Kurs: 2 Qrup: 1712 Fənn

İndi 2-lik say say sistemindən 8-lik say sisteminə və 2-lik say sistemindən 16-lıq say sisteminə keçid etməyə baxaq:.
Əslində bu qaydadan az öncə bəhs etdik,sadəcə təfsilatlı və nümunəli olaraq buradada izah edək.
Bu qayda 8 4 2 1 və yaxud da 4 2 1 qaydası adlanır.
İlk öncə 2-lik say sistemindən 8-lik say sisteminə keçid edək.
İkilik say sistemində yazılmış ədədi sondan əvvələ 3-3 ayıraraq üzərinə sağdan sola 1 2 4 və yaxudda soldan sağa 4 2 1 yazırıq.Və 4 2 1 -in altında 1 olanları toplayırıq 0-ları isə toplamırıq və yaxudda öncədən atırıq(silirik).Və alınan ədəd 8-lik say sistemində olan cavabımız olur.
Məsələn:
Görüldüyü kimi ikilik say sistemində olan ədədi yazdıq 3-3 ayırdıqdan sonra üzərinə 4 2 1 yazdıq 1-lərin üzərindəkiləri topladıq və sıfırları atdıq. Alınan ədəd səkkizlik say sistemindəki cavabımız oldu.Yəni ,
001 000 011 (ikilik say sistemində) = 103 (səkkizlik say sistemində)
Digər bir nümunədə bu üsula baxaq:
Yəni,
111 001 010 (İkilik say sistemində) = 712 (səkkizlik say sistemində)
Bəs sual yarana bilər ki, niyə 3-3 ayırırq bununda səbəbi səkkizlik say sisteminin əsası olan səkkizin 2^3 olmasıdır.
İndi isə ikilik say sistemindən onaltılıq say sisteminə keçid edək.
Burda isə ədədimizi 4-4 ayırırıq.Bununda səbəbi təbiki 16 altılıq say sisteminin əsası olan 16 ədədinin 2^4 - ə bərabər olmasıdır.Ədədi 4-4 ayırdıqdan sonra üzərinə soldan sağa 8 4 2 1 və yaxud sağdan sola 1 2 4 8 yazırıq.Altında 1 olanları toplayıb sıfır olanları atırıq.Və yaxudda öncədən 0-ları atırıq.
Gəlin buna nümunədə baxaq:
Görüldüyü kimi 4-4 ayırıb üstünə 8 4 2 1 yazıb 1 olanların üstünü toplayıb 16-lıq say sistemində cavabımızı aldıq.
Bir nümunədə də buna nəzər yetirək:
İkilik say sistemində olan ədədimizi 4-4 ayırdıqdan sonra 8 4 2 1 yazıb,1 olanların üstünü toplayıb sıfırları atdıq.Və nəticədə alınan cavabımız 16-lıq say sistemində olan ədədimiz oldu.
Beləliklə 2-lik say sistemindən 8-lik və 16-lıq say sisteminə keçid etməyə nəzər yetirdik.İndi isə bu proseslərin əksinə apararaq 8-lik və 16-lıq say sistemlərindən 2-lik say sisteminə keçid etməyə nəzər yetirək.
Bu üsuldada yenə 8 4 2 1 və yaxud da 4 2 1 qaydasından istifadə edəcəyik.
Bu üsulda da ədədi cədvəl formasında qeyd edib ədədin rəqəmini 4 2 1 dən və yaxudda 8 4 2 1 dən hansı ilə ala biləriksə onun altına 1 və yaxudda 0 yazırıq.
Gəlin ilk öncə 365 (səkkizlik say sistemində) ədədi ikilik say sisteminə keçirək.
Bu üsulla sola ədədi yazaraq üstə 4 2 1 yazaraq cədvəlimizi qururuq.Və ədədin rəqəmini 4 2 1 kombinasiyasından hansıları ilə ala biliriksə onların altına 1 digərlərinin altına 0 yazırıq.Və soldan sağa düzürük. Alınan nəticə ikilik say sistemindəki cavabımız olur.
Bir nümunədə də buna baxaq:
Eyni qanunauyğunluğu burda da tətbiq edik də,bu nəticəni alırıq.
İndi isə bu qaydanı 16-lıq say sistemindən 2-lik say sisteminə keçid edərkən istifadə edək:
Eyni prosesi icra edirik sadəcə ədədin üzərinə 8 4 2 1 yazıb eyni prosedurları həyata keçirdirik.
Cədvəldən də aydın olduğu kimi 16-lıq say sistemində olan F7A3 ədədini cədvələ şaquli şəkildə yazıb, "F" - i almaq üçün lazım olan 8 4 2 1 kombinasiyasından nə toplanacaqsa altına 1 yazırıq digərlərinə isə 0 yazıb prosesi tamamlayırıq.Və alınan cavabımız 2-lik say sistemimizdəki nəticəmiz olur.