L-§. Milliy xavfsizlik taraqqiyot garovi

Kirish 
......................................................................
2
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4-§. Konstitutsiyada jahon konstitutsiyaviy
tajribalari va milliy qadriyatlarning aks etishi.....................58
5-§. Konstitutsiyaning tuzilishi.......................................................62
6-§. Konstitutsiyamizga o'zgartirish va
qo'shimchalar kiritish zarurati va tartibi..............................65
IKKINCHI BO'LIM. O'ZBEKISTON RESPUBLIKASINING 
KONSTITUTSIYAVIY TUZUMI PRINSIPLARI.............................72
IV bob. Davlat suvereniteti va uning
konstitutsiyaviy asoslari.................. ............................72
1-§. Suverenitet tushunchasi.......................................................... 72
2-§. O'zbekiston - Respublika shaklidagi davlat........................ 76
3-§. Davlat va fuqaro munosabatlari............................................ 79
4-§. Davlat suverenitetining amaliy ifodasi va mamlakat 
chegarasi hamda hududining daxlsiz va bo'linmasligi..............81
5-§. Davlat tili, boshqa millatlarning tili, urf-odatlari
va an’analari hurmat qilinishi................................................. 83
6-§. 0 ‘ zbekistonning davlat ramzlari. Poytaxti........................... 86
V bob. Xalq hokimiyatchiligining konstitutsiyaviy asoslari.... 90
1-§. Hokimiyat tizimida davlat hokimiyati................................... 90
2-§. Davlat hokimiyatining manbai va davlat
hokimiyatini amalga oshirish.................................................. 92
3-§. Davlat hokimiyati tizimining bo'linishi prinsipi.................. 95
4-§. O'zbekiston xalqi. Xalqning jamiyat va davlat
hayotida ishtiroki. Xalq nomidan ish olib borish................. 98
5-§. Siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlar xilma-xilligi........102
6-§. 0 ‘zbekistonda demokratiya prinsiplari va shakllari..............104
7-§. Davlat o'z faoliyatida tayanadigan prinsiplar.................... 107
VI bob. Konstitutsiya va qonunning ustunligi.................... H0
1-§. Konstitutsiya va qonunning ustunligi hamda
ularning tan olinishi va bajarilishi shartligi.......................1 Ю
2-§. Barchaning Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq
ish ko'rishi zarurligi..............................................................
3-§. Konstitutsiya normalarini talqin etish va uning qonun 
hamda boshqa normativ hujjatlar bilan munosabati......... U6
544
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VII bob. Tashqi siyosatning konstitutsiyaviy asoslari............. 119
1-§. Tashqi siyosat yuritish davlatning muhim vazifasi.............. 119
2-§. O'zbekiston - xalqaro munosabatlarning to'la
huquqli subyekti..................................................................J
2
i
3-§. Tashqi siyosat prinsiplarining Konstitutsiyada 
mustahkamlanishi...............................................................
123
4-§. Ittifoqlar tuzish, hamdo'stliklarga va boshqa 
davlatlararo tuzilmalarga kirish......................................... 125
UCHINCHI BO‘LIM. INSON VA FUQAROLARNING ASOSIY 
HUQUQLARI, ERKINLIKLARI VA BURCHLARI.................. 128
VIII bob. Shaxs va fuqarolikka taalluqli umumiy
qoidalar. F u q a rolik ........................................................ 128
1-§. Shaxsning huquqiy maqomi...............................................128
2-§. Fuqarolik tushunchasi. Yagona fuqarolik..........................130
3-§. Fuqarolikka ega bo'lish...................................................... 133
4-§. Fuqarolikning to'xtatilishi..................................................136
5-§. Fuqarolarning huquqlarini himoya qilish..........................138
6-§. O'zbekistonda chet el fuqarolari va fuqaroligi 
bo'lmagan shaxslarning huquqini ta’minlash................... 141
7-§. Fuqarolik masalasi bilan shug'ullanuvchi
davlat organlari................................................................... 142
IX.bob. Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari............146
1-§. Shaxsiy huquq va erkinliklar tushunchasi........................146
2-§. Yashash huquqi. Erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqi....... 147
3-§. Shaxsni aybdor deb topish. Sudda himoya
bilan ta’minlanish huquqi...................................................150
4-§ Har kimning sha’ni, obro'siga qilingan tajovuzlar- 
dan, shaxsiy hayotiga aralashishdan himoyalanish 
va turar joy daxlsizligi huquqi, yozishma va 
so'zlashuvlarni sir saqlanish huquqi................................. 152
5-§. Yashash joyini erkin tanlash huquqi................................. 153
6-§. Fikrlash, so'z, e’tiqod erkinligi. Axborot olish,
tarqatish, hujjatlar bilan tanishish huquqi....................... 154
7-§. Vijdon erkinligi.................................................................. ^
545
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

X bob. S iyosiy h u q u q la r ................................................................ 160
1-§. Siyosiy huquqlar tushunchasi............................................... 160
2-§. Fuqarolarning davlat va jamiyat ishlarida
ishtirok etish huquqi..............................................................161
3-§. Mitinglar, yig'ilishlar va namoyishlarda
ishtirok etish huquqi..............................................................163
4-§. Jamoat birlashmalariga birlashish va ommaviy 
harakatlarda ishtirok etish huquqi....................................... 165
5-§. Vakolatli organlarga murojaat etish huquqi...................... 166
XI bob. Iqtisodiy va ijtim oiy h u q u q la r............... ...................... 169
1-§. Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar tushunchasi........................ 169
2-§. Mulkdor bo'lish huquqi......................................................... 170
3-§. Mehnat qilish huquqi. Majburiy mehnatning taqiqlanishi...... 171
4-§. Dam olish huquqi...................................................................173
5-§. Ijtimoiy ta’ minot olish huquqi..............................................174
6-§. Tibbiy xizmatdan foydalanish huquqi................................. 176
7-§. Bilim olish huquqi..................................................................178
8-§. Ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi......................................... 181
XII bob. Huquq va erkinliklarning k a fo la tla r i........................ 183
1-§. Huquq va erkinliklar kafolatlari tizimi................................ 183
2-§. Inson huquqlari va erkinliklarini ta’ minlashda
milliy huquq tizimining o'm i................................................184
3-§. Huquq va erkinliklarning davlat tomonidan ta’minlanishi...... 186
4-§. Huquq va erkinliklarni sud orqali himoya qilish.
Sudga shikoyat qilish huquqi...............................................187
5-§. Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar
va yolg'iz keksalarning huquqlarini himoya qilish........... 189
6-§. Xotin-qizlar va erkaklarning teng huquqliligi................... 191
XIII bob. Fuqarolarning asosiy b u rch la ri...............................194
1-§. Asosiy burchlar tushunchasi................................................194
2-§. Konstitutsiyada belgilangan burchlarni bajarish.
Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish............................ 19^
3-§. Tarixiy, ma’ naviy va madaniy meroslarni 
avaylab-asrash........................................................................ 196
4-§. Atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo'lish....... 198
546
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

5-§. Soliq va yig'imlarni to'lash................................................
199
6-§. O'zbekiston Respublikasini himoya qilish va
harbiy xizmatni o'tash........................................................200
TO‘ RTINCHI BO'LIM. JAMIYAT VA SHAXS........................... 203
XIV bob. Jam iyatning iqtisodiy n e g izla ri............ ................. 203
1-§. Iqtisodiy negiz tushunchasi................................................203
2-§. Mulk shakllari, ularning teng huquqliligi.........................205
3-§. Xususiy mulkning daxlsizligi va davlat tomonidan 
muhofaza etilishi................................................................. 208
4-§. Iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligi........210
5-§. Iste’molchilar huquqlarining ustunligi.............................. 214
6-§. Mulkka egalik qilish va mulkdan mahrum
qilish asoslari.......................................................................215
7-§. Umummilliy boyliklar va ulardan foydalanish
hamda muhofaza qilish....................................................... 217
XV.bob. Jam oat b irla sh m a la ri....................................................220
1-§. Jamoat birlashmalarining tizimi, turlari, vazifasi............. 220
2-§. Siyosiy partiyalarning hokimiyatni amalga
oshirishdagi ishtiroki.......................................................... 223
3-§. Konstitutsiyaviy tuzumga qarshi faoliyat
yurituvchi birlashmalar tuzishning taqiqlanishi............... 227
4-§. Davlat va jamoat birlashmalari munosabati..................... 229
5-§. Kasaba uyushmalarining jamoat birlashmalari
tizimida tutgan o'rni, vazifasi............................................ 232
6-§. Davlat va diniy tashkilotlar munosabati...........................234
7-§. Jamoat birlashmalarining faoliyatini cheklash,
taqiqlab qo'yish va tarqatib yuborish................................ 237
XVI bob. 
O ilaning konstitutsiyaviy asoslari 
240
1-§. Oila jamiyatning asosiy bo'g'ini....................................... 240
2-§. Oilaning jamiyat va davlat himoyasida bo lishi...............241
3-§. Nikoh tuzish asoslari......................................................... 243
4-§. Ota-onaning farzandlar oldidagi majburiyati.................... 245
5-§. Ota-onasizlarga davlat glamxo'rligi.................................. 247
6-§. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli
farzandlarning ota-ona oldidagi majburiyati..................... 249
547
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XVII bob. Omm aviy axborot v o s i t a l a r i .....................................251
1-§. Jamiyat hayotida ommaviy axborot vositalarining o'rni........251
2-§. Ommaviy axborot vositalarining erkinligi
va qonunga muvofiq ishlashi................................................ 253
3-§. Ommaviy axborot vositalarining mas’ uliyati.....................255
4-§. Ommaviy axborot vositalari faoliyatida senzuraga
yo'l qo’yilmasligi.................................................................... 257
BESHINCHI BO‘ LIM. O'ZBEKISTONNING 
MA'MURIY-HUDUDIY VA DAVLAT TUZILISHI 
259
XVIII bob. Davlatning m a’ m uriy-hududiy tu z ilis h i..............259
1-§. Davlat tuzilishi shaklining umumiy tasnifi........................ 259
2-§. 0 ‘ zbekistonning ma’ muriy-hududiy tuzilishi.................... 261
3-§. Ma’muriy-hududiy birliklarni tashkil etish, tugatish tartibi.......262
4-§. Shaharlarning maqomi, ularni turkumlash........................ 265
XIX.bob. Qoraqalpog'iston R esp u b lik a si................................... 268
1-§. Qoraqalpog'iston Respublikasining huquqiy maqomi.......268
2-§. O'zbekiston va Qoraqalpog‘iston qonunlarining 
munosabati.............................................................................270
3-§. Qoraqalpog'iston Respublikasi hududi va
chegaralarini o'zgartirish tartibi.......................................... 272
4-§. O'zbekiston va Qoraqalpog'iston Respublikalarining
o'zaro munosabati. Nizolarni hal qilish tartibi.................. 275
OLTINCHI BO'LIM. O'ZBEKISTONDA DAVLAT 
HOKIMIYATINI TASHKIL E T IS H ................................................278
XX bob. Saylov t iz im i....................................................................... 278
1-§. Demokratik jamiyatda saylovlarning ahamiyati................ 278
2-§. Saylov tizimi va saylov huquqi........................................... 281
3-§. Fuqarolarning saylov huquqi, saylov huquqi prinsiplari...... 284
4-§. Saylov senzlari. Saylovda ishtirok etmaslik
asoslari. Saylovlarda erkinlik................................................288
5-§. Saylov jarayoni va unda ishtirok etuvchi subyektlar.......292
6-§. Saylov o'tkazish muddatlari va saylov 
kampaniyasining boshlanganligini e’lon qilish.................. 297
7-§. Saylovlarni tashkil qilish va o'tkazish............................... 299
548
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

8-§. Saylovlarni moliyalashtirish. Bo'shab qolgan
o'rinlarga deputat va senatorlar saylash........................... 310
9-§. Deputat va senatorlarni chaqirib olish.............................. 312
XXI bob. 0 ‘ zbekiston Respublikasi P rezid en ti.......................319
1-§. O'zbekistonda Prezidentlik institutining vujudga
kelishi va rivojlanishi..........................................................319
2-§. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining hokimiyat 
tizimidagi o ‘rni (Prezident maqomi)................................. 324
3-§. O'zbekiston Prezidentini saylash tartibi...........................329
4-§. Prezidentning vakolatlari................................................... 334
5-§. Prezidentning mas’uliyati................................................ 
341
6-§. O'zbekiston Prezidenti faoliyatining kafolatlari...............344
XXII bob. O'zbekiston Respublikasining Oliy M ajlisi..............347
1-§. O'zbekistonda Parlamentning vujudga kelishi
va parlament islohotlari..................................................... 347
2-§. Oliy Majlisning davlat hokimiyati tizimidagi
o'rni va vazifasi................................................................... 351
3-§. Oliy Majlisning tarkibiy tuzilishi va palatalarni
tashkil etish tartibi..............................................................354
4-§. Oliy Majlis palatalarining tashkiliy faoliyati
shakli va ichki tuzilishi...................................................... 362
5-§. Oliy Majlis palatalarining vakolatlari............................... 371
6-§. Qonunchilik jarayoni.......................................................... 377
7-§. Deputatlar va senatorlaning huquqiy maqomi................. 386
8-§. Deputatlarning saylov okruglaridagi faoliyati.................. 395
XXIII bob. 0 ‘ zbeksiton Respublikasining
Vazirlar M ahkam asi......................................................399
1-§. Vazirlar Mahkamasining hokimiyat tizimidagi o'rni....... 399
2-§. Vazirlar Mahkamasini shakllantirish tartibi
va uning tarkibi................................................................. 403
3-§. Vazirlar Mahkamasining vakolatlari........................ ........ 407
4-§. Vazirlar Mahkamasining boshqa hokimiyat tuzilmalari, 
organlar va tashkilotlar bilan munosabati........................ 411
5-§. Bosh vazirning vakolatlari................................................. 415
6-§. Bosh vazirni vazifasidan ozod qilish.................................417
549
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XXIV bob. M ah alliy davlat hokim iyati asoslari 
421
1-§. Mahalliy davlat organlari tizimi.......................................... 421
2-§. Mahalliy davlat hokimiyati organlarining
vazifalari va vakolatlari.........................................................423
3-§. Xalq deputatlari Kengashi - hokimiyatning
vakillik organi.........................................................................427
4-§. Xalq deputatalari mahalliy kengashlarini
tashkil etish tartibi, tarkibi, faoliyat shakli........................ 429
5-§. Xalq deputatlari Kengashlari deputatlarining
huquqiy maqomi.................................................................... 433
6-§. Mahalliy ijroiya hokimiyati organlari. Hokim maqomi........ 436
7-§. Hokimlarni lavozimiga tayinlash va lavozimidan
ozod etish tartibi....................................................................438
XXV bob. F u qarolarning o 'z in i o 'z i bosh qarish
organlari .............................................................................442
1-§. O'zini o'zi boshqaruv va uning demokratik
jamiyatdagi o'rni....................................................................442
2-§. O'zini o'zi boshqarish organlarining vazifalari
va vakolatlari......................................................................... 447
3-§. Fuqarolar yig'inini tashkil etish........................................... 461
4-§. Fuqarolar yig'ini raisini saylash.......................................... 465
5-§. O'zini o'zi boshqarish organlarining davlat
organlari bilan o'zaro munosabati.......................................472
XXVI bob. 0 ‘ zbekiston Respublikasida sud hokim iyati.............. 483
1-§. Sud davlat hokimiyatining mustaqil tarmog'i.
Sud-huquq islohotlari............................................................ 483
2-§. Sud hokimiyatining tizimi va vazifasi................................ 489
3-§. Sudlarni tashkil qilish tartibi................................................494
4-§. Sudlar faoliyatining asosiy prinsiplari................................. 498
XXVII bob. Prokuratura o rg a n la ri...............................................505
1-§. Prokuraturaning davlat organlari tizimidagi o'rni............ 505
2-§. Sud-huquq islohotlarining prokuratura organlari 
maqomiga ta’siri....................................................................508
3-§. Prokuratura organlarining vazifa va vakolatlari................511
4-§. Prokuratura organlarining tizimi, xodimlarni
lavozimga tayinlash, prokuratura ishini tashkil qilish......516
550
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

XXVIII bob. M oliya va k red it.......................................................521
1-§. 0 ‘zbekistonning moliya va pul-kredit tizimi.....................521
2-§. Davlat budjeti va uning tarkibiy qismlari......................... 523
3-§. O'zbekiston Respublikasining soliq tizimi........................525
4-§. O'zbekiston Respublikasining bank tizimi........................528
5-§. Moliya-bank tizimini barqaror rivojlanishini ta’imlash.....530
XIX bob. M udofaa va xavfsizlik.................................................. 533
1-§. Milliy xavfsizlik - taraqqiyot garovi................................ 533
2-§. Mudofaa va xavfsizlikni ta’ minlashda
Qurolli Kuchlarning o'rni................................................... 536
3-§. Qurolli Kuchlarning tuzilishi va Qurolli Kuchlami 
boshqarish............................................................................ 539
551
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O.T. HUSANOV