ondan, o'lpon tizim i ularning yer-
larini katta yer egalari va zodagonlar tom onidan tortib olinishidan
him oya qilgan. Boshqa tom ondan esa dehqonlar o'zlariga o ‘lpon
to'lash vazifasini olgan. A ksariyat holatlarda bu ular qaram deh-
qonlarga aylanishiga sabab boMgan.
A slzoda oqsoqollardan b a'zilari "y em ish " okrug (sigip)lardan
shikoyat qilganlar. 687 yilda chiqarilgan buyruqqa ko'ra, zodagon-
larga tortiq tarzda m axsus yer {
nogip)
berilgan bo'lsa, 689 yili in'om
tarzida g'alla berilgan. 757 yilga kelib esa oylik hadya tarzida yana
nogip
berish qayta tiklangan. Yer hadyalari buddizm ibodatxonala-
riga ham berilgan. D avlat nadellari xususiy va m erosga aylantiri-
lishi m arkazlashgan davlatning susayishiga va m ahalliy zodagon-
larning kuchayishiga sabab bo'lgan.
M am lakat b o'yicha ekin yerlari ko'payishi bilan irrigatsiya in-
shootlari kanal va suv om borlarini qurish ishlari rivojlangan. Shu-
ningdek,
konchilik, m etallurgiya, hunarm andchilik, sav d o-so tiq
sohalarida ham ijobiy o'zgarishlar yuz bergan. Tashqi savdo aloqa-
lari, asosan, Tan im periyasi bilan olib borilgan. Ular asosan, q u ro l-
yarog', m ato, zeb -ziy n at buyum lari, otlar, itlar, dengiz hayvonlari
terisi, jenshen, Budda haykalchalarini eksport qilishgan. Shandun
yarim orolidagi portlarda Silla savdogarlari m anzilgoh ("sillab an ")
lari paydo bo'la boshlagan Yaponiya bilan ham
savdo aloqalari ri-
vojlangan.
Dostları ilə paylaş: