Kurs ishi fan



Yüklə 0,72 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/43
tarix29.04.2023
ölçüsü0,72 Mb.
#104904
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43
  
Logopedik mashg’ulotlar
quyidagi bo`limlardan iborat:  
1. Talaffuz va fonematik idrokni shakllantirish va nutq o`stirish.
2. Savodga o`rgatish.
Tuzatuvchi ta’lim tizimi uchta izchil davrdan iborat, ularning har biri o`z 
maqsad va vazifalariga ega.
Ta’limning birinchi davrida (sentyabr-noyabr) frontal mashg’ulotlar faqat 
«Talaffuzni shakllantirish va nutq o`stirish» bo`limi bo`yicha o`tkaziladi (haftada 5 
marta). Ta’limning ikkinchi davrida (dekabr-mart) savod tayyorlash haftasiga ikkita 
mashg’ulot, talaffuzni shakllantirish va nutq o`stirishga haftasiga 3 mashg’ulot 
ajratiladi. Ta’limning uchinchi davrida (aprel-iyun), ya’ni o`quv materialiga har 
qanday tovushni kirgizish mumkin bo`lgan davrda (bu vaqtda tovushlar talaffuzining 
qo`yilishi tugallangan bo`lishi lozim) haftada bir yoki ikkita mashg’ulot nutq 
o`stirishga, bir yoki ikkita mashg’ulot talaffuzni shakllantirishga ajratiladi. Iyun-


43
avgust oylarida o`tilgan materialni mustahkamlash bo`yicha yakka tartibdagi
tuzatish ishlari o`tkaziladi.
Mashg’ulotlar soni logoped tomonidan bolalar kontingentini va ularning
harakatlanish dinamikasini hisobga olgan holda belgilanadi. Talaffuz va fonematik 
idrokni shakllantirish va nutq o`stirish Talaffuzni shakllantirish.
Bu bo`lim bo`yicha asosiy tuzatish ishlari quyidagilardan iborat:

talaffuz jihatdan aniq farq qiladigan, bir- biriga qarama - qarshi 
qo`yiladigan fonemalarni shakllantirish;

bo`g’inlar murakkabligiga ko`ra turlicha so`zlarni talaffuz qilishga 
o`rgatish; egallangan mustaqil nutq malakalaridan erkin foydalanishga o`rgatish;
Qo`yilgan vazifalarni bajarish uchun birinchi navbatda maxsus logopedik 
usullar yordamida tovushlar talaffuzidagi nuqsonlar tuzatiladi va nutqda bor 
tovushlar aniqlashtiriladi. To`g’ri artiko`lyasiya malakalarini shakllantirish 
qo`yilgan vazifalarni muvaffakiyatli xal qilishning asosiy shartlaridan biridir.
Fonematik idrokni va eshitish xotirasini rivojlantirishga maxsus vaqt ajratiladi: 
bolalar nutqni tinglashga, nutqning ayrim tovush elementlarini farqlash va esga 
tushirishga, eshitib idrok qilingan materialni eslab qolishga, o`zlarining va boshqalar 
nutqining jaranglashini taqqoslashga o`rganadilar.
Artikulyasion malakalar va fonematik idrokni rivojlantirish nutqning tovush 
tarkibini analiz va sintez qilishni rivojlantirish bilan bir vaqtda olib boriladi. 
So`zning tovush tarkibini analiz va sintez qilishni ko`zda tutuvchi mashqlar 
fonemalar tuzish jarayonini normallashtirishga yordam beradi va bolalarni savodni 
o`zlashtirishga tayyorlaydi.
Tuzatuvchi ta’limning barcha davrlarida tovushlarni to`g’ri talaffuz qilishni 
mustaxkamlash diksiyani rivojlantirish, tovush tarkibiga ko`ra murakkab so`zlarni 
talaffuz qilishdagi qiyinchiliklarni bartaraf qilish ishi bilan qo`shib olib boriladi.
O`rganilayotgan tovushlarni va tovush-bo`rin tarkibiga ko`ra turlicha so`zlarni 
to`g’ri talaffuz qilishni mustahkamlash bosqichida tuzatuvchi mashqlar materiali 


44
nutqning leksik va grammatik birliklarini bir vaqtda rivojlantirishni nazarda tutgan 
xolda tanlanadi.
Talaffuzni shakllantirish ishi yakka tartibdagi (guruhli va frontal) 
mashg’ulotlarda amalga oshiriladi. Bo`lim bo`yicha tuzatuvchi ta’limning vazifalari 
bolalarda til doirasida kuzatish va umumlashtirish qobiliyatini rivojlantirish, 
o`zlashtirilgan leksik va grammatik materialni bog’langan nutqning turli 
ko`rinishlarida amaliy qo`llash malakasini kengaytirishdan iboratdir.
Leksik-grammatik mashqlar bolalar tomonidan to`g’ri talaffuz qilinadigan 
material asosida o`tkaziladi, bu materialning tovush tarkibiga mustahkamlash 
bosqichidagi to`g’rilangan tovushlar kiradi. So`zning asosiy qismini eshitish, ajratish 
va to`g’ri talaffuz qila bilish tilni kuzatishni rivojlantiradi, keyinchalik nutqni 
mustaqil takomillashtirish uchun sharoit yaratadi.
Bolalar lug’atini boyitish va aniqlashtirish bo`yicha asosiy ishni tarbiyachi olib 
boradi. Nutq o`stirish bo`yicha ishni logoped davom ettiradi va faoliyatini 
chuqurlashtirib boradi, bunda u o`z oldiga quyidagi:

bolalar lug’atini kengaytirish;

ularning diqqatini so`zlarning ma’nosiga va so`z tuzishning ba’zi usullariga 
jalb etish;

bor lug’atini tahlil qilish kabi vazifalarni qo`yadi.
Eshituv diqqatini rivojlantirish.

Yüklə 0,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   43




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin