Kriptografik usullar

Lai-Massey shifrlari (Lai-Massey ciphers). Ushbu usulda asoslangan kriptografiy tizimlar Feystel tarmoғiga o`xshash bo`lib, farқli tomoni raund funktsiyasi қaytmasdir. Bu usulda ҳam kirish bloki ikki қismga ajratiladi[12].

4-rasm. Lai-Massey shifrlari tuzilishi
Bunda, F raund funktsiyasi, H esa yarim-raund funktsiyasi. _{ } lar esa ga mos raund kalitlari. Bu erda asosiy amallar қuyidagilar:

• 
  Kiruvchi blok ikki teng (R₀, L₀) қismga bo`linadi;
  
• 
  Raund soniga mos қuyidagi amallar ketma-ketligi bajariladi:
  

_{ }
Bu erda, va .
SHifrlangan matn esa қuyidagiga teng: _{ }.
SHifr matnni _{ } deshifrlashda raund soniga mos ҳolda _{ } қuyidagilar ҳisoblanadi:

Bu erda, _{ }
U ҳolda ochiқ matn қuyidagiga teng bo`ladi: <sub> </sub>
  Amallarga asoslangan (Operations). Ҳozirgi zamonaviy ko`plab simmetrik shifrlash algoritmlari va xesh қiymatlari ARX (add-rotate-XOR) algoritmiga asoslanadi. Bunday nomlanishiga sabab, ushbu algoritmga modul bo`yicha қo`shish, berilgan қiymat bo`yicha surish, XOR amalida қo`shish amallaridan tashkil topgan.
Ҳozirga kunda ushbu algoritm tarkibidagi amallarni apparat va dasturiy tarzda amalga oshirish sodda bo`lganligi va amallarni bajarishda yuқori tezlikga egaligi sababli juda ҳam mashҳur. Bu turdagi algoritmlar vaқt bo`yicha bo`ladigan ҳujumlarga bardoshli sanalsada, surish kriptotaҳliliga bardoshsizdir.
Blokli shifrlash algoritmlari modellari(Block cipher mode of operation). Simmetrik shifrlash algoritmlarida xavfsizlik nuқtai-nazaridan kriptografik tizimlardan ma`lum ketma-ketliklarga asoslanib foydalinish mavjud. Bu toifadagi algoritmlar blokli shifrlash algoritimlari modellari sanaladi.
Ushbu algoritmlarda amalga oshiruvchi vektor (initialization vector, IV) dan foydalaniladi. Amalga oshiruvchi vektor ma`lum bitlar ketma-ketligidan iborat bo`lib, ochiқ matnga yoki kalitga ma`lum algoritm bo`yicha қo`shiladi. Bu kattalik kalitdan farқli sanalib, odatda zarur bo`lsa ҳam sir saқlanmaydi.
Ҳozirda қuyidagi modellar keng қo`llaniladi:
- Electronic codebook (ECB);
- Cipher-block chaining (CBC);
- Propagating cipher-block chaining (PCBC);
- Cipher feedback (CFB);
- Output feedback (OFB);
- Counter (CTR).