IP tarmoqlari IPv4 va IPv6 da quyi tarmoqlarga boʻlinishi mumkin. Shu maqsadda IP-manzil ikki qismdan iborat deb tan olinadi: yuqori tartibli bitlardagi tarmoq prefiksi va qolgan bitlar tarmoq ichida hostni raqamlash uchun foydalaniladigan oʻzgarish maydoni, host identifikatori yoki interfeys identifikatori (IPv6) deb ataladi..[1] Tarmoq niqobi yoki CIDR belgisi IP-manzilning tarmoq va xost qismlariga qanday boʻlinishini aniqlaydi.
Tarmoq niqobi atamasi faqat IPv4 ichida qoʻllaniladi. Ikkala IP versiyada ham CIDR kontseptsiyasi va yozuvidan foydalaniladi. Bunda IP-manzildan keyin chiziq va tarmoq qismi uchun ishlatiladigan bitlar soni (oʻnlik kasrda) (marshrutlash prefiksi deb ham ataladi) koʻrsatiladi. Masalan, IPv4 manzili va uning tarmoq maskasi mos ravishda 192.0.2.1 va 255.255.255.0 boʻlishi mumkin. Xuddi shu IP-manzil va quyi tarmoq uchun CIDR belgisi 192.0.2.1/24 ni tashkil qiladi, chunki IP-manzilning dastlabki 24 biti tarmoq va quyi tarmoqni koʻrsatadi.
IPv4 manzillari[tahrir | manbasini tahrirlash]
IPv4 manzilini nuqta-oʻnlik belgisidan ikkilik qiymatiga ajratish
IPv4 manzili 32 bit hajmga ega, bu manzil maydonini 4294 967 296 (232) ta manzil bilan cheklaydi. Ushbu raqamdan baʼzi manzillar xususiy tarmoqlar (~18 million ta manzil) va multicast manzillash (~270 million manzil) kabi maxsus maqsadlar uchun ajratilgan.
IPv4 manzillari odatda nuqta-oʻnlik yozuvda ifodalanadi, har biri 0 dan 255 gacha boʻlgan toʻrtta oʻnlik sondan iborat boʻlib, nuqtalar bilan ajratiladi, masalan, 192.0.2.1. Har bir qism manzilning 8 bit (oktet) guruhini ifodalaydi[4]. Texnik yozishning baʼzi hollarda, IPv4 manzillari turli oʻn oltilik, sakkizlik yoki ikkilik sanoq sistemalarida taqdim etilishi mumkin.
Subnetting tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Internet protokoli rivojlanishining dastlabki bosqichlarida tarmoq raqami har doim eng yuqori darajadagi oktet (eng muhim sakkiz bit) boʻlgan. Ushbu usul faqat 256 ta tarmoqqa ruxsat berganligi va tarmoq raqami bilan belgilangan mavjud tarmoqlardan mustaqil boʻlgan qoʻshimcha tarmoqlar ishlab chiqilganligi sababli u yetarli emasligini isbotladi. 1981-yilda tarmoq arxitekturasini joriy qilish bilan manzillash spetsifikatsiyasi qayta koʻrib chiqildi.
Klassik tarmoq dizayni koʻproq individual tarmoq topshiriqlari va nozik taneli kichik tarmoq dizayni uchun ruxsat berdi. IP-manzilning eng muhim oktetining dastlabki uchta biti manzil sinfi sifatida belgilangan. Unicast manzillash uchun uchta sinf (A, B va C) aniqlangan. Olingan sinfga qarab, tarmoq identifikatsiyasi butun manzilning oktet chegara segmentlariga asoslangan edi. Har bir sinf tarmoq identifikatorida ketma-ket qoʻshimcha oktetlardan foydalangan, shuning uchun yuqori tartibli sinflarda (B va C) hostlarning mumkin boʻlgan sonini kamaytiradi. Quyidagi jadvalda ushbu eskirgan tizim haqida umumiy maʼlumot berilgan.
